TED2009
Oliver Sacks: What hallucination reveals about our minds
Oliver Sacks: Halüsinasyonun zihnimizle ilgili ortaya çıkardıkları
Filmed:
Readability: 3.7
8,482,258 views
Nörolog ve yazar Oliver Sacks, Charles Bonnett sendromuna --görme duyusu zarar görmüş insanların halüsinasyon görmesi-- dikkatimizi çekiyor. Hastalarının tecrübelerini kalbe dokunan detaylarla anlatıyor ve bizleri bu çok bilinmeyen fenomenin dünyasına götürüyor.
Oliver Sacks - Neurological anthropologist
Since "Awakenings" stormed the bestseller lists (and the silver screen), Oliver Sacks has become an unlikely household name, single-handedly inventing the genre of neurological anthropology. Full bio
Since "Awakenings" stormed the bestseller lists (and the silver screen), Oliver Sacks has become an unlikely household name, single-handedly inventing the genre of neurological anthropology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We see with the eyes,
0
0
3000
Gözlerle görürüz.
00:15
but we see with the brain as well.
1
3000
3000
Fakat aynı zamanda beyinle de görürüz.
00:18
And seeing with the brain is often called imagination.
2
6000
4000
Ve beyinle görme çoğunlukla hayal gücü olarak adlandırılır.
00:22
And we are familiar with the landscapes of our own imagination,
3
10000
5000
Ve bizler kendi hayal gücümüzün, içsel dünyamızın manzaralarına
00:27
our inscapes. We've lived with them all our lives.
4
15000
4000
alışkınız. Bütün hayatımız boyunca onlarla yaşamışızdır.
00:31
But there are also hallucinations as well,
5
19000
4000
Fakat bir de halüsinasyonlar var.
00:35
and hallucinations are completely different.
6
23000
3000
Ve halüsinasyonlar tamamen farklı.
00:38
They don't seem to be of our creation.
7
26000
2000
Bizim ürünümüz değillmiş gibilerdir.
00:40
They don't seem to be under our control.
8
28000
2000
Bizim kontrolümüzde değilmiş gibilerdir.
00:42
They seem to come from the outside,
9
30000
2000
Dışardan gelmiş gibi görünürler,
00:44
and to mimic perception.
10
32000
3000
algıyı taklit ederler.
00:47
So I am going to be talking about hallucinations,
11
35000
4000
Evet ben de halüsinasyonlar hakkında konuşacağım.
00:51
and a particular sort of visual hallucination
12
39000
4000
Ve hastalarım arasında gördüğüm bir çeşit
00:55
which I see among my patients.
13
43000
5000
görsel halüsinasyondan bahsedeceğim.
01:00
A few months ago, I got a phone call
14
48000
4000
Birkaç ay önce bir telefon geldi
01:04
from a nursing home where I work.
15
52000
2000
çalıştığım yerdeki bakımevlerinden birinden.
01:06
They told me that one of their residents, an old lady in her 90s,
16
54000
5000
Dediklerine göre, 90 yaşlarındaki bayan misafirlerden biri
01:11
was seeing things,
17
59000
2000
birşeyler görüyormuş.
01:13
and they wondered if she'd gone bonkers
18
61000
3000
Delirdiğini düşünmüşler.
01:16
or, because she was an old lady,
19
64000
2000
Veya yaşlı olduğu için
01:18
whether she'd had a stroke, or whether she had Alzheimer's.
20
66000
3000
inme geçirdiğini veya Alzheimer olduğunu düşünmüşler.
01:21
And so they asked me if I would come and see Rosalie,
21
69000
5000
Bu yüzden bana, gidip yaşlı hastayı, Rosalie'yi
01:26
the old lady.
22
74000
2000
görüp göremeyeceğimi sordular.
01:28
I went in to see her.
23
76000
2000
Onu görmeye gittim.
01:30
It was evident straight away
24
78000
2000
Çok açıkça belliydi ki,
01:32
that she was perfectly sane
25
80000
3000
bu misafir gayet aklı başında,
01:35
and lucid and of good intelligence,
26
83000
3000
anlaşılır ve akıllı idi.
01:38
but she'd been very startled and very bewildered,
27
86000
4000
Fakat çok korkmuş ve şaşırmıştı
01:42
because she'd been seeing things.
28
90000
3000
çünkü birşeyler görüyordu.
01:45
And she told me --
29
93000
3000
Ve bana dedi ki --
01:48
the nurses hadn't mentioned this --
30
96000
2000
hemşireler bunu belirtmemişlerdi --
01:50
that she was blind,
31
98000
2000
kör olduğunu,
01:52
that she had been completely blind from macular degeneration for five years.
32
100000
5000
beş yıldır, makula dejenerasyonu nedeniyle tamamen kör olduğunu söyledi.
01:57
But now, for the last few days, she'd been seeing things.
33
105000
3000
Fakat şimdi, son birkaç gündür, birşeyler görüyormuş.
02:00
So I said, "What sort of things?"
34
108000
3000
Ben de dedim ki, "Ne gibi şeyler?"
02:03
And she said, "People in Eastern dress,
35
111000
3000
Ve dedi ki, "Doğulu kıyafetler giymiş insanlar,
02:06
in drapes, walking up and down stairs.
36
114000
4000
kalın kumaşlar içinde, merdivenlerden inip çıkıyorlar.
02:10
A man who turns towards me and smiles.
37
118000
3000
Bir adam bana doğru dönüyor ve gülüyor.
02:13
But he has huge teeth on one side of his mouth.
38
121000
4000
Fakat ağzının bir tarafında çok büyük dişleri var.
02:17
Animals too.
39
125000
2000
Hayvanlar da var.
02:19
I see a white building. It's snowing, a soft snow.
40
127000
3000
Beyaz bir bina görüyorum. Kar yağıyor, yumuşak bir kar.
02:22
I see this horse with a harness, dragging the snow away.
