ABOUT THE SPEAKER
Maryn McKenna - Public health journalist
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay.

Why you should listen

Maryn McKenna’s harrowing stories of hunting down anthrax with the CDC and her chronicle of antibiotic-resistant staph infections in Superbug earned her the nickname “scary disease girl” among her colleagues.

But her investigations into public health don’t stop there: she blogs and writes on the history of epidemics and the public health challenges posed by factory farming. For her forthcoming book, McKenna is researching the symbiotic history of food production and antibiotics, and how their use impacts our lives, societies and the potential for illness.

More profile about the speaker
Maryn McKenna | Speaker | TED.com
TED2015

Maryn McKenna: What do we do when antibiotics don't work any more?

Maryn McKenna: ပဋိဇီဝ ပိုးသတ်ဆေးတွေ အလုပ်မဖြစ်တော့ရင် ကျွန်မတို့ ဘာလုပ်ကြမလဲ။

Filmed:
1,800,584 views

ပင်နီဆီလင်က အရာရာကို ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။ သေစေနိုင်ခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေဟာ ရုတ်တရတ်ဆိုသလို ချက်ချင်းကုလို့ ပျောက်လာပါတယ်။ Maryn McKenna ဒီ လေးနက်တဲ့ ဟောပြောချက်မှာ ပြောဆိုထားတဲ့အတိုင်း ကျွနု်ပ်တို့ အဲဒီအကျိုးကျေးဇူးနှင့် ပိုးသတ်ဆေးကို အလွဲသုံးစားခဲ့ပါတယ်။ ပိုးသတ်ဆေးယဉ် ဘက်တီးရီးယားဟာ ကျွနု်ပ်တို့ ပိုးသတ်ဆေးခေတ်အလွန်ကမ္ဘာကို ရောက်နေကြောင်းညွှန်ပြနေပါတယ်— ပြီးရင် ဒါက ကြည့်လို့ကောင်းမှာမဟုတ်ဘူးလေ။ ဒါပေမဲ့ ကျွနု်ပ်တို့ လုပ်နိုင်တာလေးတွေရှိပါတယ်... ကျွနု်ပ်တို့ အခုဘဲ စ ရင်ပေါ့။
- Public health journalist
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
This is my great uncle,
0
921
1997
ဒါကတော့ ကျွန်မ အဖေရဲ့ ဦးလေးပါ။
00:14
my father's father's younger brother.
1
2918
3018
ကျွန်မ အဖေ့ အဖေရဲ့ ညီထွေးလေးပေါ့။
00:17
His name was Joe McKenna.
2
5936
1966
နာမည်ကတော့ Joe McKenna ပါ။
00:20
He was a young husband
and a semi-pro basketball player
3
8142
4947
သူက အိမ်ထောင်သည် အမျိုးသားဖြစ်သလို
ဘက်စကတ်ဘောနဲ့ ဝင်ငွေရှာနေ တဲ့
00:25
and a fireman in New York City.
4
13089
3328
New York က မီးသတ်သမားလည်း ဖြစ်ပါ တယ်။
00:29
Family history says
he loved being a fireman,
5
17407
2600
မိသားစုသမိုင်းအရ မီးသတ်သမားဖြစ်ရတာ
ကြိုက်တယ်လို့ ဆိုတယ်
00:32
and so in 1938, on one of his days off,
6
20007
3535
ဒါကြောင့် ၁၉၈၃ သူရဲ့ အားလပ်ရက် တစ်ရက်တွင်
00:35
he elected to hang out at the firehouse.
7
23542
2777
မီးသတ်ဌာနမှ အနားယူဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
00:39
To make himself useful that day,
he started polishing all the brass,
8
27019
4199
အဲနေ့ကို အကျိုးရှိအောင်လို့ သူက ရှိသမျှ
ကြေးထည်တွေ မီးသတ်ကား လက်ရန်းတွေ
00:43
the railings on the fire truck,
the fittings on the walls,
9
31218
3394
နံရံပေါ်က တပ်ဆင်ထားတဲ့ အရာတွေကို
ပြောင်လတ်အောင် တိုက်ပါတယ်။
00:46
and one of the fire hose nozzles,
10
34612
2345
အဲထဲက မီးသတ်ပိုက်ခေါင်း
00:48
a giant, heavy piece of metal,
11
36957
2508
သံထည်အကြီးတစ်ခုပေါ့
00:51
toppled off a shelf and hit him.
12
39465
3609
စင်ပေါ်က ပြုတ်ကျပြီးတော့
သူကို ခိုက်မိပါတယ်။
00:55
A few days later,
his shoulder started to hurt.
13
43574
3808
နောက်ရက်အနည်းငယ်ကြာတော့
သူ့ ပုခုံးစနာလာပါတယ်။
00:59
Two days after that, he spiked a fever.
14
47382
3274
နောက်နှစ်ရက်ပြီးတော့
အဖျားတက်လာပါတယ်။
01:02
The fever climbed and climbed.
15
50656
2485
အဖျားက တက်ပြီးရင်း တက်တယ်။
01:05
His wife was taking care of him,
16
53141
1950
သူ့ အမျိုးသမီးကတော့ သူ့ ကိုပြုစုနေတယ်။
01:07
but nothing she did made a difference,
and when they got the local doctor in,
17
55091
4302
ဒါပေမဲ့ ဘာမှမထူးခြားခဲ့ပါဘူး။ ပြီးတော့
သူတို့ အနီးအနားက ဆရာဝန်ကိုခေါ်လိုက်တယ်။
01:11
nothing he did mattered either.
18
59393
2286
သူလုပ်တာလည်း ဘာတစ်ခုမှ
အရေးပါအရာ မရောက်ခဲ့ပါဘူး။
01:14
They flagged down a cab
and took him to the hospital.
19
62149
3311
သူတို့ ကားငှားပြီး သူ့ကို
ဆေးရုံကို ခေါ်သွားပါတယ်။
01:17
The nurses there recognized right away
that he had an infection,
20
65911
3994
ဆေးရုံက သူနာပြုတွေ သူ့မှာ ကူးစက်ရောဂါ
ရှိတယ်ဆိုတာ ချက်ချင်းသိကြပါတယ်။
01:21
what at the time they would
have called "blood poisoning,"
21
69905
4156
အဲတုန်းကတော့ သွေးဆိပ်
သင့်တယ်လို့ခေါ်တာပေါ့။
01:26
and though they probably didn't say it,
22
74061
2113
သူတို့ ဘာမှမပြောခဲ့ပေမဲ့လည်း
01:28
they would have known right away
23
76174
1857
သူတို့လုပ်နိုင်တာ ဘာမှမရှိဘူးဆိုတာ
01:30
that there was nothing they could do.
24
78031
3399
သိနေကြတယ်လေ။
01:33
There was nothing they could do
because the things we use now
25
81770
3018
သူတို့လုပ်နိုင်တာ ဘာမှမရှိဘူး
ဘာလို့လဲဆိုတော့ အခု ကျွန်မတို့
01:36
to cure infections didn't exist yet.
