TEDGlobal 2005
Barry Schwartz: The paradox of choice
باری شوارتز: ناکۆکی لە بژاردەکان
Filmed:
Readability: 3.5
14,210,098 views
باری شوارتزی دەرونناس پێکهێنەرێکی سەرەکی کۆمەڵگا خۆرئاواییەکان دەکات بە نیشانە کە بریتییە لە ئازادی هەڵبژاردن. بە بۆچونی شوارتز، بژاردەکان نەک ئازادتریان نەکردوین بەڵکو ئیفلیجیان کردون، و نەک دڵخۆشتریان نەکردوین بەڵکو نائاسودەتریان کردوین.
Barry Schwartz - Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I'm going to talk to you about some stuff that's in this book of mine
0
0
3000
دەمەوێ باسی هەندێ شتتان بۆ بکەم کە لەم کتێبەمدا هەیە
00:28
that I hope will resonate with other things you've already heard,
1
3000
3000
کە هیوادارم لەگەڵ هەندێ شتی تر کە پێشتر بیستوتانە یەکبگرێتەوە
00:31
and I'll try to make some connections myself, in case you miss them.
2
6000
4000
و هەوڵ دەدەم خۆم هەندێ لە پەیوەندییەکان دەستنیشان بکەم، ئەگەر ئێوە بیرتان نەبو.
00:35
I want to start with what I call the "official dogma."
3
10000
4000
ئەمەوێ بە شتێک دەست پێ بکەم کە بە "دۆگمای فەرمی" ناوی دەبەم
00:39
The official dogma of what?
4
14000
2000
دۆگمای فەرمی چی؟
00:41
The official dogma of all western industrial societies.
5
16000
4000
دۆگمای فەرمیی هەمو کۆمەڵگا پیشەسازییەکانی خۆرئاوا
00:45
And the official dogma runs like this:
6
20000
2000
دۆگما فەرمییەکە بەم جۆرەیە:
00:47
if we are interested in maximizing the welfare of our citizens,
7
22000
4000
ئەگەر بمانەوێ خۆشگوزەرانی هاووڵاتییەکانمان زیاد بکەین
00:51
the way to do that is to maximize individual freedom.
8
26000
6000
لە رێگەی زیادکردنی ئازادی تاکەکەسەکانەوە ئەم کارە دەکەین.
00:57
The reason for this is both that freedom is in and of itself good,
9
32000
5000
هۆکارەکەشی ئەوەیە کە ئازادی خۆی لە خۆیدا شتێکی باشە
01:02
valuable, worthwhile, essential to being human.
10
37000
3000
بەنرخە، شایانە، و گرنگە بۆ مرۆڤ
01:05
And because if people have freedom,
11
40000
3000
و لەبەر ئەوەی ئەگەر مرۆڤ ئازادیی هەبێت
01:08
then each of us can act on our own
12
43000
2000
کەواتە هەر یەکەمان دەتوانین بە ئارەزوی خۆمان هەڵسوکەوت بکەین
01:10
to do the things that will maximize our welfare,
13
45000
2000
و ئەو کارانە ئەنجام بدەین کە خۆشگوزەرانییەکەمان زیاد دەکات
01:12
and no one has to decide on our behalf.
14
47000
4000
و پێویست ناکات لە بری ئێمە بڕیار بدات.
01:16
The way to maximize freedom is to maximize choice.
15
51000
5000
زیادکردنی ئازادی لە رێگەی زیادکردنی بژاردەکانەوە دەبێت
01:21
The more choice people have, the more freedom they have,
16
56000
3000
مرۆڤ تا بژاردەی زیاتر بێت ئازادییەکی زیاتری دەبێت
01:24
and the more freedom they have,
17
59000
2000
و تا ئازادییەکەیان زیاتر بێت
01:26
the more welfare they have.
18
61000
3000
خۆشگوزەرانییان زیاتر دەبێت
01:29
This, I think, is so deeply embedded in the water supply
19
64000
5000
ئەمە وابزانم زۆر بەباشی لە سەرچاوەکانی ئاودا رەنگی داوەتەوە
01:34
that it wouldn't occur to anyone to question it.
20
69000
3000
بە شێوەیەک کە کەس ناتوانێ بیخاتە ژێر پرسیارەوە
01:37
And it's also deeply embedded in our lives.
21
72000
5000
زۆر بە قوڵیییش لە ئێمەدا چەسپپاوە
01:42
I'll give you some examples of what modern progress has made possible for us.
22
77000
6000
چەند نمونەیەکتان دەدەمێ سەبارەت بەوەی پێشکەوتنە هاوچەرخەکان چییان بۆ دەستەبەر کردوین
01:48
This is my supermarket. Not such a big one.
23
83000
4000
ئەمە سوپەرمارکێتەکەی منە. زۆر گەورە نیە.
01:52
I want to say just a word about salad dressing.
24
87000
2000
دەمەوێ تەنیا وشەیەک لەسەر داودەرمانی زەڵاتی بدوێم
01:54
175 salad dressings in my supermarket,
25
89000
3000
١٧٥ جۆر داودەرمانی زەڵاتە لە سوپەرمارکێتەکەی مندا هەن
01:57
if you don't count the 10 extra-virgin olive oils
26
92000
3000
ئەگەر ١٠ جۆرە رۆنی زەیتونە پلە یەکەکە و
02:00
and 12 balsamic vinegars you could buy
27
95000
3000
١٢ جۆر سرکەکە حساب نەکەیت کە دەتوانیت بیانکڕیت
02:03
to make a very large number of your own salad dressings,
28
98000
3000
بۆ ئەوەی خۆت داودەرمانی زەڵاتەی جیاواز دروست بکەیت
02:06
in the off-chance that none of the 175 the store has on offer suit you.
29
101000
5000
لە کاتێکدا ئەگەر ئەو ١٧٥ جۆرەی تری ناو کۆگاکەی بەدڵ نەبو
02:11
So this is what the supermarket is like.
30
106000
2000
سوپەر مارکێت بەم جۆرەیە
02:13
And then you go to the consumer electronics store to set up a stereo system --
31
108000
4000
ئینجا دەچیت بۆ کۆگای ئامێرە ئەلکترۆنییەکان بۆ ئەوەی سیستمێکی ستریۆ دامەزرێنیت
02:17
speakers, CD player, tape player, tuner, amplifier --
32
112000
4000
سپیکەر، سیدی پلەیەر، تۆمارکەر، رێکخەری دەنگ و ئەمپلیفایەر
02:21
and in this one single consumer electronics store,
33
116000
4000
و تەنیا لەم کۆگای ئامێری ئەلکترۆنییەدا
02:25
there are that many stereo systems.
34
120000
4000
ئەو ژمارە زۆرە لە سیستمی ستریۆ هەیە
02:29
We can construct six-and-a-half-million different stereo systems
35
124000
5000
دەتوانین ٦.٥ ملیۆن سیستمی ستریۆی جیاواز
02:34
out of the components that are on offer in one store.
36
129000
3000
لە ئامێرەکانی ناو ئەو تاکە کۆگایە دروست بکەین.
02:37
You've got to admit that's a lot of choice.
37
132000
2000
دەبێت دان بەوەدا بنێیت کە ئەوە بژاردەیەکی زۆرە
02:39
In other domains -- the world of communications.
38
134000
4000
لە بوارەکانی تردا - لە جیهانی پەیوەندییەکاندا
02:43
There was a time, when I was a boy,
39
138000
2000
ئەو کاتەی کە من مناڵ بوم
02:45
when you could get any kind of telephone service you wanted,
40
140000
3000
دەتتوانه هەرجۆرە خزمەتگوزاییەکی تەلەفونت بویستایە دەستت دەکەوت
02:48
as long as it came from Ma Bell.