41
130000
5000
Bu atı görüyorum, koşum takımıyla, karı öteye sürüklüyor.
02:27
Then, one night, the scene changes.
42
135000
4000
Sonra bir gece sahne değişiyor.
02:31
I see cats and dogs walking towards me.
43
139000
2000
Bana doğru gelen kedi ve köpekler görüyorum.
02:33
They come to a certain point and then stop.
44
141000
3000
Belli bir noktaya geliyor ve duruyorlar.
02:36
Then it changes again.
45
144000
2000
Sonra yeniden değişiyor.
02:38
I see a lot of children. They are walking up and down stairs.
46
146000
3000
Bir sürü çocuk görüyorum. Merdivenlerden inip çıkıyorlar.
02:41
They wear bright colors, rose and blue,
47
149000
3000
Parlak renkler giyiyorlar, pembe ve mavi,
02:44
like Eastern dress."
48
152000
3000
Doğulu elbiseler gibi."
02:47
Sometimes, she said, before the people come on,
49
155000
3000
Bazen, insanlar belirmeden önce,
02:50
she may hallucinate pink and blue squares on the floor,
50
158000
4000
yerden tavana doğru çıkan pembe ve mavi kareler
02:54
which seem to go up to the ceiling.
51
162000
3000
gördüğünü de söyledi.
02:57
I said, "Is this like a dream?"
52
165000
4000
"Rüya gibi mi?" diye sordum.
03:01
And she said, "No, it's not like a dream. It's like a movie."
53
169000
3000
"Hayır rüya gibi değil, film gibi" diye cevap verdi.
03:04
She said, "It's got color. It's got motion.
54
172000
3000
"Rengi var, hareket var.
03:07
But it's completely silent, like a silent movie."
55
175000
4000
Fakat tamamen sessiz, sessiz bir film gibi." dedi.
03:11
And she said that it's a rather boring movie.
56
179000
2000
Ve bunun oldukça da sıkıcı bir film olduğunu söyledi.
03:13
She said, "All these people with Eastern dress,
57
181000
3000
"Bu Doğulu elbiseler içindeki insanlar
03:16
walking up and down, very repetitive, very limited."
58
184000
5000
sürekli şekilde aşağı yukarı yürüyorlar."
03:21
(Laughter)
59
189000
2000
(Gülüşmeler)
03:23
And she has a sense of humor.
60
191000
2000
Espri anlayışı vardı.
03:25
She knew it was a hallucination.
61
193000
2000
Bunun bir halüsinasyon olduğunu biliyordu.
03:27
But she was frightened. She'd lived 95 years
62
195000
2000
Fakat korkmuştu. 95 yıl yaşamıştı
03:29
and she'd never had a hallucination before.
63
197000
3000
ve daha önce hiç halüsinasyon yaşamamıştı.
03:32
She said that the hallucinations were unrelated
64
200000
3000
Dediğine göre halüsinasyonları alakasızdı
03:35
to anything she was thinking or feeling or doing,
65
203000
4000
yaptığı veya hissettiği hiçbirşeyle ilgili değildi.
03:39
that they seemed to come on by themselves, or disappear.
66
207000
4000
Kendiliğinden geliyor, kendiliğinden kayboluyorlardı.
03:43
She had no control over them.
67
211000
2000
Onlar üzerinde bir kontrolü yoktu.
03:45
She said she didn't recognize
68
213000
2000
Söylediğine göre
03:47
any of the people or places
69
215000
2000
halüsinasyondaki o insanların veya yerlerin
03:49
in the hallucinations.
70
217000
2000
hiçbirini tanımıyordu.
03:51
And none of the people or the animals,
71
219000
2000
Ve bu insanların veya hayvanların hiçbiri
03:53
well, they all seemed oblivious of her.
72
221000
4000
onunla ilgili görünmüyordu.
03:57
And she didn't know what was going on.
73
225000
2000
Ve ne olup bittiğini bilmiyordu.
03:59
She wondered if she was going mad
74
227000
2000
Delirip delirmediğini merak ediyordu,
04:01
or losing her mind.
75
229000
2000
veya aklını kaçırdığını.
04:03
Well, I examined her carefully.
76
231000
2000
Onu dikkatlice muayene ettim.
04:05
She was a bright old lady,
77
233000
2000
Parlak bir yaşlı kadındı.
04:07
perfectly sane. She had no medical problems.
78
235000
4000
Gayet aklı başında. Hiçbir medikal sorunu yoktu.
04:11
She wasn't on any medications which could produce hallucinations.
79
239000
4000
Halüsinasyona neden olabilecek herhangi bir ilaç kullanmıyordu.
04:15
But she was blind.
80
243000
2000
Fakat kördü.
04:17
And I then said to her,
81
245000
2000
Ve sonra ona dedim ki,
04:19
"I think I know what you have."
82
247000
2000
"Neyiniz olduğunu biliyorum."
04:21
I said, "There is a special form of visual hallucination
83
249000
4000
Dedim ki, "Görsel halüsinasyonun özel bir çeşidi vardır
04:25
which may go with deteriorating vision or blindness.
84
253000
4000
görüntülerin bozulması veya körlükle beraber seyreder."
04:29
This was originally described," I said,
85
257000
3000
Dedim ki "Bu daha önceden açıklanmıştı"
04:32
"right back in the 18th century,
86
260000
2000
"18. yüzyılda,
04:34
by a man called Charles Bonnet.
87
262000
3000
Charles Bonnet adında bir adam tarafından.
04:37
And you have Charles Bonnet syndrome.
88
265000
3000
Ve sizde de Charles Bonnet sendromu var.
04:40
There is nothing wrong with your brain. There is nothing wrong with your mind.
89
268000
2000
Beyninizle ilgili herhangi bir sorun yok. Zihninizle ilgili bir sorun yok.
04:42
You have Charles Bonnet syndrome."
90
270000
3000
Sizde Charles Bonnet sendromu var."