26
84788
2649
ကူးစက်ရောဂါကို ကုဖို့ သုံးနေကြတဲ့
အရာတွေက မရှိသေးဘူးလေ။
01:39
The first test of penicillin,
the first antibiotic,
27
87737
3436
ပထမဆုံး ပင်နီဆင်လင်စမ်းသပ်မှု
ပထမ ပဋိဇီဝ ပိုးသတ်ဆေးက
01:43
was three years in the future.
28
91173
2670
နောက်သုံးနှစ်မှာပေါ်လာတာပါ။
01:45
People who got infections
either recovered, if they were lucky,
29
93843
4704
ကူးစက်ရောဂါရတဲ့ လူတွေက
ကံကောင်းရင် နေပြန်ကောင်းလာပါတယ်။
01:50
or they died.
30
98547
1495
ဒါမှမဟုတ် သူတို့ သေကြပါတယ်။
01:52
My great uncle was not lucky.
31
100322
2089
ကျွန်မ အဖေ့ ဦးလေးကတော့ ကံမကောင်းခဲ့ဘူး။
01:54
He was in the hospital for a week,
shaking with chills,
32
102411
3297
သူက ဆေးရုံမှာ တစ်ပတ်လောက်
ရှိနေခဲ့တယ်လေ။ ချမ်းတုန်ပြီး
01:57
dehydrated and delirious,
33
105708
1858
ရေဓာတ်ခန်းခြောက်လို့
ကယောင်းကတမ်းဖြစ်ကာ
01:59
sinking into a coma as his organs failed.
34
107566
2902
သူ့ ကိုယ်အင်္ဂါတွေယိုယွင်းတာနဲ့ အမျှ
သတိမေ့မြောလာပါတယ်။
02:02
His condition grew so desperate
35
110468
2136
သူအခြေအနေက ဆိုးလွန်းလို့
02:04
that the people from his firehouse
lined up to give him transfusions
36
112604
4630
သူ့မီးသတ်ဌာနက လူတွေ သူ့သွေးထဲက
02:09
hoping to dilute the infection
surging through his blood.
37
117234
3863
ရောဂါကို လျှော့ချဖို့ သွေးသွင်းပေးကြပါတယ်။
02:13
Nothing worked. He died.
38
121497
3106
ဘာမှအလုပ်မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။
သူ သေသွားတယ်လေ။
02:17
He was 30 years old.
39
125143
2562
သူက အသက် ၃၀ ဘဲ ရှိသေးတယ်။
02:20
If you look back through history,
40
128115
1973
ရှင်က သမိုင်းကြောင်းကို
ပြန်ကြည့်လိုက်ရင်
02:22
most people died the way
my great uncle died.
41
130088
3274
လူအများစုက ကျွန် အဖေ့ဦးလေးလို့ သေကြတာပါ။
02:25
Most people didn't die
of cancer or heart disease,
42
133362
2670
သူတို့က ကင်ဆာ၊ နှလုံးရောဂါ၊
အခု ကျွန်မတို့
02:28
the lifestyle diseases that afflict us
in the West today.
43
136032
4088
အနောက်တိုင်းမှာဖြစ်နေတဲ့
ဘဝနေထိုင်မှုပုံစံကြောင့်
ဖြစ်တဲ့ရောဂါတွေကြောင့်
သေကြတာမဟုတ်ဘူး။
02:32
They didn't die of those diseases
because they didn't live long enough
44
140490
3739
သူတို့က အဲဒီရောဂါတွေကြောင့်
မသေရတဲ့အကြောင်းအရင်းက သူတို့က
အဲရောဂါတွေရဖို့ အသက်ရှည်ရှည်မနေရလို့ပါ။
02:36
to develop them.
45
144229
1996
02:38
They died of injuries --
46
146225
2113
သူတို့က ဒဏ်ရာတွေကြောင့် သေကြတယ်။
02:40
being gored by an ox,
47
148338
2485
ကျွဲ​ဝှေ့ခံရတာတွေ၊
02:42
shot on a battlefield,
48
150823
1904
စစ်ပွဲမှာ ပစ်သတ်ခံရတာ၊
02:44
crushed in one of the new factories
of the Industrial Revolution --
49
152727
3738
စက်မှုတော်လှန်ရေးတုန်းက
စက်ရုံတစ်ခုမှာ အပိခံရတာတွေပေါ့။
02:48
and most of the time from infection,
50
156465
3381
အများဆုံးကတော့ ကူးစက်ရောဂါတွေကြောင့်ပါ။
02:51
which finished what those injuries began.
51
159846
3506
အဲဒါတွေက ဒဏ်ရာတွေစခဲ့တဲ့
အရာတွေကို အဆုံးသတ်ပါတယ်။
02:56
All of that changed
when antibiotics arrived.
52
164492
3532
ပိုးသတ်ဆေးတွေ ရောက်လာတော့
အရာရာပြောင်းလဲသွားပါတယ်။
03:00
Suddenly, infections that had
been a death sentence
53
168599
3599
ရုတ်တရက်လိုပါဘဲ သေဒဏ်နဲ့
တူလှတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေက
03:04
became something
you recovered from in days.
54
172198
3390
ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ပြန်ကောင်း
လာနိုင်တဲအရာမျိုး ဖြစ်လာပါတယ်။
03:07
It seemed like a miracle,
55
175588
3042
အံဖွယ်ဖြစ်ရပ်လို့မျိုးပေါ့။
03:10
and ever since, we have been living inside
the golden epoch of the miracle drugs.
56
178630
6324
အဲကတည်းက ကျွန်မတို့တွေဟာ ဒီအံဖွယ်
ဆေးဝါးတွေရဲ့ ရွှေခတ်ထဲမှာ နေထိုင်နေကြတာလေ။
03:17
And now, we are coming to an end of it.
57
185294
3947
အခုတော့ ကျွန်မတို့ အဆုံးသတ်ကို
ရောက်လို့လာပါပြီ။
03:21
My great uncle died in the last days
of the pre-antibiotic era.
58
189241
5062
ကျွန်မ အဖေ့ဦးလေးက ပိုးသတ်ဆေးမတိုင်
ခေတ်ကာလရဲ့ နောက်ဆုံးရက်တွေမှာ သေဆုံးတာပါ။
03:26
We stand today on the threshold
of the post-antibiotic era,
59
194303
5154
အခု ကျွန်မတို့က ပိုးသတ်ဆေးခေတ်လွန်
ကာလကို ရောက်တော့မှာပါ။
03:31
in the earliest days of a time
when simple infections
60
199457
3762
Joe ရခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေက လူတွေကို
03:35
such as the one Joe had
will kill people once again.
61
203219
4709
ပြန်သေစေတဲ့အချိန်ကာလ
အစောဆုံးရက်တွေကိုပေါ့။
03:40
In fact, they already are.