41
143000
2000
بە مەرجێک لە کۆمپانیای مابێڵەوە بوایە
02:50
You rented your phone. You didn't buy it.
42
145000
2000
تەلەفونەکەت بە کرێ دەگرت. نەتدەکڕی.
02:52
One consequence of that, by the way, is that the phone never broke.
43
147000
3000
یەکێک لە ئەنجامەکانی ئەوە بو کە تەلەفونەکە هەرگیز نەدەشکا
02:55
And those days are gone.
44
150000
3000
ئەو رۆژانە تێ پەڕیون
02:58
We now have an almost unlimited variety of phones,
45
153000
3000
ئێستا ناکۆتا جۆری تەلەفۆن هەیە
03:01
especially in the world of cell phones.
46
156000
2000
بەتایبەتی لە جیهانی مۆبایلدا
03:03
These are cell phones of the future.
47
158000
3000
ئەمانە مۆبایلی داهاتوون
03:06
My favorite is the middle one --
48
161000
2000
من حەزم لەوەی ناوەڕاستە
03:08
the MP3 player, nose hair trimmer, and creme brulee torch.
49
163000
4000
ئێم پی ٣ لێ دەدات، موی لوت کورت دەکاتەوە و چەرخیشە
03:12
And if by some chance you haven't seen that in your store yet,
50
167000
6000
و ئەگەر تا ئێستا هەلی ئەوەت نەبووە لە کۆگاکەتدا بیبینیت
03:18
you can rest assured that one day soon you will.
51
173000
2000
دڵینا بە لەوەی بەم زوانە دەیبینیت
03:20
And what this does is
52
175000
2000
ئەوەی ئەمە دەیکات
03:22
it leads people to walk into their stores asking this question.
53
177000
4000
بریتییە لەوەی خەڵک بچێتە کۆگاکانەوە و ئەم پرسیارە بکات
03:26
And do you know what the answer to this question now is?
54
181000
2000
دەزانیت وەڵامی ئەم پرسیارە چیە؟
03:28
The answer is "No."
55
183000
2000
وەڵامەکە "نەخێر"ە
03:30
It is not possible to buy a cell phone that doesn't do too much.
56
185000
4000
ناتوانیت مۆبایلێک بکڕیت کە ئەوەندە کار نەکات
03:34
So, in other aspects of life that are much more significant than buying things,
57
189000
5000
کەواتە، لە رەهەندەکانی تری ژیاندا کە لە شتکڕین گرنگترن
03:39
the same explosion of choice is true.
58
194000
4000
هەمان تەقینەوەی بژاردەکان راستە
03:43
Health care -- it is no longer the case in the United States
59
198000
4000
تەندرستی - لە ئەمریکا چیتر
03:47
that you go to the doctor, and the doctor tells you what to do.
60
202000
3000
ئەوە نەماوە بچیت بۆ لای دکتۆر و ئەو پێت بڵێت دەبێت چی بکەیت
03:50
Instead, you go to the doctor,
61
205000
2000
لەجیاتی ئەوە، تۆ دەچیت بۆ لای دکتۆر
03:52
and the doctor tells you, "Well, we could do A, or we could do B.
62
207000
3000
دکتۆرەکەی پێت دەڵێت "باشە، ئێمە دەتوانین ئەلف بکەین، یان دەتوانیت با بکەین."
03:55
A has these benefits, and these risks.
63
210000
3000
ئەلف ئەم سودانەی هەیە و ئەم مەترسییانە
03:58
B has these benefits, and these risks. What do you want to do?"
64
213000
4000
با ئەم سودانەی هەیە و ئەم مەترسییانە، دەتەوێت چی بکەیت؟"
04:02
And you say, "Doc, what should I do?"
65
217000
3000
تۆ دەڵێیت "دکتۆر، دەبێ چی بکەم؟"
04:05
And the doc says, "A has these benefits and risks, and B has these benefits and risks.
66
220000
4000
دکتۆرەکە دەڵێ "ئەلف ئەم سود و مەترسییانەی هەیە و با ئەم سود و مەترسییانەی هەیە
04:09
What do you want to do?"
67
224000
3000
دەتەوێت چی بکەیت؟"
04:12
And you say, "If you were me, Doc, what would you do?"
68
227000
3000
تۆش دەڵێیت "ئەگەر تۆ لەجیاتی من بویتایە دکتۆر کەمیانت دەکرد؟"
04:15
And the doc says, "But I'm not you."
69
230000
4000
دکتۆرەکە دەڵێت "ئاخر من تۆ نیم."
04:19
And the result is -- we call it "patient autonomy,"
70
234000
3000
ئەنجامەکەش ئەوەیە - ئێمە پێی دەڵێین "سەربەخۆیی نەخۆش"
04:22
which makes it sound like a good thing,
71
237000
2000
کە وا دەکات وەکو شتێکی باش دەرکەوێت
04:24
but what it really is is a shifting of the burden and the responsibility
72
239000
2000
بەڵام لە راستیدا گواستنەوەی ئەرکی بەرپرسیارێتی
04:26
for decision-making from somebody who knows something --
73
241000
3000
بڕیاردانە لە کەسێکەوە کە شتێک دەزانێت
04:29
namely, the doctor --
74
244000
1000
واتە لە دکتۆرەکەوە
04:30
to somebody who knows nothing and is almost certainly sick
75
245000
3000
بۆ کەسێک کە هیچ نازانێت و بە دلنیاییەوە نەخۆشە
04:33
and thus not in the best shape to be making decisions --
76
248000
3000
و لە حاڵەتێکی باشدا نیە بۆ بڕیاردان
04:36
namely, the patient.
77
251000
2000
کە نەخۆشەکەیە.
04:38
There's enormous marketing of prescription drugs
78
253000
3000
بەبازاڕ کردنێکی زۆر گەورە هەیە بۆ ئەو دەرمانانەی دکتۆر دەیاننوسێت
04:41
to people like you and me,
79
256000
1000
بۆ کەسانی وەک من و تۆ
04:42
which, if you think about it, makes no sense at all,
80
257000
2000
کە ئەگەر بیری لێ بکەیتەوە هیچ مانایەک نابەخشێ
04:44
since we can't buy them.
81
259000
2000
چونکە ئێمە ناتوانین بیانکڕین
04:46
Why do they market to us if we can't buy them?
82
261000
2000
بۆچی ریکلامی بۆ دەکەن کە ناتوانین بیکڕین؟
04:48
The answer is that they expect us to call our doctors the next morning
83
263000
4000
وەڵامەکە ئەوەیە چونکە دەیانەوێت سبەینێ بەیانی تەلەفون بۆ دکتۆرەکەمان بکەین
04:52
and ask for our prescriptions to be changed.
84
267000
4000
و داوای لێ بکەین رەچەتەکەمان بگۆڕێت
04:56
Something as dramatic as our identity
85
271000
4000
شتێکی دراماتیکی وەکو ناسنامەکەمان
05:00
has now become a matter of choice,
86
275000
2000
ئێستا بووە بە بژاردە
05:02
as this slide is meant to indicate.
87
277000
4000
وەک ئەم سلایدە دەیەوێت دەریبخات.
05:06
We don't inherit an identity; we get to invent it.
88
281000
2000
ئێمە ناسنامەکەمان بۆ نەماوەتەوە، دەبێت ناسنامە بۆ خۆمان دابهێنین
05:08
And we get to re-invent ourselves as often as we like.