04:45
And she was very relieved at this,
91
273000
3000
Ciddi ve merak edilecek birşeyi
04:48
that there was nothing seriously the matter,
92
276000
4000
olmadığını öğrenince çok rahatlamıştı.
04:52
and also rather curious.
93
280000
3000
birazda meraklandı.
04:55
She said, "Who is this Charles Bonnet?"
94
283000
2000
Dedi ki, "Bu Charles Bonnet kimdir?"
04:57
She said, "Did he have them himself?"
95
285000
3000
"Onda da oluyor muymuş?"
05:00
And she said, "Tell all the nurses
96
288000
3000
Ve dedi ki, "Bütün hemşirelere söyleyin
05:03
that I have Charles Bonnet syndrome."
97
291000
3000
bende Charles Bonnet sendromu var."
05:06
(Laughter)
98
294000
2000
(Gülüşmeler)
05:08
"I'm not crazy. I'm not demented. I have Charles Bonnet syndrome."
99
296000
4000
"Ben deli değilim. Bunak değilim. Bende Charles Bonnet sendromu var."
05:12
Well, so I did tell the nurses.
100
300000
2000
Ben de hemşirelere söyledim tabi.
05:14
Now this, for me, is a common situation.
101
302000
3000
Şimdi bu benim için olağan bir durum.
05:17
I work in old-age homes, largely.
102
305000
2000
Ben çoğunlukla ileri yaş bakımevlerinde çalışıyorum.
05:19
I see a lot of elderly people
103
307000
2000
Birçok duyma ve görme engelli
05:21
who are hearing impaired or visually impaired.
104
309000
4000
yaşlı insan görüyorum.
05:25
About 10 percent of the hearing impaired people
105
313000
2000
Duyma engelli insanların yaklaşık yüzde 10'u
05:27
get musical hallucinations.
106
315000
3000
müzik halüsinasyonlarına sahip.
05:30
And about 10 percent of the visually impaired people
107
318000
3000
Görme engelli insanların ise yaklaşık yüzde 10'u
05:33
get visual hallucinations.
108
321000
2000
görsel halüsinasyonlara sahip.
05:35
You don't have to be completely blind,
109
323000
2000
Tamamen kör olmanıza gerek yok,
05:37
only sufficiently impaired.
110
325000
2000
sadece belli derecede engelli olmanız yeterli.
05:39
Now with the original description in the 18th century,
111
327000
4000
18. yüzyılda yapılan orijinal açıklamayla ilgili olarak,
05:43
Charles Bonnet did not have them.
112
331000
2000
Charles Bonnet halüsinasyon görmüyordu.
05:45
His grandfather had these hallucinations.
113
333000
3000
Büyükbabasının halüsinasyonları vardı.
05:48
His grandfather was a magistrate, an elderly man.
114
336000
3000
Büyükbabası yaşlı bir yargıç idi.
05:51
He'd had cataract surgery.
115
339000
3000
Katarakt ameliyatı geçirmişti.
05:54
His vision was pretty poor.
116
342000
2000
Görmesi oldukça zayıftı.
05:56
And in 1759, he described to his grandson
117
344000
5000
Ve 1759'da torununa
06:01
various things he was seeing.
118
349000
2000
gördüğü birçok şeyi anlattı.
06:03
The first thing he said was he saw
119
351000
2000
Gördüğü ilk şey,
06:05
a handkerchief in midair.
120
353000
2000
havada asılı duran bir mendildi.
06:07
It was a large blue handkerchief
121
355000
2000
Bu üzerinde dört turuncu daire bulunan
06:09
with four orange circles.
122
357000
2000
büyük mavi bir mendildi.
06:11
And he knew it was a hallucination.
123
359000
3000
Ve bunun bir halüsinasyon olduğunu biliyordu.
06:14
You don't have handkerchiefs in midair.
124
362000
2000
Havada duran mendiliniz yoktur.
06:16
And then he saw a big wheel in midair.
125
364000
4000
Ve sonra havada duran büyük bir tekerlek gördü.
06:20
But sometimes he wasn't sure whether he was hallucinating or not,
126
368000
5000
Fakat bazen halüsinasyon görüp görmediğinden emin olamıyordu.
06:25
because the hallucinations would fit
127
373000
2000
Çünkü halüsinasyonlar
06:27
in the context of the visions.
128
375000
2000
gerçeğe çok yakındırlar.
06:29
So on one occasion, when his granddaughters were visiting them,
129
377000
3000
Sonra bir keresinde, kız torunları kendisini ziyaret ederken,
06:32
he said, "And who are these handsome young men with you?"
130
380000
5000
dedi ki, "Bu yanınızdaki genç ve yakışıklı adamlar kim?"
06:37
And they said, "Alas, Grandpapa, there are no handsome young men."
131
385000
4000
Onlar da, "Ama büyükbaba yanımızda yakışıklı genç adamlar yok ki."
06:41
And then the handsome young men disappeared.
132
389000
4000
Sonra bu yakışıklı genç adamlar kayboluverdiler.
06:45
It's typical of these hallucinations
133
393000
3000
Bu halüsinasyonların çok tipik bir özelliğidir
06:48
that they may come in a flash and disappear in a flash.
134
396000
3000
Bir anda belirirler ve bir anda kaybolurlar.
06:51
They don't usually fade in and out.
135
399000
2000
Genelde yavaş yavaş belirip kaybolmazlar.
06:53
They are rather sudden, and they change suddenly.
136
401000
3000
Daha çok anidirler. Ve birden değişirler.
06:56
Charles Lullin, the grandfather,
137
404000
3000
Charles Lullin, büyükbaba,
06:59
saw hundreds of different figures,
138
407000
3000
yüzlerce farklı figür,
07:02
different landscapes of all sorts.
139
410000
2000
her çeşitten değişik manzaralar gördü.