62
208884
3131
တကယ့်ကတော့ ဒါတွေက ဖြစ်နေပါပြီ။
03:44
People are dying of infections again
because of a phenomenon
63
212785
2833
လူတွေက ကူးစက်ရောဂါကြောင့် ပြန်သေနေကြပါပြီ။
03:47
called antibiotic resistance.
64
215618
2343
ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ခြင်း ဖြစ်စဉ်ကြောင့်မို့ပါ။
03:50
Briefly, it works like this.
65
218381
1738
အတိုပြောရရင် ဒါကတော့ ဒီလိုပေါ့။
03:52
Bacteria compete against each other
for resources, for food,
66
220119
4972
ဘက်တီးရီးယားတွေဟာ
အရင်းအမြစ်တွေ၊ အစာတွေအတွက်
03:57
by manufacturing lethal compounds
that they direct against each other.
67
225091
4667
တစ်ခြားအကောင်ကို သေစေနိုင်တဲ့
ဒြပ်ပေါင်းတွေထုတ်ပြီး ယှဉ်ပြိုင်ကြတယ်။
04:01
Other bacteria, to protect themselves,
68
229758
2345
တစ်ခြားဘက်တီးရီးယားတွေက သူတို့ကိုယ်ကို
04:04
evolve defenses against
that chemical attack.
69
232103
3251
ဓာတု တိုက်ခိုက်မှုကနေ ကာကွယ်ဖို့အတွက်
ခုခံစနစ်တွေ ထုတ်လုပ်ကြတယ်။
04:07
When we first made antibiotics,
70
235354
2322
ကျွန်မတို့ ပထမဆုံး ပိုးသတ်ဆေးထုတ်တော့
04:09
we took those compounds into the lab
and made our own versions of them,
71
237676
4202
အဲဒီ ဒြပ်ပေါင်းတွေကို ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ
ကျွန်မတို့ ပုံစံနဲ့ထုတ်ခဲ့တာပါ။
04:13
and bacteria responded to our attack
the way they always had.
72
241878
4458
ဘက်တီးရီးယားတွေကတော့ သူတို့နည်းအတိုင်း
ကျွန်မတို့ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို
ပြန်တုံပြန်ခဲ့တယ်လေ။
04:19
Here is what happened next:
73
247674
2224
ဒါကတော့ နောက်ပိုင်းဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေပါ။
04:22
Penicillin was distributed in 1943,
74
250098
3390
၁၉၄၃ မှာ ပင်နီဆီလင်ကို စတင်ဖြန့်ဖြူးပါတယ်။
04:25
and widespread penicillin resistance
arrived by 1945.
75
253488
5131
၁၉၄၅ မှာ ပင်နီဆီလင်ဆေးယဉ်ပါးမှု
အပြန့်အနှံဖြစ်ပွားပါတယ်။
04:30
Vancomycin arrived in 1972,
76
258619
2949
Vancomycin က ၁၉၇၂မှာ
စတင်ပေါ်ပေါက်တာပါ။
04:33
vancomycin resistance in 1988.
77
261568
3100
၁၉၈၈ မှာ ဆေးယဉ်ပါးမှုတွေ့ရှိပါတယ်။
04:37
Imipenem in 1985,
78
265028
2122
Imipenem ကို ၁၉၈၈ မှာတွေ့တယ်။
04:39
and resistance to in 1998.
79
267150
2772
၁၉၉၈ မှာ ဆေးယဉ်ပါးမှုပေါ်တယ်။
04:42
Daptomycin, one of
the most recent drugs, in 2003,
80
270192
3668
Daptomycin နောက်ဆုံးပေါ်ဆေး
၂၀၀၃ မှာ ထွက်တယ်။
04:45
and resistance to it
just a year later in 2004.
81
273860
4365
ဆေးယဉ်ပါးမှုကတော့ ၂၀၀၄ မှာ ပေါ်ပေါက်ပါတယ်။
04:50
For 70 years, we played
a game of leapfrog --
82
278575
3760
နှစ် ၇၀ လောက်တောင် ကျွန်မတို့
ဖားခုန်တမ်းကစားခဲ့ကြတယ်လေ။
04:54
our drug and their resistance,
83
282335
2926
ကျွန်မတို့ ဆေး၊ သူတို့ရဲ့ ယဉ်ပါးမှု
04:57
and then another drug,
and then resistance again --
84
285261
3645
နောက် ဆေးတစ်ခု၊ နောက်ယဉ်ပါးမှုအသစ်ပေါ့။
05:00
and now the game is ending.
85
288906
2311
အခုတော့ ဂိမ်းက ပြီးဆုံးပါတော့မယ်။
05:03
Bacteria develop resistance so quickly
that pharmaceutical companies
86
291437
4040
ဘက်တီးရီးယားတွေ ဆေးယဉ်ပါးတာ
မြန်လွန်းလို့ ဆေးကုမ္ပဏီတွေတောင်
05:07
have decided making antibiotics
is not in their best interest,
87
295477
4365
ပိုးသတ်ဆေးထုတ်တာ သူတို့အတွက်
အကျိုးမရှိဘူးလို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြတယ်။
05:11
so there are infections
moving across the world
88
299842
2810
ဒါကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ပြန့်ပွားနေတဲ့
ကူးစက်ရောဂါတွေအတွက်
05:14
for which, out of the more
than 100 antibiotics
89
302652
3459
စျေးကွက်ထဲမှာရှိနေတဲ့
ပိုးသတ်ဆေး အမျိုး ၁၀၀ မှာမှ
05:18
available on the market,
90
306111
2229
နှစ်မျိုးလောက်က
05:20
two drugs might work with side effects,
91
308340
3414
အသုံးတည့်မယ့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးနဲ့ပေါ့။
05:23
or one drug,
92
311754
2484
ဒါမှမဟုတ် တစ်မျိုးတည်း
05:26
or none.
93
314238
1408
ဒါမှမဟုတ် ဘာမှ အသုံးမတည့်ဘူး။
05:28
This is what that looks like.
94
316096
1572
ဒါကတော့ အခုဖြစ်နေတဲ့အရာတွေပါ။
05:30
In 2000, the Centers for Disease
Control and Prevention, the CDC,
95
318278
4180
၂၀၀၀ မှာ ရောဂါထိန်းချုပ်
ကာကွယ်ရေးဗဟို CDC က
05:34
identified a single case
96
322458
2043
မြောက် Carolina ဆေးရုံမှာ
05:36
in a hospital in North Carolina
97
324501
2252
ဆေးနှစ်မျိုးဘဲတိုးတဲ့
05:38
of an infection resistant
to all but two drugs.