89
283000
4000
و دەبێت هەر کاتێک حەزمان کرد خۆمان دابهێنینەوە
05:12
And that means that everyday, when you wake up in the morning,
90
287000
2000
ئەوەش مانای وایە هەمو رۆژێک، هەمو بەیانییەک کە لە خەو هەڵدەستین
05:14
you have to decide what kind of person you want to be.
91
289000
5000
دەبێت بڕیار بدەیت دەتەوێت ببیت بە چ کەسێک
05:19
With respect to marriage and family,
92
294000
3000
لە بارەی هاوسەرگیری و خێزانەوە
05:22
there was a time when the default assumption that almost everyone had
93
297000
6000
جاران تاکە گریمانە کە زۆربەی خەڵک هەیبو ئەوە بو
05:28
is that you got married as soon as you could,
94
303000
1000
کە تا بتوانیت زو هاوسەرگیری بکەیت
05:29
and then you started having kids as soon as you could.
95
304000
2000
و ئینجا بە خێرایی مناڵت دەخستەوە
05:31
The only real choice was who,
96
306000
4000
تاکە بژاردەی راستەقینە کەسەکە بو کە دەتکرد بە هاوسەرت
05:35
not when, and not what you did after.
97
310000
3000
نەک کاتەکەی، و نەك ئەو شتانەی دوای هاوسەرگیری دەیکەیت.
05:38
Nowadays, everything is very much up for grabs.
98
313000
3000
ئێستاکە، هەمو شتەکان زۆر کراوەن
05:41
I teach wonderfully intelligent students,
99
316000
3000
من وانە بە کۆمەڵێک خوێندکاری زیرەک دەڵێمەوە
05:44
and I assign 20 percent less work than I used to.
100
319000
3000
و ٢٠% کاری کەمتریان پێ دەسپێرم
05:47
And it's not because they're less smart,
101
322000
3000
لەبەر ئەوە نا کە زیرەک نین
05:50
and it's not because they're less diligent.
102
325000
2000
لەبەر ئەوەش نا کە کۆشش ناکەن
05:52
It's because they are preoccupied, asking themselves,
103
327000
4000
لەبەر ئەوەی سەرقاڵن، پرسیار لە خۆیان دەکەن
05:56
"Should I get married or not? Should I get married now?
104
331000
2000
"ئایا دەبێت هاوسەرگیری بکەم یان نا؟ ئایا دەبێت ئێستا هاوسەرگیری بکەم؟
05:58
Should I get married later? Should I have kids first, or a career first?"
105
333000
4000
ئایا دەبێت دوای بخەم؟ ئایا دەبێت یەکەمجار مناڵ بخەمەوە یان بایەخ بە کارەکەم بدەم؟"
06:02
All of these are consuming questions.
106
337000
3000
ئەمانە هەمو پرسیارن کە کاتیان دەوێت.
06:05
And they're going to answer these questions,
107
340000
2000
و وەڵامی ئەم پرسیارانە دەدەنەوە
06:07
whether or not it means not doing all the work I assign
108
342000
2000
ئەگەر ئەرکەکانی من پێم سپاردون وەڵام بدەنەوە یان نا
06:09
and not getting a good grade in my courses.
109
344000
3000
و نمرەی باش بەدەست بهێنن یان نا
06:12
And indeed they should. These are important questions to answer.
110
347000
5000
و لە راستیدا دەبێ وا بێ. پرسیاری گرنگ هەن کە دەبێ وەڵام بدرێنەوە
06:17
Work -- we are blessed, as Carl was pointing out,
111
352000
3000
کار - ئێمە بەختەوەرین، وەک کارڵ باسی کرد
06:20
with the technology that enables us
112
355000
2000
کە ئەو تەکنەلۆجیایەمان هەیە کە توانامان دەداتێ
06:22
to work every minute of every day from any place on the planet --
113
357000
7000
کە دەتوانین لە هەمو خولەکێکی رۆژەکەدا لە هەرکوێی ئەم هەسارەیە بین کار بکەین
06:29
except the Randolph Hotel.
114
364000
2000
جگە لە ئوتێل راندۆلف
06:31
(Laughter)
115
366000
5000
-پێکەنین
06:36
There is one corner, by the way,
116
371000
2000
سوچێکی لێیە
06:38
that I'm not going to tell anybody about, where the WiFi works.
117
373000
5000
کە بە کەسی ناڵێم، لەو سوچەدا وای فای کار دەکات.
06:43
I'm not telling you about it because I want to use it.
118
378000
2000
پێتان ناڵێم چونکە دەمەوێ خۆم بەکاری بهێنم
06:45
So what this means, this incredible freedom of choice
119
380000
3000
کەواتە ئەمە چی دەگەیەنێت، ئەم ئازادییە سەرسوڕ‌هێنەرەی بژاردەکان
06:48
we have with respect to work, is that we have to make a decision,
120
383000
3000
سەبارەت بە کار، پێویستە ئێمە بڕیار بدەین
06:51
again and again and again,
121
386000
2000
جار لە دوای جار
06:53
about whether we should or shouldn't be working.
122
388000
3000
سەبارەت بەوەی ئایا پێویستە کار بکەین یان نا
06:56
We can go to watch our kid play soccer,
123
391000
3000
دەتوانین بچین تەماشای مناڵەکەمان بکەین کە تۆپی پێ دەکات
06:59
and we have our cell phone on one hip,
124
394000
2000
و مۆبایلێکمان بخەینە ئەملامانەوە
07:01
and our Blackberry on our other hip,
125
396000
2000
و بلاکبێرییەکەمان بخەینە ئەولامانەوە
07:03
and our laptop, presumably, on our laps.
126
398000
2000
و لاپتۆپەکەشمان بخەینە سەر کۆشمان
07:05
And even if they're all shut off,
127
400000
3000
و تەنانەت ئەگەر هەموشیان کوژابونەوە
07:08
every minute that we're watching our kid mutilate a soccer game,
128
403000
2000
هەمو خولەکێک کە مناڵەکەمان دەبینین یارییەکە هەڵدەگێڕێتەوە
07:10
we are also asking ourselves,
129
405000
2000
لە هەمان کاتدا لە خۆمان دەپرسین
07:12
"Should I answer this cell phone call?
130
407000
3000
"ئایا پێویستە وەڵامی ئەم تەلەفونە بدەمەوە؟
07:15
Should I respond to this email? Should I draft this letter?"
131
410000
2000
ئایا پێویستە وەڵامی ئەم ئیمەیڵە بدەمەوە؟ ئایا پێویستە ئەم نامەیە بنوسم؟"
07:17
And even if the answer to the question is "no,"
132
412000
3000
تەنانەت ئەگەر وەڵامی ئەم پرسیارەکە "نەخێر" بێت
07:20
it's certainly going to make the experience of your kid's soccer game
133
415000
3000
بە دڵنیاییەوە ئەزمونی تۆپی پێی مناڵەکەت
07:23
very different than it would've been.
134
418000
3000
زۆر دەگۆڕێت.
07:26
So everywhere we look,
135
421000
2000
کەواتە تەماشای هەر شوێنێک بکەین
07:28
big things and small things, material things and lifestyle things,
136
423000
3000
شتی گەورە و بچوک، شتی مادی یان شێوازەکانی ژیان
07:31
life is a matter of choice.
137
426000
3000
ژیان بریتییە لە هەڵبژاردن
07:34
And the world we used to live in looked like this.
138
429000
4000
ئەو جیهانەش کە تیایدا دەژیاین بەم جۆرە بو
07:40
That is to say, there were some choices,
139
435000
2000
بڵیێن چەند بژاردەیەکی تیا بو
07:42
but not everything was a matter of choice.