07:04
On one occasion, he saw a man in a bathrobe smoking a pipe,
140
412000
4000
Bir keresinde de bornozlu bir adamın pipo içtiğini görmüştü,
07:08
and realized it was himself.
141
416000
3000
ve bunun kendisi olduğunu farketti.
07:11
That was the only figure he recognized.
142
419000
3000
Bu tanıdığı tek figürdü.
07:14
On one occasion when he was walking in the streets of Paris,
143
422000
4000
Bir keresinde de Paris sokaklarında yürürken,
07:18
he saw -- this was real -- a scaffolding.
144
426000
3000
-- bu gerçekti-- inşaat iskelesi gördü.
07:21
But when he got back home, he saw a miniature of the scaffolding
145
429000
3000
Fakat eve döndüğünde, çalışma masasının üstünde
07:24
six inches high, on his study table.
146
432000
4000
iskelenin 15 santim boyunda bir minyatürünü gördü.
07:28
This repetition of perception
147
436000
3000
Bu algının tekrarlanması
07:31
is sometimes called palinopsia.
148
439000
2000
bazen palinopsi olarak adlandırılır.
07:33
With him and with Rosalie,
149
441000
5000
Onda ve Rosalie'de
07:38
what seems to be going on --
150
446000
2000
olan şey bu gibi görünüyor --
07:40
and Rosalie said, "What's going on?" --
151
448000
2000
Rosalie dedi ki, "Neler oluyor?"--
07:42
and I said that as you lose vision,
152
450000
3000
ben de dedim ki, görme duyunu kaybettikçe,
07:45
as the visual parts of the brain are no longer getting any input,
153
453000
3000
beyninin görme ile ilgili yerleri artık hiçbir sinyal almadığı için,
07:48
they become hyperactive and excitable,
154
456000
3000
hiperaktif ve kolayca uyarılır hale geliyorlar.
07:51
and they start to fire spontaneously.
155
459000
2000
Ve birdenbire ateşlemeye başlıyorlar.
07:53
And you start to see things.
156
461000
3000
Ve sen de birşeyler görmeye başlıyorsun.
07:56
The things you see can be very complicated indeed.
157
464000
3000
Aslında gördüğünüz şeyler çok karmaşık olabilir.
07:59
With another patient of mine,
158
467000
4000
Başka bir hastam da,
08:03
who, also had some vision,
159
471000
2000
(halen Charles Lullin gibi), bazı görüntüler görüyordu.
08:05
the vision she had could be disturbing.
160
473000
4000
Gördüğü şeyler rahatsız edici olabilirdi.
08:09
On one occasion, she said she saw
161
477000
3000
Bir keresinde dediğine göre
08:12
a man in a striped shirt in a restaurant.
162
480000
3000
restaronda çizgili tişörtlü bir adam görmüş.
08:15
And he turned around. And then
163
483000
2000
Kendi etrafında dönmüş. Ve sonra
08:17
he divided into six figures in striped shirts,
164
485000
3000
altı tane çizgili tişörtlü eş parçaya bölünmüş.
08:20
who started walking towards her.
165
488000
3000
Ve ona doğru yürümeye başlamışlar.
08:23
And then the six figures came together again, like a concertina.
166
491000
3000
sonra altı parça akordeon gibi tekrar birleşmişler.
08:26
Once, when she was driving,
167
494000
2000
Bir keresinde, araba kullanırken,
08:28
or rather, her husband was driving,
168
496000
2000
galiba kocası kullanırken,
08:30
the road divided into four
169
498000
2000
yol dörde bölünmüş.
08:32
and she felt herself going simultaneously up four roads.
170
500000
4000
Ve aynı anda bu dört yolda birden gittiğini hissetmiş.
08:36
She had very mobile hallucinations as well.
171
504000
5000
Hareketli birçok halüsinasyonu da vardı.
08:41
A lot of them had to do with a car.
172
509000
3000
Bunların birçoğu arabalı idi.
08:44
Sometimes she would see a teenage boy
173
512000
2000
Bazen arabanın kaputunda oturan
08:46
sitting on the hood of the car.
174
514000
3000
genç bir oğlan çocuğu görürdü.
08:49
He was very tenacious and he moved rather gracefully
175
517000
2000
Çocuk çok güçlü idi ve araba dönünce
08:51
when the car turned.
176
519000
2000
o da nazikçe hareket ederdi.
08:53
And then when they came to a stop,
177
521000
3000
Ve durduklarında,
08:56
the boy would do a sudden vertical takeoff, 100 foot in the air,
178
524000
3000
genç çocuk birden dikey bir kalkış yapar, 30 metre yükselir
08:59
and then disappear.
179
527000
3000
ve birden kaybolurdu.
09:02
Another patient of mine had a different sort of hallucination.
180
530000
5000
Başka bir hastamın daha değişik bir halüsinasyonu vardı.
09:07
This was a woman who didn't have trouble with her eyes,
181
535000
3000
Bu gözleri ile bir sorunu olmayan bir kadındı
09:10
but the visual parts of her brain,
182
538000
2000
fakat beyninin görme bölgeleri ile ilgili sorunu vardı.
09:12
a little tumor in the occipital cortex.
183
540000
3000
Oksipital kortekste küçük bir tümör vardı.
09:15
And, above all, she would see cartoons.
184
543000
5000
Bunların ötesinde bu kadın karikatürler görüyordu.
09:20
These cartoons would be transparent
185
548000
5000
Bu karikatürler transparandı
09:25
and would cover half the visual field, like a screen.
186
553000
3000
ve bir ekran gibi görüntünün yarısını kapatıyordu.
09:28
And especially she saw cartoons of Kermit the Frog.
187
556000
6000
özellikle kurbağa Kermit'in karikatürlerini görüyordu.
09:34
(Laughter)
188
562000
1000
(Gülüşmeler)
09:35
Now, I don't watch Sesame Street,
189
563000
3000
Ben Susam Sokağı'nı izlemiyorum.