98
326753
3733
ရောဂါရှိတဲ့ လူနာတစ်​ယောက်ကို
ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။
05:42
Today, that infection, known as KPC,
99
330886
4319
အခု KPC လို့သိရှိထားတဲ့ ဒီရောဂါဟာ
05:47
has spread to every state but three,
100
335205
2600
ပြည်နယ်သုံးခုကလွဲရင် ကျန်ပြည်နယ်
05:49
and to South America, Europe
101
337805
2345
ပြီးရင် တောင်အမေရိက ဥရောပ
05:52
and the Middle East.
102
340150
2207
အရှေ့အလယ်တိုင်းကို ပြန့်နှံလို့နေပါပြီ။
05:54
In 2008, doctors in Sweden
103
342867
2322
၂၀၀၈မှုတုန်းက ဆွီဒင်က ဆရာဝန်တွေက
05:57
diagnosed a man from India
with a different infection
104
345189
2786
အိန္ဒိယက လူတစ်ယောက်ကနေ
05:59
resistant to all but one drug that time.
105
347975
3715
ဆေးတစ်မျိုးဘဲတိုးတဲ့
ရောဂါကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
06:03
The gene that creates that resistance,
106
351690
2229
NDM လို့ ခေါ်တဲ့ ယဉ်ပါးမှု ဗီဇဟာ
06:05
known as NDM, has now spread
from India into China, Asia, Africa,
107
353919
6525
အိန္ဒိယကနေ တရုတ်ပြည်၊ အာရှ၊ အာဖရိက၊
06:12
Europe and Canada, and the United States.
108
360444
4365
ဥရောပ နဲ့ ကနေဒါ ပြီးရင်
အမေရိကန်ကို ပြန့်နှံသွားပါပြီ။
06:17
It would be natural to hope
109
365129
2559
ဒီကူးစက်ရောဂါတွေက အံ့မခန်းဖြစ်တယ်လို့
06:19
that these infections
are extraordinary cases,
110
367688
3599
မျှော်လင့်ဖို့ သဘာဝကျကောင်းကျပါလိမ့်မယ်။
06:23
but in fact,
111
371287
1858
ဒါပေမဲ့ အမှန်မှာ
06:25
in the United States and Europe,
112
373145
2461
အမေရိကန် နှင့် ဥရောပမှာ
06:27
50,000 people a year
113
375606
2716
တစ်နှစ်မှာ လူပေါင်း ၅၀၀၀၀ လောက်
06:30
die of infections which no drugs can help.
114
378322
4124
ဘယ်ဆေးမှ မတိုးတဲ့
ရောဂါကြောင့် သေနေကြပါတယ်။
06:34
A project chartered
by the British government
115
382966
3042
ဗြိတိန်အစိုးရ ထူထောင်ခဲ့တဲ့
06:38
known as the Review
on Antimicrobial Resistance
116
386008
3738
ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ပါးမှုစစ်တမ်း
စီမံကိန်း ခန့်မှန်းချက်အရ
06:41
estimates that the worldwide toll
right now is 700,000 deaths a year.
117
389746
7372
ကမ္ဘာတစ်ဝန်းသေနှုန်းက
တစ်နှစ်ကို ၇၀၀၀၀၀ ဖြစ်ပါတယ်။
06:50
That is a lot of deaths,
118
398291
4364
အဲဒါ နည်းတဲ့ သေနှုန်းတော့မဟုတ်ဘူး။
06:54
and yet, the chances are good
that you don't feel at risk,
119
402655
3112
ပြီးရင် ရှင်ကတော့ အန္တရာယ်မရှိဘူးလို့
ထင်ချင်ကောင်းထင်လိမ့်မယ်။
06:57
that you imagine these people
were hospital patients
120
405767
3228
ရှင်က ဒီလူတွေ အထူးကြပ်မတ်ခန်းထဲမှာ
07:00
in intensive care units
121
408995
1718
ရှိနေတဲ့လူနာတွေ၊
07:02
or nursing home residents
near the ends of their lives,
122
410713
3947
ဘဝအဆုံးကိုရောက်နေတဲ့
ဘိုးဘွားရိပ်သာက လူတွေ၊
07:06
people whose infections
are remote from us,
123
414660
3181
ကျွန်မတို့နဲ့ ဝေးကွာနေတဲ့ရောဂါ ရှိနေတဲ့
ကျွန်မတို့ မခွဲခြားနိုင်တဲ့
07:09
in situations we can't identify with.
124
417841
3204
အခြေအနေမှာ ရှိတဲ့ လူတွေဖြစ်မယ်လို့
မြင်ကောင်းမြင်ပါလိမ့်မယ်။
07:14
What you didn't think about,
none of us do,
125
422455
3397
ရှင်တို့ ကျွန်မတို့တွေ မစဉ်းစားမိခဲ့တာက
07:17
is that antibiotics support
almost all of modern life.
126
425852
4966
ပိုးသတ်ဆေးတွေက ယနေ့ခေတ်
ဘဝအားလုံးကို အကျိုးပြုနေတယ်ဆိုတာကိုပါ။
07:23
If we lost antibiotics,
127
431721
2211
ကျွန်မတို့ ပိုးသတ်ဆေးကို ဆုံးရှုံးရင်
07:25
here's what else we'd lose:
128
433932
1454
ကျွန်မတို့ ဆုံးရှုံးမယ့်အရာတွေက ဒါတွေပါ
07:27
First, any protection for people
with weakened immune systems --
129
435836
4179
ပထမ ခုခံအားနည်းနေတဲ့
လူတွေအတွက် ကာကွယ်မှုပါ --
07:32
cancer patients, AIDS patients,
130
440015
3460
ကင်ဆာလူနာ၊ AIDS လူနာ၊
07:35
transplant recipients, premature babies.
131
443475
4504
အင်္ဂါအစားထိုးလူနာ၊ လမစေ့ကလေးတွေပေါ့။
07:39
Next, any treatment that installs
foreign objects in the body:
132
447979
4412
နောက်တစ်ခုကတော့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ပြင်ပ
ပစ္စည်းတွေတပ်ဆင်ဖို့ လိုတဲ့ ကုထုံးတွေ။
07:44
stents for stroke, pumps for diabetes,
133
452391
3878
လေဖြတ်လူနာအတွက် သွေးကြောအထောက်ကန်တွေ
သွေးချိုလူနာအတွက် အင်ဆူလင်ထုတ်စက်တွေ၊
07:48
dialysis, joint replacements.
134
456269
3924
ကျောက်ကပ်ဆေးတာတွေ၊ အရိုးဆစ်လဲလည်တာတွေ။
07:52
How many athletic baby boomers
need new hips and knees?
135
460193
3715
အားကစားထက်သန်တဲ့
Baby Booomer ဘယ်နှစ်ယောက်
တင်ပါးတွေ ဒူးခေါင်းတွေ အသစ် လိုမလဲ။
07:55
A recent study estimates
that without antibiotics,
136
463908
2809
လက်တလော စစ်တမ်း ကောက်ချက်
ချထားတာက ပိုးသတ်ဆေးသာမရှိရင်
07:58
one out of ever six would die.