140
437000
2000
بەڵام هەمو شتێک بواری هەڵبژاردنی تیا نەبو
07:44
And the world we now live in looks like this.
141
439000
3000
ئەو جیهانەی کە ئێستا تیایدا دەژین بەم شێوەیەیە
07:47
And the question is, is this good news, or bad news?
142
442000
6000
پرسیارەکەش ئەوەیە، ئایا ئەمە هەواڵیکی خۆشە یان هەواڵێکی ناخۆش؟
07:53
And the answer is yes.
143
448000
3000
وەڵامەکە بریتییە لە "بەڵێ"
07:56
(Laughter)
144
451000
2000
-پێکەنین
07:58
We all know what's good about it,
145
453000
2000
هەمومان دەزانین باشییەکانی کامانەن
08:00
so I'm going to talk about what's bad about it.
146
455000
3000
بۆیە دەمەوێ باسی لایەنە خراپەکەی بکەم
08:03
All of this choice has two effects,
147
458000
3000
هەمو هەڵبژاردنێک دو کاریگەری هەیە
08:06
two negative effects on people.
148
461000
3000
دو کاریگەری خراپی لەسەر خەلک هەیە
08:09
One effect, paradoxically,
149
464000
2000
کاریگەرییەکیان - کە دژیەکە
08:11
is that it produces paralysis, rather than liberation.
150
466000
5000
ئەوەیە کە لە بری ئەوەی ئازادی زیاترمان بداتێ ئیفلیجمان دەکات
08:16
With so many options to choose from,
151
471000
2000
کاتێ بژاردەیەکی زۆرت لەبەر دەمدا بێت لێی هەڵبژێریت
08:18
people find it very difficult to choose at all.
152
473000
4000
زۆر کەس هەڵبژاردنی زۆر بەلاوە سەخت دەبێت
08:22
I'll give you one very dramatic example of this:
153
477000
3000
من نمونەیەکی زۆر دراماتیکتیان دەدەمێ:
08:25
a study that was done of investments in voluntary retirement plans.
154
480000
6000
لێکۆڵینەوەیەک کرا لەبارەی وەبەرهێنان لە پلانی خۆبەخشانەی خانەنشینی
08:31
A colleague of mine got access to investment records from Vanguard,
155
486000
5000
هاوکارێکم دەستی گەیشت بە تۆمارەکانی وەبەرهێنان لە ڤانگارد
08:36
the gigantic mutual fund company
156
491000
2000
کە کۆمپانیایەکی زەبەلاحی سندوقی وەبەرهێنانە
08:38
of about a million employees and about 2,000 different workplaces.
157
493000
4000
کە نزیکەی یەک ملیۆن کارمەند و ٢٠٠٠ شوێنی کاری جیاجیای هەیە
08:42
And what she found is that
158
497000
2000
ئەنجامی لێکۆڵینەوەکە ئەوە بو
08:44
for every 10 mutual funds the employer offered,
159
499000
3000
لە هەر ١٠ سندوقێکی وەبەرهێنان کە خاوەنکارەکە پێشنیاری دەکرد
08:47
rate of participation went down two percent.
160
502000
5000
رێژەی بەشداریکردن ٢% دادەبەزی
08:52
You offer 50 funds -- 10 percent fewer employees participate
161
507000
4000
تۆ ٥٠ سندوقی وەبەرهێنان پێشنیار دەکەیت - ١٠% کەمتری کارمەندەکان بەشداری دەکەن
08:56
than if you only offer five. Why?
162
511000
4000
بە بەراورد لەگەڵ ئەوەی تەنیا ٥ سندوق پێشنیار بکەین. بۆچی؟
09:00
Because with 50 funds to choose from,
163
515000
2000
چونکە ئەگەر ٥٠ بژاردەت هەبێت
09:02
it's so damn hard to decide which fund to choose
164
517000
4000
زۆر سەخت دەبێت بڕیار بدەیت کامەیان هەڵبژێریت
09:06
that you'll just put it off until tomorrow.
165
521000
2000
بۆیە دوای دەخەیت بۆ سبەینێ
09:08
And then tomorrow, and then tomorrow,
166
523000
2000
دیسان بۆ سبەینێ و بۆ سبەینێیەکی تر
09:10
and tomorrow, and tomorrow,
167
525000
2000
سبەینێ و سبەینێ
09:12
and of course tomorrow never comes.
168
527000
2000
بە دڵنیاییشەوە سبەینێ هەرگیز نایەت
09:14
Understand that not only does this mean
169
529000
2000
لەوە تێ بگە کە ئەمە تەنیا ئەوە ناگایەنێت
09:16
that people are going to have to eat dog food when they retire
170
531000
2000
کە خەڵک کە خانەنشین بو دەبێت خواردنی سەگ بخوات
09:18
because they don't have enough money put away,
171
533000
2000
لەبەر ئەوەی کە پاشەکەوتێکی کەمیان کردووە
09:20
it also means that making the decision is so hard
172
535000
3000
بەڵکو مانای ئەوەشە کە بڕیاردان زۆر سەختە
09:23
that they pass up significant matching money from the employer.
173
538000
4000
کە پارەیەکی زۆر دەگێڕنەوە بۆ خاوەنکارەکە دەگێڕێتەوە
09:27
By not participating, they are passing up as much as 5,000 dollars a year
174
542000
4000
بە بەشداری نەکردنیان ساڵانە نزیکەی ٥٠٠٠ دۆلار بۆ خاوەنکارەکە دەگەڕێننەوە
09:31
from the employer, who would happily match their contribution.
175
546000
4000
کە ئەویش پێی خۆشە.
09:35
So paralysis is a consequence of having too many choices.
176
550000
4000
کەواتە ئیفلیجی ئەنجامی بونی بژاردەیەکی زۆرە
09:39
And I think it makes the world look like this.
177
554000
2000
و وای بۆ دەچم کە جیهان بەم جۆرە لێ دەکات
09:41
(Laughter)
178
556000
7000
-پێکەنین
09:48
You really want to get the decision right if it's for all eternity, right?
179
563000
4000
تۆ ئەگەر بڕیارەکانت بۆ هەتاهەتا بن دەتەوێت بڕیارەکانت زۆر راست بن، راستە؟
09:52
You don't want to pick the wrong mutual fund, or even the wrong salad dressing.
180
567000
3000
تۆ ناتەوێت سندوقێکە وەبەرهێنانی هەڵە هەڵبژێریت، تەنانەت ناتەوێت داودەرمانێکی هەڵەی زەڵاتە هەڵبژێریت
09:55
So that's one effect. The second effect is that
181
570000
3000
ئەوە کاریگەرییەکیانە. کاریگەری دووەم ئەوەیە
09:58
even if we manage to overcome the paralysis and make a choice,
182
573000
5000
کە تەنانەت ئەگەر بەسەر ئەو ئیفلیجییەدا زاڵ بوین و بژاردەیەکمان هەڵبژارد
10:03
we end up less satisfied with the result of the choice
183
578000
4000
بە ئەنجامی هەڵبژاردەکە کەمتر دڵخۆش و ئاسودە دەبین
10:07
than we would be if we had fewer options to choose from.
184
582000
3000
بە بەراورد لەگەڵ ئەوەی بژاردەی کەمترمان هەبوایە لێمان هەڵبژاردایە.
10:10
And there are several reasons for this.
185
585000
3000
چەند هۆکارێکیش هەن بۆ ئەمە.