09:38
but she made a point of saying,
190
566000
3000
Fakat şuna vurgu yaptı,
09:41
"Why Kermit?" She said, "Kermit the Frog means nothing to me.
191
569000
4000
"Neden Kermit?" dedi, "Kurbağa Kermit bana hiçbir şey ifade etmiyor.
09:45
You know, I was wondering about Freudian determinants.
192
573000
3000
Biliyorsunuz, Freudyen etkenlere meraklıyımdır.
09:48
Why Kermit?
193
576000
2000
Neden Kermit?
09:50
Kermit the Frog means nothing to me."
194
578000
2000
"Kurbağa Kermit bana hiçbir şey ifade etmiyor."
09:52
She didn't mind the cartoons too much.
195
580000
2000
Karikatürlerle pek alakası yoktu.
09:54
But what did disturb her was she got very persistent
196
582000
4000
Fakat onu endişelendiren sürekli
09:58
images or hallucinations of faces
197
586000
3000
yüz şekilleri veya halüsinasyonları görüyor olmasıydı.
10:01
and as with Rosalie, the faces were often deformed,
198
589000
3000
Rosalie gibi yüzler çoğunlukla deforme olmuş,
10:04
with very large teeth or very large eyes.
199
592000
4000
büyük dişli veya çok büyük gözlü oluyorlardı.
10:08
And these frightened her.
200
596000
3000
Ve bunlar onu korkutuyordu.
10:11
Well, what is going on with these people?
201
599000
4000
Peki, bu insanlara ne oluyordu?
10:15
As a physician, I have to try and define what's going on,
202
603000
3000
Bir doktor olarak, ne olduğunu araştırıp,
10:18
and to reassure people,
203
606000
2000
bulup ve insanlara güven vermeliyim.
10:20
especially to reassure them that they're not going insane.
204
608000
4000
Özellikle onlara delirmedikleri konusunda güvence vermeliyim.
10:24
Something like 10 percent, as I said,
205
612000
3000
Daha önce söylediğim gibi görme engelli insanların
10:27
of visually impaired people get these.
206
615000
3000
yaklaşık yüzde 10'u bu durumda.
10:30
But no more than one percent of the people acknowledge them,
207
618000
4000
Fakat ancak yüzde biri halüsinasyon gördüğünü kabul eder.
10:34
because they are afraid they will be seen as insane or something.
208
622000
3000
Çünkü deli olarak görüleceklerinden korkarlar veya başka birşey.
10:37
And if they do mention them to their own doctors
209
625000
2000
Ve eğer kendi doktorlarına bahsederlerse
10:39
they may be misdiagnosed.
210
627000
3000
yanlış teşhis edilebilirler.
10:42
In particular, the notion is that if you see
211
630000
2000
Özellikle, nosyon şudur,
10:44
things or hear things, you're going mad,
212
632000
3000
eğer siz birşeyler görüyor veya duyuyorsanız, deliriyorsunuz demektir.
10:47
but the psychotic hallucinations are quite different.
213
635000
3000
Fakat psikotik halüsinasyonlar oldukça faklıdır.
10:50
Psychotic hallucinations, whether they are visual or vocal,
214
638000
3000
Psikotik halüsinasyonlar, ister görsel ister işitsel olsun,
10:53
they address you. They accuse you.
215
641000
2000
sizi işaret ederler. Sizi itham ederler.
10:55
They seduce you. They humiliate you.
216
643000
2000
Sizi baştan çıkartırlar. Sizi aşağılarlar.
10:57
They jeer at you.
217
645000
3000
Sizinle alay ederler.
11:00
You interact with them.
218
648000
2000
Onlarla etkileşim halindesinizdir.
11:02
There is none of this quality of being addressed
219
650000
3000
Charles Bonnet halüsinasyonlarında
11:05
with these Charles Bonnet hallucinations.
220
653000
3000
bu tip bir etkileşim yoktur.
11:08
There is a film. You're seeing a film which has nothing to do with you,
221
656000
4000
Bir film var. Sizinle hiçbir ilgisi olmayan bir film izliyorsunuz.
11:12
or that's how people think about it.
222
660000
3000
Veya insanlar böyle düşünüyor.
11:15
There is also a rare thing called temporal lobe epilepsy,
223
663000
4000
Nadir de olsa rastlanan temporal lob epilepsisi denilen bir durum var.
11:19
and sometimes, if one has this,
224
667000
3000
Ve bazen buna sahip biri,
11:22
one may feel oneself transported back
225
670000
2000
kendini geçmişte bir zaman
11:24
to a time and place in the past.
226
672000
3000
ve mekana gitmiş bulabilir.
11:27
You're at a particular road junction.
227
675000
2000
Kısmi de olsa bir yol kavşağındasınız.
11:29
You smell chestnuts roasting.
228
677000
2000
Kestane kebap kokusu alırsınız.
11:31
You hear the traffic. All the senses are involved.
229
679000
3000
Trafiği duyarsınız. Bütün duyular iş başındadır.
11:34
And you're waiting for your girl.
230
682000
2000
Ve siz kadınınızı bekliyorsunuzdur.
11:36
And it's that Tuesday evening back in 1982.
231
684000
4000
Ve bu 1982 yılında bir Salı akşamıdır.
11:40
And the temporal lobe hallucinations
232
688000
2000
Temporal lob halüsinasyonları
11:42
are all-sense hallucinations,
233
690000
2000
çoklu algılı halüsinasyonlardır.
11:44
full of feeling, full of familiarity,
234
692000
3000
Hislerle dolu, aşinalık hissettiğiniz
11:47
located in space and time,
235
695000
2000
belli bir zamanda ve ortamda geçen,
11:49
coherent, dramatic.
236
697000
2000
uyumlu ve dramatik.
11:51
The Charles Bonnet ones are quite different.
237
699000
3000
Charles Bonnetli olanlar biraz daha farklıdır.