137
466717
3517
လူခြောက်ယောက်မှာ တစ်ယောက် သေမယ်ဆိုတာပါ။
08:02
Next, we'd probably lose surgery.
138
470664
3205
နောက် ကျွန်မတို့ ခွဲစိတ်ကုသမှုကို
ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။
08:05
Many operations are preceded
139
473869
2322
ခွဲစိတ်မှုအများစုက
08:08
by prophylactic doses of antibiotics.
140
476191
2948
ပိုးသတ်ဆေးပေးပြီးမှစတာပါ။
08:11
Without that protection,
141
479139
1672
အဲဒီအကာအကွယ်သာမရှိရင်
08:12
we'd lose the ability to open
the hidden spaces of the body.
142
480811
4204
ကျွန်မတို့တွေ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့
ပုန်းလျှိုနေတဲ့နေရာတွေကို
ဖွင့်နိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး။
08:17
So no heart operations,
143
485015
2833
ဒါဆိုရင် နှလုံးခွဲစိတ်တာတွေ၊
08:19
no prostate biopsies,
144
487848
2832
ဆီးကျိတ်အသားစယူတာတွေ၊
08:22
no Cesarean sections.
145
490680
2702
ဗိုက်ခွဲကလေးမွေးတာတွေ မရှိတော့ဘူးပေါ့။
08:25
We'd have to learn to fear infections
that now seem minor.
146
493792
4652
အခု ကျွန်မတို့တွေ ရောဂါအသေး
အမွှားလေးကအစ ကြောက်တက်ဖို့လိုပါပြီ။
08:30
Strep throat used to cause heart failure.
147
498784
3808
လည်ချောင်းနာတာကြောင့်
နှလုံးအမောဖောက်ရောဂါဖြစ်တယ်။
08:34
Skin infections led to amputations.
148
502592
2647
အရေပြားရောဂါကြောင့်
ခြေလက်တွေဖြတ်ပစ်ရတယ်။
08:37
Giving birth killed,
in the cleanest hospitals,
149
505819
2903
အသန့်ရှင်းဆုံး ဆေးရုံမှာ ကလေးမွေးတဲ့
08:40
almost one woman out of every 100.
150
508722
2675
အမျိုးသမီး ၁၀၀ ယောက်မှာ
၁ ယောက် သေဆုံးပါတယ်။
08:43
Pneumonia took three children
out of every 10.
151
511717
4833
အဆုတ်ရောင်ရောဂါကြောင့် ကလေး
၁၀ ​ယောက်မှာ ၃ ​​ယောက်လောက်သေပါတယ်။
08:49
More than anything else,
152
517220
2113
ပိုဆိုးတာက ကျွန်မတို့ နေ့စဉ်ဘဝကို
08:51
we'd lose the confident way
we live our everyday lives.
153
519333
4375
ယုံကြည်ချက်အပြည့်နဲ့ မနေနိုင်တော့ပါဘူး။
08:56
If you knew that any injury
could kill you,
154
524836
4207
ဘယ်ဒဏ်ရာမဆို ရှင်ကို
သေစေနိုင်တယ်ဆိုတာကို သိရင်
09:01
would you ride a motorcycle,
155
529043
3246
ရှင် ဆိုင်ကယ်စီးမလား၊
09:04
bomb down a ski slope,
156
532289
3211
နှင်းလျှောစီးမလား၊
09:07
climb a ladder to hang
your Christmas lights,
157
535500
3476
ရှင်ရဲ့ ခရစ်စမတ်မီး ချိတ်ဖို့အတွက်
လှေကားပေါ်တက်မလား
09:10
let your kid slide into home plate?
158
538976
3667
ရှင်ကလေးကို ဘေ့စ်ဘော ပေးကစားမလား။
09:15
After all, the first person
to receive penicillin,
159
543573
3065
တကယ်တော့ ပင်နီဆီလင်ဆေး ပထမဆုံး သုံးသူ
09:18
a British policeman named
Albert Alexander,
160
546638
3878
ဗြိတိန်ရဲ Albert Alexander ရဲ့ ရောဂါက
09:22
who was so ravaged by infection
that his scalp oozed pus
161
550516
4342
တော်တော်ဆိုးလို့ ဦးခေါင်းအရေက
ပြည်တွေထွက်ပြီး
09:26
and doctors had to take out an eye,
162
554858
2925
ဆရာဝန်ကတောင် မျက်လုံး
တစ်လုံး ထုတ်ပေးလိုက်ရတယ်။
09:29
was infected by doing
something very simple.
163
557783
3379
သူ အသေးအမွှားကိစ္စ
တစ်ခုလုပ်ရင်း ဖြစ်သွားတာပါ။
09:34
He walked into his garden
and scratched his face on a thorn.
164
562172
4816
သူက ပန်းခြံထဲကို
လမ်းလျှောက်ဝင်တဲ့အချိန်မှာ
သူမျက်နှာကို အဆူးနဲ့ခြစ်မိလို့လေ။
09:40
That British project I mentioned
which estimates that the worldwide toll
165
568831
3650
အခု ကမ္ဘာလူသေနှုန်း တစ်နှစ်
၇၀၀၀၀၀ လို့ ခန့်မှန်းထားတဲ့
09:44
right now is 700,000 deaths a year
166
572481
3877
ကျွန်မပြောခဲ့တဲ့ ဗြိတိန်
စီမံကိန်း ထပ်ခန့်မှန်းထားတာက
09:48
also predicts that if we can't
get this under control by 2050,
167
576358
6177
ကျွန်မတို့သာ ဒါကို ၂၀၅၀
မတိုင်ခင် မထိန်းချုပ်နိုင်ရင်
09:54
not long, the worldwide toll
will be 10 million deaths a year.
168
582535
7592
မကြာဘူးပေါ့ သေနှုန်းက တစ်နှစ်ကို
၁၀ သန်းဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
10:02
How did we get to this point
169
590127
2702
ဒီကြောက်စရာကောင်းတဲ့ နံပါတ်တွေကို
10:04
where what we have to look forward to
170
592829
2035
စောင့်စားနေရတဲ့ အချိန်ကို ကျွန်မတို့
10:06
is those terrifying numbers?
171
594864
3483
ဘယ်လိုရောက်လာခဲ့တာလဲ။
10:10
The difficult answer is,
we did it to ourselves.
172
598347
4188
ခက်ခဲတဲ့အဖြေကတော့ ကျွန်မတို့
ကိုယ့်ကို ပြန်လုပ်ခဲ့မိတာပါ။
10:14
Resistance is an inevitable
biological process,
173
602875
2972
ဆေးယဉ်ပါးတယ်ဆိုတာ
မရှောင်လွဲနိုင်တဲ့ ဇီဝဖြစ်စဉ်ပါ။
10:17
but we bear the responsibility
for accelerating it.