10:13
One of them is that with a lot of different salad dressings to choose from,
186
588000
4000
یەکێک لەوانە ئەوەیە کە کاتێ داودەرمانێکی زۆری زەڵاتە هەبێت لێی هەڵبژێریت
10:17
if you buy one, and it's not perfect -- and, you know, what salad dressing is? --
187
592000
3000
ئەگەر یەکێکیان بکڕیت و زۆر باش نەبێت - ئێوە دەزانن داودەرمانی زەڵاتە چیە؟
10:20
it's easy to imagine that you could have made a different choice
188
595000
3000
زۆر ئاسانە بیر لەوە بکەیتەوە کە دەتتوانی داودەرمانێکی تر هەڵبژێریت
10:23
that would have been better. And what happens is
189
598000
4000
کە رەنگە باشتر بواتە. ئەوەی رو دەدات ئەوەیە
10:27
this imagined alternative induces you to regret the decision you made,
190
602000
5000
بیرکردنەوە لەم ئەلتەرناتیڤە پەشیمانیت لەلا دروست دەکات سەبارەت بە هەڵبژاردنەکەت
10:32
and this regret subtracts from the satisfaction you get out of the decision you made,
191
607000
4000
و ئەم پەشیمانییە لە بڕی ئاسودەییت بەرامبەر بە بڕیارەکەت کەمدەکاتەوە
10:36
even if it was a good decision.
192
611000
3000
تەنانەت ئەگەر بڕیارەکە راستیش بێت
10:39
The more options there are, the easier it is to regret anything at all
193
614000
3000
تا بژاردەت زیاتر بێت ئاسانتر دەکەویتە پەشیمانییەوە
10:42
that is disappointing about the option that you chose.
194
617000
3000
ئەمەش شتێکی بێهیواکەرە سەبارەت بەو بژاردەیەی کە هەڵت بژاردووە
10:45
Second, what economists call "opportunity costs."
195
620000
3000
دووەم، ئەوەی کە ئابوریناسەکان پێی دەڵێن "تێچووەکانی هەل."
10:48
Dan Gilbert made a big point this morning
196
623000
2000
دان گیلبەرت ئەم بەیانییە خاڵێکی گەورەی باس کرد
10:50
of talking about how much the way in which we value things
197
625000
5000
کە باسی لەوە کرد ئەو شێوازەی ئێمە شتەکانی پێ دەنرخێنین
10:55
depends on what we compare them to.
198
630000
2000
دەکەوێتەوە سەر ئەو شتەی پێی بەراورد دەکەین
10:57
Well, when there are lots of alternatives to consider,
199
632000
4000
کەواتە ئەگەر ئەلتەرناتیڤێکی زۆرت هەبێت لەبەرچاوی بگریت
11:01
it is easy to imagine the attractive features
200
636000
3000
ئاسانە خەیاڵ لە تایبەتمەندێتییە سەرنجڕاکێشەکانی
11:04
of alternatives that you reject,
201
639000
3000
ئەو ئەلتەرناتیڤانە بکەیتەوە کە رەتت کردونەتەوە
11:07
that make you less satisfied with the alternative that you've chosen.
202
642000
5000
ئەمەش وا دەکات کەمتر ئاسودە بیت بەرامبەر بەو بژاردەیەی هەڵتبژاردووە
11:12
Here's an example. For those of you who aren't New Yorkers, I apologize.
203
647000
4000
ئەمە نمونەیەکە. ئەو کەسانەی خەڵکی نیویۆرک نین ببورن.
11:16
(Laughter)
204
651000
1000
-پێکەنین
11:17
But here's what you're supposed to be thinking.
205
652000
2000
بەلام دەبێ بەم جۆرە بیر بکەنەوە
11:19
Here's this couple on the Hamptons.
206
654000
2000
ئەم دوانە هەن لە هامپتۆنس
11:21
Very expensive real estate.
207
656000
2000
موڵکێکی زۆر گرانە
11:23
Gorgeous beach. Beautiful day. They have it all to themselves.
208
658000
3000
کەنارێکی جوان. رۆژێکی خۆش. هەمو شتێکیان هەیە
11:26
What could be better? "Well, damn it,"
209
661000
2000
چی لەمە باشترە؟ "بە نەفرەت بێت."
11:28
this guy is thinking, "It's August.
210
663000
2000
ئەم پیاوە دەڵێت "ئێستا مانگی هەشتە
11:30
Everybody in my Manhattan neighborhood is away.
211
665000
4000
کەس لە گەڕەکی مانهاتن نەماوە
11:34
I could be parking right in front of my building."
212
669000
4000
منیش دەبێت ئوتومبیلەکەم لە بەردەمی ماڵەکەی خۆمدا راگرم."
11:38
And he spends two weeks nagged by the idea
213
673000
3000
دو هەفتە ئەو بیرۆکەیە ئازاری دەدات
11:41
that he is missing the opportunity, day after day, to have a great parking space.
214
676000
7000
کە رۆژ لە دوای رۆژ هەلی ئەوەی لەدەست چووە ئوتومبیلەکە لە بۆشاییەکی گەورەدا را بگرێت.
11:48
Opportunity costs subtract from the satisfaction we get out of what we choose,
215
683000
4000
تێچوونەکانی هەل لە ئاسودەییمان سەبارت بە هەڵبژاردنەکەمان کەم دەبنەوە
11:52
even when what we choose is terrific.
216
687000
3000
تەنانەت ئەگەر ئەو شتەی هەڵمان بژاردووە زۆر نایاب بێت
11:55
And the more options there are to consider,
217
690000
2000
تا بژاردەی زیاتر هەبێت لەبەرچاوی بگریت
11:57
the more attractive features of these options
218
692000
2000
زۆرتر لایەنە سەرنجڕاکێشەکانی ئەو بژاردانە
11:59
are going to be reflected by us as opportunity costs.
219
694000
4000
لەلایەن ئێمەوە وەک تێچونەکانی هەل تەماشا دەکرێن.
12:03
Here's another example.
220
698000
2000
ئەمە نمونەیەکی ترە
12:09
Now this cartoon makes a lot of points.
221
704000
2000
ئەم کاریکاتێرە مانایەکی زۆر دەبەخشێت
12:11
It makes points about living in the moment as well,
222
706000
4000
ئەمە باسی ژیان دەکات لەم ساتەدا
12:15
and probably about doing things slowly.
223
710000
2000
و رەنگە باس لەوە بکات کە شتەکان بە هێواشێ ئەنجام بدەین
12:17
But one point it makes is that whenever you're choosing one thing,
224
712000
3000
بەڵام ئەو مانایەی دەیبەخشێت ئەوەیە کە کاتێ تۆ یەک شت هەڵدەبژێریت
12:20
you're choosing not to do other things.
225
715000
2000
هەڵبژاردنەکەت ئەوەیە کە شتەکانی تر هەڵنەبژێریت.
12:22
And those other things may have lots of attractive features,
226
717000
2000
شتەکانی تر رەنگە زۆر تایبەتمەندێتی سەرنجڕاکێشیان هەبێت
12:24
and it's going to make what you're doing less attractive.
227
719000
3000
ئەمەش وا لە بژاردەکەی تۆ دەکەن کە کەمتر سەرنجڕاكێش دەرکەوێت
12:27
Third: escalation of expectations.
228
722000
2000
سێیەم: هەڵکشانی چاوەڕوانییەکان
12:29
This hit me when I went to replace my jeans.
229
724000
3000
کاتێ کە چوم جینز (پانتۆڵی کاوبۆی)ەکەم بگۆڕم توشی ئەمە بوم
12:32
I wear jeans almost all the time.