11:54
So in the Charles Bonnet hallucinations,
238
702000
4000
Charles Bonnet halüsinasyonlarında,
11:58
you have all sorts of levels,
239
706000
2000
tüm aşamaları yaşarsınız,
12:00
from the geometrical hallucinations --
240
708000
2000
geometrik halüsinasyonlardan,
12:02
the pink and blue squares the woman had --
241
710000
3000
pembe ve mavi kareler gören kadın gibi,
12:05
up to quite elaborate hallucinations
242
713000
4000
gayet detaylı halüsinasyonlara kadar,
12:09
with figures and especially faces.
243
717000
3000
figür ve özellikle yüzlerin olduğu halüsinasyonlar gibi.
12:12
Faces, and sometimes deformed faces,
244
720000
3000
Yüzler ve bazen deforme olmuş yüzler,
12:15
are the single commonest thing
245
723000
3000
bu tip halüsinasyonlarda,
12:18
in these hallucinations.
246
726000
2000
tek ortak noktadır.
12:20
And one of the second commonest is cartoons.
247
728000
3000
İkinci ortak nokta karikatürlerdir.
12:23
So, what is going on?
248
731000
3000
Peki, ne oluyor?
12:26
Fascinatingly, in the last few years,
249
734000
2000
Şaşırtıcı bir şekilde, geçen birkaç yılda,
12:28
it's been possible to do functional brain imagery,
250
736000
4000
fonksiyonel beyin görüntülemesi yapmak ve
12:32
to do fMRI on people as they are hallucinating.
251
740000
4000
halüsinasyon görürken insanlara fMRI yapmak mümkün.
12:36
And in fact, to find that different parts
252
744000
4000
Açıkçası, halüsinasyon gören insanlarda
12:40
of the visual brain are activated
253
748000
3000
beynin görme bölgesinin değişik bölümlerinin
12:43
as they are hallucinating.
254
751000
2000
aktive olduğunu görmek mümkün.
12:45
When people have these simple geometrical hallucinations,
255
753000
3000
İnsanlar bu basit geometrik halüsinasyonları görünce,
12:48
the primary visual cortex is activated.
256
756000
4000
primer görsel korteks aktive oluyor.
12:52
This is the part of the brain which perceives edges and patterns.
257
760000
3000
Bu beynin kenarları ve şekilleri algılayan bölgesidir.
12:55
You don't form images with your primary visual cortex.
258
763000
4000
Görüntüleri primer görsel korteks ile oluşturmazsınız.
12:59
When images are formed,
259
767000
3000
Görüntüler oluşunca,
13:02
a higher part of the visual cortex
260
770000
2000
görsel korteksin daha üst bir kısmı
13:04
is involved in the temporal lobe.
261
772000
2000
temporal loba bağlanır.
13:06
And in particular, one area of the temporal lobe
262
774000
5000
Temporal lobun bir bölgesi
13:11
is called the fusiform gyrus.
263
779000
2000
fusiform gyrus adını taşıyor.
13:13
And it's known that if people have damage in the fusiform gyrus,
264
781000
4000
Ve eğer fusiform gyrus hasar görürse,
13:17
they maybe lose the ability to recognize faces.
265
785000
4000
insanın yüzleri tanıma yeteneğini kaybettiği biliniyor.
13:21
But if there is an abnormal activity in the fusiform gyrus,
266
789000
4000
Fakat eğer fusiform gyrus'ta anormal bir aktivite olursa,
13:25
they may hallucinate faces,
267
793000
2000
yüzlerle ilgili halüsinasyon görülür.
13:27
and this is exactly what you find in some of these people.
268
795000
3000
Ve bu tam olarak bu insanların bir kısmında rastladığımız durum.
13:30
There is an area in the anterior part of this gyrus
269
798000
4000
Bu gyrus'un ön tarafında bir bölge var
13:34
where teeth and eyes are represented,
270
802000
5000
burada dişler ve gözler temsil ediliyor.
13:39
and that part of the gyrus is activated
271
807000
3000
İnsanlar deforme olmuş halüsinasyonlar görünce
13:42
when people get the deformed hallucinations.
272
810000
4000
Gyrus'un bu bölgesi aktive oluyor.
13:46
There is another part of the brain
273
814000
2000
Beynin başka bir bölümü daha var.
13:48
which is especially activated
274
816000
2000
Burası insan bir karikatür görünce
13:50
when one sees cartoons.
275
818000
2000
özellikle aktive oluyor.
13:52
It's activated when one recognizes cartoons,
276
820000
3000
Biri bir karikatürü hatırladığında, çizdiğinde
13:55
when one draws cartoons, and when one hallucinates them.
277
823000
4000
ve karikatür hayali görünce aktive oluyor.
13:59
It's very interesting that that should be specific.
278
827000
3000
Bunun çok spesifik olması oldukça ilginç bir durum.
14:02
There are other parts of the brain which are specifically involved
279
830000
3000
Beynin özellikle bina ve manzara
14:05
with the recognition and hallucination
280
833000
2000
tanıma ve halüsinasyonu ile
14:07
of buildings and landscapes.
281
835000
3000
ilgili başka bölümleri de vardır.
14:10
Around 1970, it was found that there were not only parts of the brain,
282
838000
3000
1970'li yıllarda beynin sadece belli bölümlerinin değil aynı zamanda
14:13
but particular cells.
283
841000
2000
belli hücreleri de bununla ilgili olduğu bulundu.
14:15
"Face cells" were discovered around 1970.
284
843000
5000
1970'li yıllarda "yüz hücreleri" keşfedildi.
14:20
And now we know that there are hundreds of other
285
848000
2000
Ve şimdi biliyoruz ki, yüzlerce başka
14:22
sorts of cells,
286
850000
2000
çeşitte hücreler var
14:24
which can be very, very specific.
287
852000
2000
çok çok spesifik olan.