174
605847
4053
ဒါပေမဲ့ ဒါကို အရှိန်မြှင့်တင်ပေးတဲ့အတွက်
ကျွန်မတို့မှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။
10:22
We did this by squandering antibiotics
175
610490
3553
ကျွန်မတို့ ပိုးသတ်ဆေးကို
ထိတ်လန့်ဖို့ကောင်းအောင်
10:26
with a heedlessness
that now seems shocking.
176
614043
4088
ဂရုမပြု ဖြုန်းတီးခဲ့ကြပါတယ်။
10:31
Penicillin was sold
over the counter until the 1950s.
177
619408
4086
ပင်နီဆီလင်ကို ၁၉၅၀ မတိုင်ခင်ထိ
ကောင်တာပေါ်မှာ တင်ရောင်းတာပါ။
10:35
In much of the developing world,
most antibiotics still are.
178
623494
3335
ဖွံဖြိုးဆဲနိုင်ငံ အများစုမှာ
အခုထိရောင်းနေဆဲပါ။
10:39
In the United States, 50 percent
179
627209
3762
အမေရိကန်မှာ ဆေးရုံမှာပေးနေတဲ့
10:42
of the antibiotics given
in hospitals are unnecessary.
180
630971
3692
ပိုးသတ်ဆေးထဲက ၅၀% ဟာ မလိုအပ်ပါဘူး။
10:46
Forty-five percent of the prescriptions
written in doctor's offices
181
634663
4374
ဆရာဝန် ဆေးညွန်းစာရဲ့ ၄၅% က
10:51
are for conditions
that antibiotics cannot help.
182
639037
3973
ပိုးသတ်ဆေး အကျုံးမဝင်တဲ့
အခြေအနေတွေအတွက်ပါ။
10:56
And that's just in healthcare.
183
644577
2670
ဒါက ဆေးပညာနယ်ပယ်ထဲ မှာတင်ပါ။
10:59
On much of the planet, most meat animals
get antibiotics every day of their lives,
184
647247
4853
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပိုးသတ်ဆေးတွေကို
အသားထွက်တိရိစ္ဆာန်တွေ အတွက်
နေ့စဉ်နဲ့အမျှ သုံးကြပါတယ်၊
11:04
not to cure illnesses,
185
652100
2276
ရောဂါကုဖို့မဟုတ်ဘူး၊
11:06
but to fatten them up
and to protect them against
186
654376
3459
သူတို့ကို ဝအောင်လုပ်ဖို့ရယ်၊ သူတို့
ကြီးပြင်းတဲ့ မွေးမြူရေးခြံ
11:09
the factory farm conditions
they are raised in.
187
657835
3971
အခြေအနေကနေ ကာကွယ်ဖို့ပါ။
11:13
In the United States, possibly 80 percent
188
661806
3018
အမေရိကန်မှာ ရောင်းချတဲ့
ပိုးသတ်ဆေးရဲ့ ၈၀% ဟာ
11:16
of the antibiotics sold every year
go to farm animals, not to humans,
189
664824
6703
တိရိစ္ဆာန်တွေဆီကို ရောက်တာပါ၊
လူတွေဆီမဟုတ်ပါဘူး။
11:23
creating resistant bacteria
that move off the farm
190
671527
3676
ဒါနဲ့ဘဲ ခြံကနေ ရေထဲ၊ ဖုန်ထဲ၊
11:27
in water, in dust,
191
675203
2624
အသားထဲမှာပါသွားတဲ့
ဆေးယဉ်ပိုးမွှားတွေကို
11:29
in the meat the animals become.
192
677827
2868
ဖန်တီးရာရောက်ပါတယ်။
11:32
Aquaculture depends on antibiotics too,
193
680985
2925
ရေလုပ်ငန်းတွေကလည်း
ပိုးသတ်ဆေးအပေါ် မှီခိုနေရပါတယ်။
11:35
particularly in Asia,
194
683910
1649
အထူးသဖြင့် အာရှမှာပါ။
11:37
and fruit growing relies on antibiotics
195
685559
3343
သစ်သီးပင်စိုက်တာလည်း
ပိုးသတ်ဆေးကို မှီခိုနေရတယ်။
ပန်းသီးတွေ သစ်တော်သီးတွေ
လိမ္မော်သီးတွေကို
11:40
to protect apples, pears,
citrus, against disease.
196
688902
4899
ရောဂါကနေ ကာကွယ်ဖို့ အတွက်ပေါ့။
11:46
And because bacteria can pass
their DNA to each other
197
694491
5626
ပြီးတော့ ခရီးသည်တစ်​ယောက်က
လေဆိပ်မှာ လက်ဆွဲအိတ်ကို လက်ကမ်းပေးသလို
11:52
like a traveler handing off
a suitcase at an airport,
198
700117
4435
ဘက်တီးရီးယားတွေဟာ
သူတို့ရဲ့ DNAကို လွှဲပေးလို့ရတာမို့၊
11:56
once we have encouraged
that resistance into existence,
199
704552
4808
ဒီဆေးယဉ်ပါးခြင်းကို ဖြစ်တည်အောင်
လုပ်ပေးလိုက်တာနဲ့ အမျှ
12:01
there is no knowing where it will spread.
200
709360
2227
ဒါက ဘယ်ကို ရောက်မလဲဆိုတာ မသိနိုင်ပါဘူး။
12:05
This was predictable.
201
713723
1571
ဒါက ခန့်မှန်းလို့ရခဲ့ပါတယ်။
12:07
In fact, it was predicted
202
715674
2832
တကယ်တော့ ဒါကို Alexander Fleming က
12:10
by Alexander Fleming,
the man who discovered penicillin.
203
718506
4435
ခန့်မှန်းခဲ့ပါတယ်။ ပင်နီဆင်လင်ကို
တွေ့ရှိခဲ့တဲ့လူပေါ့။
12:14
He was given the Nobel Prize
in 1945 in recognition,
204
722941
3994
အသိအမှတ်ပြုခံရတဲ့အနေနဲ့ ၁၉၄၅ မှာ
နိုဘယ်ဆု ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရပါတယ်။
12:18
and in an interview shortly after,
this is what he said:
205
726935
4347
ဆုရပြီးနောက် အင်တာဗျူးတစ်ခု
သူဒါကို ပြောခဲ့တာပါ။
12:23
"The thoughtless person playing
with penicillin treatment
206
731282
4267
"ပင်နီဆီလင်ကုထုံးနဲ့ ဆော့ကစားနေတဲ့
ဆင်ခြင်တုံတရားမဲ့ လူတစ်ယောက်ဟာ
12:27
is morally responsible
for the death of a man
207
735549
3274
ပင်နီဆီလင်ဆေးယဉ် ပိုးကြောင့်
12:30
who succumbs to infection
208
738823
2324
သေဆုံးသွားတဲ့လူအပေါ်
12:33
with a pencillin-resistant organism."
209
741147
2903
အကျင့် စာရိတ္တအရ တာဝန်ရှိပါတယ်။"
12:36
He added, "I hope this evil
can be averted."