230
727000
2000
من بە زۆری جینز لەبەر دەکەم
12:34
And there was a time when jeans came in one flavor,
231
729000
3000
جاران جینز یەک شێوازی هەبو
12:37
and you bought them, and they fit like crap,
232
732000
2000
و کە لە پێت دەکرد پڕ بە بەرت بو
12:39
and they were incredibly uncomfortable,
233
734000
2000
و زۆریش ناڕەحەت بون
12:41
and if you wore them long enough and washed them enough times,
234
736000
2000
ئەگەر بۆ ماوەیەکی زۆر لەبەرت بکردایە و چەند جارێکی زۆر بتشتۆردایە
12:43
they started to feel OK.
235
738000
2000
ئینجا باش دەبون
12:45
So I went to replace my jeans after years and years of wearing these old ones,
236
740000
3000
جارێکیان دوای چەند ساڵێک لەبەرکردنی جینزێک چوم دانەیەکی تازە بکڕم
12:48
and I said, you know, "I want a pair of jeans. Here's my size."
237
743000
3000
وتم "پانتۆڵێکی جینزم دەوێ، ئەمەش ئەندازەکەمە."
12:51
And the shopkeeper said,
238
746000
1000
دوکاندارەکە وتی
12:52
"Do you want slim fit, easy fit, relaxed fit?
239
747000
3000
"ئایا تەسکت دەوێ یان مامناوەند یان ئاسایی؟
12:55
You want button fly or zipper fly? You want stonewashed or acid-washed?
240
750000
3000
ئەیەوێ قۆپچە بێت یان زنجیر؟ کەم کاڵ کرابێتەوە یان زۆر؟
12:58
Do you want them distressed?
241
753000
2000
ئەتەوێ شڕ بوبن؟
13:00
You want boot cut, you want tapered, blah blah blah ..." On and on he went.
242
755000
3000
ئەتەوێ دەرلنگەکەی پانتر بێت یان باریک و تا دوایی..." و هەر بەردەوام بو
13:03
My jaw dropped, and after I recovered, I said,
243
758000
3000
دەمم داچەقا و کە هاتمەوە سەر خۆم وتم
13:06
"I want the kind that used to be the only kind."
244
761000
3000
"ئەو جۆرەم دەوێ کە جاران تەنیا ئەو جۆرە هەبو"
13:09
(Laughter)
245
764000
5000
-پێکەنین
13:14
He had no idea what that was,
246
769000
2000
نەیدەزانی مەبەستم کامەیە
13:16
so I spent an hour trying on all these damn jeans,
247
771000
4000
ماوەی یەک کاتژمێر یەک بە یەکی ئەو پانتۆڵانەم تاقی کردەوە
13:20
and I walked out of the store -- truth! -- with the best-fitting jeans I had ever had.
248
775000
5000
ئینجا چومە دەرەوەی دوکانەوە - ئەمە راستییە! و باشترین پانتۆڵم لەپێ کردبوو
13:25
I did better. All this choice made it possible for me to do better.
249
780000
4000
ئەمجارە باشتر بوم. ئەو هەمو بژاردەیە وایانکرد باشتر بم.
13:29
But I felt worse.
250
784000
4000
بەڵام هەستێکی خراپترم هەبو.
13:33
Why? I wrote a whole book to try to explain this to myself. (Laughter)
251
788000
4000
بۆچی؟ یەک کتێبی تەواوم نوسی بۆ ئەوەی ئەمە بۆ خۆم رون بکەمەوە. -پێکەنین
13:37
The reason I felt worse is that,
252
792000
8000
هۆکاری ئەوەی هەستێکی خراپترم هەبو ئەوە بو
13:45
with all of these options available,
253
800000
3000
کە کاتێ ئەو هەمو بژاردەیە لەبەردەست بون
13:48
my expectations about how good a pair of jeans should be went up.
254
803000
6000
چاوەڕوانی من سەبارەت بە پانتۆڵی جینز زیادی کرد
13:54
I had very low --
255
809000
1000
چاوەڕوانییەکانم زۆر کەم بوم
13:55
I had no particular expectations when they only came in one flavor.
256
810000
3000
هیچ چاوەڕوانییەکی دیاریکردوم نەبو ئەو کاتەی کە تەنیا یەک شێواز پانتۆڵی جینز هەبو
13:58
When they came in 100 flavors, damn it,
257
813000
2000
بەڵام کاتێ سەد جۆری هات، بە نەفرەت بێت
14:00
one of them should've been perfect.
258
815000
2000
یەکێک لەوانە دەبێت نمونەیی بێت
14:02
And what I got was good, but it wasn't perfect.
259
817000
2000
ئەوەی من کڕیم باش بو، بەڵام نمونەیی نەبو
14:04
And so I compared what I got to what I expected,
260
819000
3000
بۆیە ئەوەی کڕیبوم بەراوردم کرد بەوەی چاوەڕوانیم دەکرد
14:07
and what I got was disappointing in comparison to what I expected.
261
822000
3000
و بە بەراورد کردنی ئەوەی کڕیبوم بەوەی چاوەڕوانم دەکرد توشی بێئومێدی بوم
14:10
Adding options to people's lives
262
825000
3000
زیادکردنی بژاردە بۆ ژیانی خەڵک
14:13
can't help but increase the expectations people have
263
828000
4000
وا دەکات خەڵک چاوەڕوانییەکانی زیاتر بکات
14:17
about how good those options will be.
264
832000
2000
سەبارەت بە چۆنێتی ئەو هەڵبژاردانە.
14:19
And what that's going to produce is less satisfaction with results,
265
834000
3000
ئەمەش دەبێتە هۆی ئاسودەیی کەمتر سەبارەت بە ئەنجامەکان
14:22
even when they're good results.
266
837000
3000
تەنانەت لەو کاتانەشدا کە ئەنجامەکان ئەنجامی باشن.
14:25
Nobody in the world of marketing knows this,
267
840000
3000
هیچ یەکێک لە بواری بەبازاڕکردن ئەمە نازانن
14:28
because if they did, you wouldn't all know what this was about.
268
843000
6000
چونکە ئەگەر ئەوان بیانزانیایە، ئێوە هەموتان نەتاندەزانی.
14:34
The truth is more like this.
269
849000
3000
راستییەکە زیاتر بەمجۆرەیە.
14:37
(Laughter)
270
852000
3000
-پێکەنین
14:40
The reason that everything was better back when everything was worse
271
855000
4000
هۆکاری ئەوەی هەمو شتەکان ئەو کاتە باشتر بون کە شتەکان هەمو خراپتر بون
14:44
is that when everything was worse,
272
859000
2000
ئەوەیە کە کاتێ شتەکان هەمو خراپتر بون
14:46
it was actually possible for people to have experiences that were a pleasant surprise.
273
861000
5000
دەکرا خەڵک خۆشییەکی چاوەڕواننەکراو ئەزمون بکات
14:51
Nowadays, the world we live in -- we affluent, industrialized citizens,
274
866000
4000
ئێستا، لەم جیهانەدا کە لێی دەژین - ئێمەی هاووڵاتیانی دەوڵەمەند و بە پیشەسازیکراو
14:55
with perfection the expectation --
275
870000
2000
کە چاوەڕوانی شتی بێ کەموکوڕی دەکەین
14:57
the best you can ever hope for is that stuff is as good as you expect it to be.
276
872000
4000
باشترین شت کە هیوای بۆ دەخوازین ئەوەیە شتەکان ئەوەندە باش بن کە چاوەڕوانیان دەکەین
15:01
You will never be pleasantly surprised
277
876000
2000
هەرگیز شتێکی چاوەڕوانی نەکراوی خۆشت توش نابێت
15:03
because your expectations, my expectations, have gone through the roof.