14:26
So you may not only have
288
854000
2000
Bu nedenle sadece
14:28
"car" cells,
289
856000
2000
"araba" hücreniz olmayabilir
14:30
you may have "Aston Martin" cells.
290
858000
3000
"Aston Martin" hücreleriniz olabilir.
14:33
(Laughter)
291
861000
2000
(Gülüşmeler)
14:35
I saw an Aston Martin this morning.
292
863000
2000
Bu sabah bir Aston Martin gördüm.
14:37
I had to bring it in.
293
865000
2000
Burada bahsetmek zorundaydım.
14:39
And now it's in there somewhere.
294
867000
3000
Şimdi buralarda bir yerlerde.
14:42
(Laughter)
295
870000
3000
(Gülüşmeler)
14:45
Now, at this level, in what's called the inferotemporal cortex,
296
873000
4000
Şimdi bu seviyede, infratemporal (şakakaltı) kortekste,
14:49
there are only visual images,
297
877000
3000
sadece görsel imgeler ya da
14:52
or figments or fragments.
298
880000
3000
hayaller veya küçük parçalar var.
14:55
It's only at higher levels
299
883000
3000
Sadece daha yüksek seviyelerde
14:58
that the other senses join in
300
886000
2000
diğer duyular da işin içine giriyor
15:00
and there are connections with memory and emotion.
301
888000
2000
ve hafıza ve hislerle iletişime geçiyor.
15:02
And in the Charles Bonnet syndrome,
302
890000
3000
Ve Charles Bonnet sendromunda
15:05
you don't go to those higher levels.
303
893000
2000
o yüksek seviyelere çıkamıyorsunuz.
15:07
You're in these levels of inferior visual cortex
304
895000
3000
Siz bu seviyelerde, görsel korteksin iç kısmında,
15:10
where you have thousands and tens of thousands
305
898000
2000
binlerce, on binlerce
15:12
and millions of images,
306
900000
3000
milyonlarca görüntünün,
15:15
or figments, or fragmentary figments,
307
903000
2000
hayalin veya hayali parçanın
15:17
all neurally encoded
308
905000
2000
hepsinin sinirsel kodlamasının
15:19
in particular cells or small clusters of cells.
309
907000
4000
belli hücrelerde veya hücre kümeciklerinde yapıldığı yerdesiniz.
15:23
Normally these are all part of
310
911000
3000
Normalde tüm bunlar
15:26
the integrated stream of perception, or imagination,
311
914000
4000
algının veya hayal gücünün birleşik ağıdır.
15:30
and one is not conscious of them.
312
918000
3000
Fakat insan bunların bilincinde değildir.
15:33
It is only if one is visually impaired or blind
313
921000
4000
Ancak birisinin görme yetisine zarar gelirse veya kör olursa,
15:37
that the process is interrupted.
314
925000
2000
o zaman bu süreç kesilmiş olur.
15:39
And instead of getting normal perception,
315
927000
3000
Normal algı yerine aslında gerçekleşen,
15:42
you're getting an anarchic,
316
930000
2000
rastgele ve yoğun bir biçimde,
15:44
convulsive stimulation, or release,
317
932000
3000
infratemporal (şakakaltı) korteksteki
15:47
of all of these visual cells
318
935000
2000
görme hücrelerinin
15:49
in the inferotemporal cortex.
319
937000
2000
topluca uyarılmasıdır.
15:51
So, suddenly you see a face. Suddenly you see a car.
320
939000
3000
Bu nedenle aniden bir yüz görürsünüz. Birden bir araba.
15:54
Suddenly this, and suddenly that.
321
942000
3000
Birden bu, birden şu.
15:57
The mind does its best to organize
322
945000
2000
Beynimiz organize olabilmek,
15:59
and to give some sort of coherence to this,
323
947000
3000
ve buna bir uyum getirmek için elinden geleni yapıyor.
16:02
but not terribly successfully.
324
950000
2000
Fakat çok başarılı olamıyor.
16:04
When these were first described,
325
952000
2000
Bunlar ilk açıklandığında
16:06
it was thought that they could be interpreted like dreams.
326
954000
4000
rüyalar gibi bunların da tercüme edilebileceği düşünüldü.
16:10
But in fact people say,
327
958000
2000
Fakat insanlar,
16:12
"I don't recognize the people. I can't form any associations."
328
960000
3000
"İnsanları tanımıyorum. Hiçbir şekli oluşturamıyorum."
16:15
"Kermit means nothing to me."
329
963000
3000
"Kermit benim için hiçbir şey ifade etmiyor." dediler.
16:18
You don't get anywhere thinking of them as dreams.
330
966000
5000
Bunları rüya olarak gördüğünüzde hiçbir yere varamıyorsunuz.
16:23
Well, I've more or less said what I wanted.
331
971000
5000
Evet, istediklerimi az çok anlattım.
16:28
I think I just want to recapitulate
332
976000
3000
Kısaca özetlemek istiyorum
16:31
and say this is common.
333
979000
2000
ve bunun rastlanılan bir durum olduğunu söylemek istiyorum.
16:33
Think of the number of blind people.
334
981000
2000
Kör insanların sayısını düşünün.
16:35
There must be hundreds of thousands of blind people
335
983000
2000
Yüzlerce, binlerce kör insan olmalı
16:37
who have these hallucinations,
336
985000
2000
bu halüsinasyonları gören,
16:39
but are too scared to mention them.
337
987000
2000
fakat bunlardan bahsetmekten çok korkuyorlar.
16:41
So this sort of thing needs to be brought into
338
989000
3000
Bu nedenle bu tip şeyler, hastaların,
16:44
notice, for patients, for doctors, for the public.
339
992000
6000
doktorların ve halkın gündemine getirilmeli.
16:50
Finally, I think they are
340
998000
2000
Sonuç olarak, bunların
16:52
infinitely interesting and valuable,
341
1000000
3000
beynin nasıl çalıştığına dair bir ipucu verdiği için
16:55
for giving one some insight as to how the brain works.