210
744050
4285
သူဆက်ပြောထားတယ်။" ဒီမကောင်းဆိုးဝါးကို
ပပျောက်ဖို့ ကျွန်တော်မျှော်လင့်ပါတယ်။"
12:40
Can we avert it?
211
748986
2856
ကျွန်မတို့ ဒါကို ပပျောက်နိုင်မလား။
12:43
There are companies working
on novel antibiotics,
212
751842
3668
စူပါပိုးတွေ တစ်ခါမှ
မတွေ့ကြုံဖူးတဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေ
12:47
things the superbugs
have never seen before.
213
755510
3576
စမ်းသပ်ထုတ်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေရှိပါတယ်။
12:51
We need those new drugs badly,
214
759086
2717
ကျွန်မတို့ အဲဆေးတွေကို
အရမ်းဘဲ လိုအပ်ပါတယ်။
12:53
and we need incentives:
215
761803
2252
ပြီးရင် ကျွန်မတို့ မက်လုံးတွေလိုပါတယ်။
12:56
discovery grants, extended patents,
216
764055
2531
တွေ့ရှိမှုအတွက် ဆုငွေတွေ၊
သက်တမ်းတိုးမှု ပိုင်ခွင့်တွေ၊
12:58
prizes, to lure other companies
into making antibiotics again.
217
766586
6757
ချီးမြှင့်ဆုတွေ တစ်ခြားကုမ္ပဏီတွေကို
ပိုးသတ်ဆေးပြန်ထုတ်အောင်
ဆွဲဆောင်ဖို့အတွက်ပါ။
13:05
But that probably won't be enough.
218
773343
2366
ဒါပေမဲ့ ဒါက လုံလောက်မှာမဟုတ်ပါဘူး။
13:08
Here's why: Evolution always wins.
219
776059
4104
ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဇီဝဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်က
အမြဲတမ်းအနိုင်ရလို့ပါ။
13:12
Bacteria birth a new generation
every 20 minutes.
220
780703
3924
ဘက်တီးရီးယားတွေ မိနစ် ၂၀ တိုင်း
မျိုးဆက်သစ်တစ်ခု ပွားတယ်။
13:16
It takes pharmaceutical chemistry
10 years to derive a new drug.
221
784627
4783
ဆေးဝါးဓာတုဗေဒအတွက်
ဆေးအသစ်ထုတ်ဖို့ ၁၀ နှစ်ကြာပါတယ်။
13:21
Every time we use an antibiotic,
222
789410
2856
ကျွန်မတို့ ပိုးသတ်ဆေးတစ်ခု
သုံးလိုက်တဲ့ အချိန်တိုင်း
13:24
we give the bacteria billions of chances
223
792266
3274
ကျွန်မတို့ တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့
အကာအကွယ်တွေကို
13:27
to crack the codes
224
795540
1741
ဖြိုခွဲဖို့ ဘက်တီးရီးယားတွေကို
13:29
of the defenses we've constructed.
225
797281
3205
သန်း ထောင်ပေါင်း
အခွင့်အရေးပေးလိုက်တာပါပဲ။
13:32
There has never yet been a drug
226
800486
2391
သူတို့ မနိုင်တဲ့
13:34
they could not defeat.
227
802877
2554
ဆေးဆိုတာ မရှိသေးပါဘူး။
13:37
This is asymmetric warfare,
228
805431
3530
ဒါကတော့ အချိုးမကျတဲ့ စစ်ပွဲတစ်ခုပါ။
13:40
but we can change the outcome.
229
808961
4008
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့တွေ ရလဒ်ကို
ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။
13:45
We could build systems to harvest data
to tell us automatically and specifically
230
813929
6405
ကျွန်မတို့တွေ အချက်အလက်တွေ
သိမ်းဆည်းတဲ့ စနစ်ကို တည်ဆောက်လို့ရပါတယ်။
ပိုးသတ်ဆေးကို ဘယ်လိုသုံးနေတယ်ဆိုတာကို
13:52
how antibiotics are being used.
231
820334
2929
အတိအကျနဲ့ အလိုအလျောက်ပြောဖို့အတွက်ပါ။
13:55
We could build gatekeeping
into drug order systems
232
823263
2833
ကျွန်မတို့ ဆေးဝါးထားသိုစနစ်မှာ
ဂိတ်စောင့်စနစ်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။
13:58
so that every prescription
gets a second look.
233
826096
3715
ဒါမှသာ ဆေးညွှန်စာတိုင်း
တစ်ဖန်ပြန်စစ်ဆေးခံရမှာပါ။
14:01
We could require agriculture
to give up antibiotic use.
234
829811
6109
စိုက်ပျိုးရေးတွေ ပိုးသတ်ဆေးသုံးတာ
ရပ်တန့်ဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။
14:08
We could build surveillance systems
235
836243
3032
ကျွန်မတို့ စောင့်ကြည့်စနစ်ကို
တည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။
14:11
to tell us where resistance
is emerging next.
236
839275
4226
နောက်ဆေးယဉ်ပါးမှု ဘယ်မှာပေါ်နေပြီဆိုတာ
ကျွန်မတို့ကို ပြောဖို့ပေါ့။
14:15
Those are the tech solutions.
237
843501
2313
အဲဒါတွေကတော့ နည်းပညာနည်းလမ်းတွေပါ။
14:18
They probably aren't enough either,
238
846264
2624
ဒါပေမဲ့ အဲဒါတွေက မလောက်ပါဘူး
14:20
unless we help.
239
848888
3229
ကျွန်မတို့ ပါဝင် မကူညီရင်ပေါ့။
14:27
Antibiotic resistance is a habit.
240
855785
2314
ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ပါးတဲ့ဆိုတာ
အကျင့်တစ်ခုလိုပါပဲ။
14:30
We all know how hard it is
to change a habit.
241
858479
3088
အကျင့်တစ်ခုကို ပြောင်းဖို့ ဘယ်လောက်
ခက်လဲဆိုတာ အားလုံးသိပြီးသားပါ။
14:33
But as a society,
we've done that in the past.
242
861567
4530
ဒါပေမဲ့ လူမှုအဖွဲ့တစ်ခုအနေနဲ့ အရင်တုန်းက
ကျွန်မတို့ အဲဒါကို လုပ်ခဲ့ပြီးပြီလေ။
14:38
People used to toss litter
into the streets,
243
866397
3575
လူတွေ လမ်းပေါ်အမှိုက်ပစ်လေ့ရှိတယ်။
14:41
used to not wear seatbelts,
244
869972
1765
ကားစီးရင် ခါးပတ်မပတ်ကြဘူး။
14:43
used to smoke inside public buildings.
245
871737
4257
ပုဂ္ဂလိက အဆောက်အအုံတွေထဲမှာ
ဆေးလိပ်သောက်လေ့ရှိတယ်လေ။
14:48
We don't do those things anymore.