278
878000
4000
چونکە چاوەڕوانییەکانی تۆ، چاوەڕوانییەکانی من، زۆر بەرز بونەتەوە.
15:07
The secret to happiness -- this is what you all came for --
279
882000
3000
نهێنی دڵخۆشی - ئەوەی کە ئێوە بیت هاتون
15:10
the secret to happiness is low expectations.
280
885000
6000
نهێنی دڵخۆشی بریتییە لە چاوەڕوانیی کەم
15:16
(Laughter)
281
891000
2000
-پێکەنین
15:18
(Applause)
282
893000
6000
-چەپڵە
15:24
I want to say -- just a little autobiographical moment --
283
899000
4000
دەمەوێ بڵێم - بۆ ساتێکی کەم باسی خۆم دەکەم
15:28
that I actually am married to a wife,
284
903000
3000
لە راستیدا من ژنێکم هەیە
15:31
and she's really quite wonderful.
285
906000
2000
و بەڕاستی زۆر باشە
15:33
I couldn't have done better. I didn't settle.
286
908000
3000
هەرگیز لەمە باشترم بەدەست نەدەهێنا. من سەقامگیر نەبوم
15:36
But settling isn't always such a bad thing.
287
911000
3000
بەڵام سەقامگیری هەمو جارێک شتێکی خراپ نیە
15:39
Finally, one consequence of buying a bad-fitting pair of jeans
288
914000
5000
دواجار،ئەنجامی کڕێنی پانتۆڵێک کە بە باشی بۆم نەدەبو
15:44
when there is only one kind to buy
289
919000
3000
ئەو کاتەی کە تەنیا یەک جۆر هەبو بیکڕیت
15:47
is that when you are dissatisfied, and you ask why,
290
922000
2000
ئەوەیە کە کاتێ نائاسودەیت، دەپرسیت دەڵێیت بۆچی
15:49
who's responsible, the answer is clear:
291
924000
2000
کێ بەرپرسیارە، وەڵامەکە رونە:
15:51
the world is responsible. What could you do?
292
926000
3000
جیهان بەرپرسیاوە. تۆ چیت پێ دەکرێت؟
15:54
When there are hundreds of different styles of jeans available,
293
929000
3000
بەڵام کاتێ کە سەدان جۆری جیاوازی پانتۆڵی جینز هەن
15:57
and you buy one that is disappointing,
294
932000
3000
تۆش دانەیەکی خراپ دەکڕیت
16:00
and you ask why, who's responsible?
295
935000
2000
کاتێ دەپرسیت بۆچی، کێ بەرپرسیارە؟
16:02
It is equally clear that the answer to the question is you.
296
937000
5000
ئەویش رونە کە وەڵامە ئەم پرسیارە خۆتیت.
16:07
You could have done better.
297
942000
2000
دەتتوانی شتێکی باشتر هەڵبژێریت.
16:09
With a hundred different kinds of jeans on display,
298
944000
3000
کاتێ سەدان جۆری جیاوازی پانتۆڵی جینز خراونەتە رو
16:12
there is no excuse for failure.
299
947000
2000
هیچ پاساوێک نیە بۆ شکست هێنان
16:14
And so when people make decisions,
300
949000
2000
ئەو کاتەش کە خەڵک بڕیار دەدەن
16:16
and even though the results of the decisions are good,
301
951000
3000
هەرچەندە کە ئەنجامەکانی بڕیارەکە باشیش بن
16:19
they feel disappointed about them;
302
954000
3000
هەست بە نائومێدی دەکەن بەرامبەریان
16:22
they blame themselves.
303
957000
2000
لۆمەی خۆیان دەکەن
16:24
Clinical depression has exploded in the industrial world in the last generation.
304
959000
4000
لە ناو نەوەی پێشودا خەمۆکی لە جیهانی پیشەسازییدا زۆر زیادی کردووە
16:28
I believe a significant -- not the only, but a significant -- contributor
305
963000
4000
من بڕوام وایە هۆکارێکی گرنگ - نەک تاکە هۆکار
16:32
to this explosion of depression, and also suicide,
306
967000
3000
لە پشت ئەم زیادبونە زۆرەی خەمۆکی و هەروەها خۆکوشتنەوە
16:35
is that people have experiences that are disappointing
307
970000
3000
ئەوەیە خەڵک ئەزمونی بێهیواکەریان هەیە
16:38
because their standards are so high,
308
973000
2000
لەبەر ئەوەی چاوەڕوانییەکانیان زۆر بەرزە
16:40
and then when they have to explain these experiences to themselves,
309
975000
3000
کاتێک کە دەبو ئەم ئەزمونە بۆ خۆیان رون بکەنەوە
16:43
they think they're at fault.
310
978000
2000
وایاندەزانی کە کێشەی خۆیانە
16:45
And so the net result is that we do better in general, objectively,
311
980000
4000
بەمجۆرە ئەنجامی تەواو ئەوەیە کە ئێمە بە گشتی باشتر بوین، ئەمە بە شێوەیەکی بابەتی
16:49
and we feel worse.
312
984000
3000
کەچی هەستێکی خراپترمان هەیە
16:52
So let me remind you.
313
987000
3000
بۆیە رێگەم بدەن بیرتان بخەمەوە
16:55
This is the official dogma, the one that we all take to be true,
314
990000
4000
ئەمە دۆگمایەکی فەرمییە، و شتێکە کە هەمو بە راستی دەزانین
16:59
and it's all false. It is not true.
315
994000
4000
و هەموشی هەڵەیە. راست نیە.
17:03
There's no question that some choice is better than none,
316
998000
4000
ئەوە راستە کە بونی چەند بژاردەیەک لە نەبونی بژاردە باشترە
17:07
but it doesn't follow from that that more choice is better than some choice.
317
1002000
5000
بەڵام ئەمە بەو مانایە نیە کە بژاردەیەکی زۆر لە بژاردەی کەم باشت بێت
17:12
There's some magical amount. I don't know what it is.
318
1007000
3000
بڕێکی جادویی هەیە. من نازانم چەندە.
17:15
I'm pretty confident that we have long since passed the point
319
1010000
3000
من دڵنیام لەوەی کە زۆر دەمێکە ئەو خاڵەمان تێ پەڕاندووە
17:18
where options improve our welfare.
320
1013000
2000
کە بژاردەکان رادەی خۆشگوزەرانییان زیاد دەکردین
17:20
Now, as a policy matter -- I'm almost done --
321
1015000
3000
ئێستاش، بەپێی بەرنامەکە - خەریکە تەواو دەبم
17:23
as a policy matter, the thing to think about is this:
322
1018000
4000
بە پێی بەرنامەکەش، ئەوەی دەهێنێ بیری لێ بکەینەوە ئەوەیە:
17:27
what enables all of this choice in industrial societies is material affluence.
323
1022000
7000
ئەوەی وا دەکات ئەم هەمو بژاردەیە لە کۆمەڵگا پیشەسازییەکاندا هەبن، بریتییە لە دەوڵەمەندیی مادی
17:34
There are lots of places in the world,
324
1029000
2000
زۆر شوێن هەیە لە جیهاندا
17:36
and we have heard about several of them,
325
1031000
2000
کە ئێمە چەند دانەیەکیانمان بیستووە
17:38
where their problem is not that they have too much choice.
326
1033000
2000
کە کێشەکەیان ئەوە نیە بژاردەی زۆریان لەبەر دەستدایە
17:40
Their problem is that they have too little.
327
1035000
3000
کێشەکەیان ئەوەیە بژاردەی زۆر کەمیان لەبەر دەستە
17:43
So the stuff I'm talking about is the peculiar problem
328
1038000
3000
ئەمەی من باسی دەکەم کێشەیەکی سەیر و سەمەرەی
17:46
of modern, affluent, Western societies.
329
1041000
3000
کۆمەڵگا رۆژئاواییە هاوچەرخ و دەوڵەمەندەکانە
17:49
And what is so frustrating and infuriating is this:
330
1044000
4000
ئەوەش کە توڕەمان دەکات ئەوەیە:
17:53
Steve Levitt talked to you yesterday about how
331
1048000
2000
ستیڤ لێڤیت دوێنی باسی ئەوەی کرد کە چۆن
17:55
these expensive and difficult-to-install child seats don't help. It's a waste of money.
332
1050000
11000
ئەو کورسی مناڵانە گرانبەهایانەی کە بە سەختی دادەنرێن سودیان نیە. ئەمە خەسارکردنی پارەیە.
18:06
What I'm telling you is that these expensive, complicated choices --
333
1061000
4000
ئەوەی من دەیڵێم ئەوەیە کە ئەم بژاردە ئاڵۆز و گرانبەهایانە
18:10
it's not simply that they don't help.
334
1065000
2000
ئەمە مانای وا نیە کە سودیان نیە
18:12
They actually hurt.
335
1067000
2000
لە راستیدا ئازارت دەدەن
18:14
They actually make us worse off.
336
1069000
3000
لە راستیدا خراپترمان دەکەن
18:17
If some of what enables people in our societies to make all of the choices we make
337
1072000
5000
ئەگەر ئەوەی وا لە خەڵک دەکات لە کۆمەڵگاکانی ئێمە کە ئەو بژاردانە هەڵبژێرن کە ئێمە هەڵیاندەبژێرین
18:22
were shifted to societies in which people have too few options,
338
1077000
5000
بگوازرایەتەوە بۆ ئەو وڵاتانەی کە خەڵکەکەی بژاردەیەکی زۆر کەمیان هەیە
18:27
not only would those people's lives be improved,
339
1082000
2000
نەک هەر ژیانی ئەو کەسانە بەرەو پێشەوە دەچو
18:29
but ours would be improved also.
340
1084000
3000
بەڵکو ژیانی ئێمەش بەرەو پێشەوە دەچو.
18:32
This is what economists call a "Pareto-improving move."
341
1087000
3000
ئابوریناسەکان بەمە دەڵێن هەنگاوی گەشەی پاریتۆ
18:35
Income redistribution will make everyone better off -- not just poor people --
342
1090000
5000
دابەشکردنەوەی داهات سود بە هەموان دەگەیەنێت نەک تەنیا بە هەژاران
18:40
because of how all this excess choice plagues us.
343
1095000
4000
چونکە ئەم هەمو بژاردە زۆرە ئازارمان دەدەن
18:44
So to conclude. You're supposed to read this cartoon,
344
1099000
4000
لە کۆتاییدا، ئێوە دەبێ ئەم کاریکاتێرە بخوێننەوە
18:48
and, being a sophisticated person, say,
345
1103000
2000
و وەک کەسێکی ئاڵۆز بڵێن
18:50
"Ah! What does this fish know?
346
1105000
2000
"ئاه! ئەم ماسییە چی دەزانێت؟
18:52
You know, nothing is possible in this fishbowl."
347
1107000
4000
دەزانی چی، هیچ شتێک لەم حەوزی ماسییەدا مومکین نیە."
18:56
Impoverished imagination, a myopic view of the world --
348
1111000
2000
ئەمە خەیاڵێکە هەژار و تێڕوانینێکی کورتبینانەیە بۆ جیهان
18:58
and that's the way I read it at first.
349
1113000
2000
یەکەمجار منیش بەم شێوەیە خوێندمەوە.
19:00
The more I thought about it, however,
350
1115000
2000
بەڵام کە زیاتر بیرم لێ کردەوە
19:02
the more I came to the view that this fish knows something.
351
1117000
4000
زیاتر بۆم دەرکەوت کە ئەم ماسییە شت دەزانێت
19:06
Because the truth of the matter is that
352
1121000
2000
چونکە راستیی مەسەلەکە ئەوەیە
19:08
if you shatter the fishbowl so that everything is possible,
353
1123000
5000
ئەگەر حەوزی ماسییەکە بشکێنیت هەمو شتێک مومکین دەبێت
19:13
you don't have freedom. You have paralysis.
354
1128000
3000
تۆ ئازادییت نیە. ئیفلیجییت هەیە.
19:16
If you shatter this fishbowl so that everything is possible,
355
1131000
3000
ئەگەر ئەم حەوزی ماسییە بشکێنیت بۆ ئەوەی هەمو شتێک مومکین ببێت
19:19
you decrease satisfaction.
356
1134000
4000
ئاسودەیی کەم دەکەیتەوە
19:23
You increase paralysis, and you decrease satisfaction.
357
1138000
4000
ئیفلیجی زیاد دەکەیت و ئاسودەیی کەم دەکەیتەوە
19:27
Everybody needs a fishbowl.
358
1142000
2000
هەمو کەسێک پێویستی بە حەوزێکی ماسییە
19:29
This one is almost certainly too limited --
359
1144000
2000
بە دڵنیاییەوە ئەم دانەیەیان زۆر سنوردارە
19:31
perhaps even for the fish, certainly for us.
360
1146000
3000
رەنگە تەنانەت بۆ ماسییەکەش، و بەدڵنیاییەوە بۆ ئێمە
19:34
But the absence of some metaphorical fishbowl is a recipe for misery,
361
1149000
4000
بەڵام نەبونی جۆرە حەوزێکی ماسی خوازراو رەچەتەی نەگبەتییە
19:38
and, I suspect, disaster.
362
1153000
3000
و من گومانی کارەساتیش دەکەم.
19:41
Thank you very much.
363
1156000
2000
زۆر سوپاس
19:43
(Applause)
364
1158000
2000
-چەپڵە
ABOUT THE SPEAKER
Barry Schwartz - PsychologistBarry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom.
Why you should listen
In his 2004 book The Paradox of Choice, Barry Schwartz tackles one of the great mysteries of modern life: Why is it that societies of great abundance — where individuals are offered more freedom and choice (personal, professional, material) than ever before — are now witnessing a near-epidemic of depression? Conventional wisdom tells us that greater choice is for the greater good, but Schwartz argues the opposite: He makes a compelling case that the abundance of choice in today's western world is actually making us miserable.
Infinite choice is paralyzing, Schwartz argues, and exhausting to the human psyche. It leads us to set unreasonably high expectations, question our choices before we even make them and blame our failures entirely on ourselves. His relatable examples, from consumer products (jeans, TVs, salad dressings) to lifestyle choices (where to live, what job to take, who and when to marry), underscore this central point: Too much choice undermines happiness.
Schwartz's previous research has addressed morality, decision-making and the varied inter-relationships between science and society. Before Paradox he published The Costs of Living, which traces the impact of free-market thinking on the explosion of consumerism -- and the effect of the new capitalism on social and cultural institutions that once operated above the market, such as medicine, sports, and the law.
Both books level serious criticism of modern western society, illuminating the under-reported psychological plagues of our time. But they also offer concrete ideas on addressing the problems, from a personal and societal level.
Schwartz is the author of the TED Book, Why We Work.
Barry Schwartz | Speaker | TED.com