342
1003000
4000
son derece ilginç ve değerli olduğunu düşünüyorum.
16:59
Charles Bonnet said, 250 years ago --
343
1007000
3000
Charles Bonnet, 250 yıl önce --
17:02
he wondered how, thinking these hallucinations,
344
1010000
4000
bu halüsinasyonları düşünerek,
17:06
how, as he put it, the theater of the mind
345
1014000
3000
-kendi deyimiyle, "akıl sahnesi"'nin
17:09
could be generated by the machinery of the brain.
346
1017000
3000
beyin tarafından nasıl oluşturulduğunu merak ettiğini söylemiş.
17:12
Now, 250 years later,
347
1020000
3000
Şimdi 250 yıl sonra,
17:15
I think we're beginning to glimpse how this is done.
348
1023000
3000
sanırım bunun nasıl olduğunu bir an için görebiliyoruz.
17:18
Thanks very much.
349
1026000
2000
Çok teşekkür ederim.
17:20
(Applause)
350
1028000
3000
(Alkışlar)
17:23
Chris Anderson: That was superb. Thank you so much.
351
1031000
3000
Chris Anderson: Bu enfesti. Çok teşekkür ederiz.
17:26
You speak about these things with so much insight
352
1034000
2000
Bu konu hakkında, hastalarınızı içtenlikle hissederek
17:28
and empathy for your patients.
353
1036000
3000
empati duyarak konuşuyorsunuz.
17:31
Have you yourself experienced any of the syndromes you write about?
354
1039000
5000
Hakkında yazdığınız bu sendromlardan birini yaşadınız mı hiç?
17:36
Oliver Sacks: I was afraid you'd ask that.
355
1044000
2000
Oliver Sacks: Bunu sormanızdan korkmuştum.
17:38
(Laughter)
356
1046000
1000
(Gülüşmeler)
17:39
Well, yeah, a lot of them.
357
1047000
3000
Şey, evet birçoğunu.
17:42
And actually I'm a little visually impaired myself.
358
1050000
3000
Aslında bende de biraz görme bozukluğu var.
17:45
I'm blind in one eye, and not terribly good in the other.
359
1053000
3000
Bir gözüm kör ve diğeri de çok iyi durumda değil.
17:48
And I see the geometrical hallucinations.
360
1056000
4000
Ve ben de geometrik halüsinasyonlar görüyorum.
17:52
But they stop there.
361
1060000
2000
Fakat orada duruyorlar.
17:54
CA: And they don't disturb you?
362
1062000
2000
C.A.: Ve sizi rahatsız etmiyorlar mı?
17:56
Because you understand what's doing it, it doesn't make you worried?
363
1064000
2000
Çünkü buna neyin sebep olduğunu biliyorsunuz. Bu sizi endişelendirmiyor mu?
17:58
OS: Well they don't disturb me any more than my tinnitus,
364
1066000
4000
O.S.: Duymamazlıktan geldiğim kulak çınlamamdan
18:02
which I ignore.
365
1070000
3000
daha çok rahatsız etmiyorlar.
18:05
They occasionally interest me,
366
1073000
2000
Beni bazen ilgilendiriyorlar.
18:07
and I have many pictures of them in my notebooks.
367
1075000
3000
Ve defterlerimde birçok resmi var.
18:10
I've gone and had an fMRI myself,
368
1078000
3000
Kendim için FMRI çektirdim
18:13
to see how my visual cortex is taking over.
369
1081000
3000
görsel korteksimin nasıl çalıştığını görmek için.
18:16
And when I see all these hexagons
370
1084000
4000
Tüm bu altıgenleri ve karmaşık şeyleri
18:20
and complex things, which I also have,
371
1088000
2000
bende de var olan
18:22
in visual migraine,
372
1090000
2000
auralı migren halinde gördüğümde,
18:24
I wonder whether everyone sees things like this,
373
1092000
2000
herkesin eşyaları böyle görüp görmediğini,
18:26
and whether things like cave art or ornamental art
374
1094000
3000
ve mağara resimlerinin veya süslemelerin,
18:29
may have been derived from them a bit.
375
1097000
3000
biraz da bunlardan mı etkilendiğini merak ediyorum.
18:32
CA: That was an utterly, utterly fascinating talk.
376
1100000
2000
C.A.: Bu tek kelimeyle büyüleyici bir konuşmaydı.
18:34
Thank you so much for sharing.
377
1102000
2000
Paylaştığınız için çok teşekkür ederiz.
18:36
OS: Thank you. Thank you.
378
1104000
2000
O.S.: Teşekkürler. Teşekkürler.
18:38
(Applause)
379
1106000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Oliver Sacks - Neurological anthropologistSince "Awakenings" stormed the bestseller lists (and the silver screen), Oliver Sacks has become an unlikely household name, single-handedly inventing the genre of neurological anthropology.
Why you should listen
Oliver Sacks was a ground-breaking neurologist -- and a gifted storyteller who enriched our knowledge of the infinite variations of human psychology. After his pioneering work with “sleepy sickness” patients (who were in fact survivors of an early-20th-century pandemic), Sacks went on to study the connections between music and the brain, as well as disorders such as Tourette's syndrome, Parkinson's disease, and many other little-understood disorders that often count Sacks as one of their first chroniclers.
Sacks was well known as a writer of such best-selling case histories as Hallucinations, The Man Who Mistook His Wife for a Hat, An Anthropologist on Mars, and his memoir of his early work, Awakenings, all of which have breathed new life into the dusty 19th-century tradition of the clinical anecdote. Sacks' writing, compassion and wide-ranging knowledge catapults the genre into the 21st century and brings the far frontiers of neurological experience into the view of millions of readers worldwide. Sacks died at age 82 in August 2015.
Read TED's long, wonderful Q&A with Oliver Sacks >>
Oliver Sacks | Speaker | TED.com