246
876404
2220
ကျွန်မတို့ ဒါတွေကို ဆက်မလုပ်တော့ပါဘူး။
14:51
We don't trash the environment
247
879144
2322
ကျွန်မတို့ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းအောင်
14:53
or court devastating accidents
248
881466
3157
ဒါမှမဟုတ် ဆိုးရွားတဲ့
ယာဉ်တိုက်မှုမျိုးဖြစ်အောင်
14:56
or expose others
to the possibility of cancer,
249
884623
2972
ဒါမှမဟုတ် အခြားသူကို
ကင်ဆာရအောင် မလုပ်တော့ပါဘူး။
14:59
because we decided those things
were expensive,
250
887595
3507
အကြောင်းကတော့ အဲဒီအရာတွေက တန်ကြေးရှိတယ်
15:03
destructive, not in our best interest.
251
891102
4073
ဖျက်ဆီးရာရောက်တယ်
ကျွန်မတို့အတွက် အကျိုးမရှိလို့လေ။
15:07
We changed social norms.
252
895815
2900
ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့တွေ
လူမှုဓလေ့ကို ပြောင်းခဲ့ပါတယ်။
15:11
We could change social norms
around antibiotic use too.
253
899135
4144
ပိုးသတ်ဆေးအသုံးပြုတာနဲ့
ပတ်သတ်ပြီးလည်း လူမှုဓလေ့ကို
ကျွန်မတို့ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။
15:17
I know that the scale
of antibiotic resistance
254
905499
2275
ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ပါးမှု အတိုင်းအတာ
15:19
seems overwhelming,
255
907774
1904
ကြီးမားလွန်းတယ်ဆိုတာ ကျွန်မသိပါတယ်။
15:21
but if you've ever bought
a fluorescent lightbulb
256
909678
3460
ဒါပေမဲ့ ရှင်သာ ရာသီဥတု
ဖောက်ပြန်တာနဲ့ပတ်သတ်ပြီး စိုးရိမ်လို့
15:25
because you were concerned
about climate change,
257
913138
2716
စွမ်းအင်ချွေတာမီးသီး ဝယ်တယ်
15:27
or read the label on a box of crackers
258
915854
3135
ဒါမှမဟုတ် စာအုန်းဆီကြောင့် သစ်တော
ပြုန်းတီးတဲ့အကြောင်းတွေးမိလို့
15:30
because you think about
the deforestation from palm oil,
259
918989
4481
ဘီစကွတ်ဘူး အညွှန်း
စာကိုဖတ်ကြည့်တယ်ဆိုရင်
15:35
you already know what it feels like
260
923470
2879
ကြီးမားတဲ့ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့
15:38
to take a tiny step to address
an overwhelming problem.
261
926349
5000
ခြေလှမ်းတစ်လှမ်း လှမ်းလို့ရတဲ့
ခံစားချက်ကို ရှင်သိပြီးသားပါ။
15:43
We could take those kinds of steps
for antibiotic use too.
262
931829
4481
ပိုးသတ်ဆေးအသုံးပြုမှုအတွက် ကျွန်မတို့
အဲဒီလို ခြေလှမ်းတွေလှမ်းနိုင်ပါတယ်။
15:48
We could forgo giving an antibiotic
if we're not sure it's the right one.
263
936310
7637
ကျွန်မတို့ မသေချာရင် မသင့်လျော်တဲ့
ပိုးသတ်ဆေးပေးတာ ရှောင်ကြဉ်နိုင်ပါတယ်။
15:56
We could stop insisting on a prescription
for our kid's ear infection
264
944251
6313
ကျွန်မတို့ ကလေးနားပြည်ယိုတာ
ဘာကြောင့်ဖြစ်လဲဆိုတာမသိခင်
ဆေးညွှန်းပေးခိုင်းတာမျိုး
16:02
before we're sure what caused it.
265
950564
1898
ရှောင်ကြဉ်နိုင်ပါတယ်။
16:05
We could ask every restaurant,
266
953678
3367
ကျွန်မတို့ စားသောက်ဆိုင်တိုင်း
16:09
every supermarket,
267
957045
1811
ကုန်တိုက်တိုင်းကို သူတို့ အသားတွေ
16:10
where their meat comes from.
268
958856
1620
ဘယ်ကလာလဲဆိုတာ မေးနိုင်ပါတယ်။
16:12
We could promise each other
269
960806
1834
ကျွန်မတို့ အချင်းချင်း နောက်
16:14
never again to buy chicken
or shrimp or fruit
270
962640
4105
ပိုးသတ်ဆေးပုံမှန်သုံးပြီး မွေးမြူ၊
စိုက်ပျိုးထားတဲ့ ကြက်သား၊
ပုဇွန်၊ အသီးတွေကို
16:18
raised with routine antibiotic use,
271
966745
2884
မဝယ်ဖို့ ကတိတည်နိုင်ပါတယ်။
16:21
and if we did those things,
272
969629
2694
ပြီးရင် ကျွန်မတို့ ဒါတွေကိုသာ လုပ်ရင်
16:24
we could slow down the arrival
of the post-antibiotic world.
273
972323
4492
ပိုးသတ်ဆေးခေတ်အလွန်ကမ္ဘာ
အရောက်ကို နှေးအောင်လုပ်နိုင်ပါတယ်။
16:29
But we have to do it soon.
274
977547
4133
ဒါပေမဲ့ ဒါကို ကျွန်မတို့
မကြာခင်လုပ်ရပါမယ်။
16:33
Penicillin began
the antibiotic era in 1943.
275
981680
4505
ပင်နီဆီလင်က ၁၉၄၁ မှာ
ပိုးသတ်ဆေးခေတ်ကာလကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။
16:38
In just 70 years, we walked ourselves
up to the edge of disaster.
276
986185
5706
နှစ် ၇၀ အတွင်းမှာဘဲ ကျွန်မတို့
ဒီ ကပ်ဘေးအစွန်နားလေးကို
လျှောက်လှမ်းလို့လာခဲ့ပါပြီ။
16:44
We won't get 70 years
277
992291
2322
ကျွန်မတို့ ဒီပြဿနာကနေ လွတ်မြောက်ဖို့
16:46
to find our way back out again.
278
994613
3726
အနှစ် ၇၀ ပြန်ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။
16:50
Thank you very much.
279
998769
1510
ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။
16:52
(Applause)
280
1000789
5851
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by Aung Min
Reviewed by sann tint

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Maryn McKenna - Public health journalist
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay.

Why you should listen

Maryn McKenna’s harrowing stories of hunting down anthrax with the CDC and her chronicle of antibiotic-resistant staph infections in Superbug earned her the nickname “scary disease girl” among her colleagues.

But her investigations into public health don’t stop there: she blogs and writes on the history of epidemics and the public health challenges posed by factory farming. For her forthcoming book, McKenna is researching the symbiotic history of food production and antibiotics, and how their use impacts our lives, societies and the potential for illness.

More profile about the speaker
Maryn McKenna | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM