TEDGlobal 2005
Barry Schwartz: The paradox of choice
Barry Schwartz Seçme Çelişkisi Üzerine
Filmed:
Readability: 3.5
14,210,098 views
Psikolog Barry Schwartz Batı toplumlarının temel inançlarından birini hedef alıyor: seçme özgürlüğü. Schwartz'a göre, seçim bizleri daha özgür değil, aksine daha fazla felç ediyor, daha mutlu değil, daha tatminsiz kılıyor.
Barry Schwartz - Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I'm going to talk to you about some stuff that's in this book of mine
0
0
3000
Kitabımdaki bazı şeyler hakkında konuşacağım,
00:28
that I hope will resonate with other things you've already heard,
1
3000
3000
bunların daha önce duymuş olduğunuz bazı şeylerle yankılanacağını umuyorum
00:31
and I'll try to make some connections myself, in case you miss them.
2
6000
4000
ve sizin gözünüzden kaçma ihtimaline karşılık kendim bazı bağlantılar kurmaya çalışacağım.
00:35
I want to start with what I call the "official dogma."
3
10000
4000
Benim ‘resmi dogma’ dediğim şeyle başlamak istiyorum.
00:39
The official dogma of what?
4
14000
2000
Neyin resmi dogması?
00:41
The official dogma of all western industrial societies.
5
16000
4000
Tüm Batı sanayi toplumlarının dogması.
00:45
And the official dogma runs like this:
6
20000
2000
Ve resmi dogma şu şekilde işler:
00:47
if we are interested in maximizing the welfare of our citizens,
7
22000
4000
eğer vatandaşlarımızın esenliğinin en üst düzeye çıkarılması ile ilgileniyorsak,
00:51
the way to do that is to maximize individual freedom.
8
26000
6000
bunu yapmanın yolu kişisel özgürlüğü en üst düzeye çıkarmaktır.
00:57
The reason for this is both that freedom is in and of itself good,
9
32000
5000
Bunun nedeni, özgürlüğün hem kendi içinde ve kendinden dolayı
01:02
valuable, worthwhile, essential to being human.
10
37000
3000
insan olmak için iyi, değerli, dikkate değer ve gerekli olmasıdır.
01:05
And because if people have freedom,
11
40000
3000
Ve eğer insanlar özgür olurlarsa,
01:08
then each of us can act on our own
12
43000
2000
her birimiz kendi kendimize refahımızı
01:10
to do the things that will maximize our welfare,
13
45000
2000
en iyi düzeye çıkaracak şeyleri yapabiliriz
01:12
and no one has to decide on our behalf.
14
47000
4000
ve başka biri bizim yerimize karar vermek zorunda kalmaz.
01:16
The way to maximize freedom is to maximize choice.
15
51000
5000
Özgürlüğü en üst düzeye çıkarmak, seçimi en üst düzeye çıkarmaktır.
01:21
The more choice people have, the more freedom they have,
16
56000
3000
İnsanlar ne kadar fazla seçeneğe sahip olurlarsa, daha fazla özgürlüğe sahip olurlar
01:24
and the more freedom they have,
17
59000
2000
ve daha fazla özgürlüğe sahip olduklarında
01:26
the more welfare they have.
18
61000
3000
daha fazla refaha sahip olurlar.
01:29
This, I think, is so deeply embedded in the water supply
19
64000
5000
Bu, bence, öylesine derinlere gömülmüştür ki,
01:34
that it wouldn't occur to anyone to question it.
20
69000
3000
bunu sorgulamak herhangi birinin aklına gelmez.
01:37
And it's also deeply embedded in our lives.
21
72000
5000
Ayrıca bu hayatımızın da derinlerine işlemiştir.
01:42
I'll give you some examples of what modern progress has made possible for us.
22
77000
6000
Modern gelişimin bizler için neleri mümkün kıldığına dair birkaç örnek vereceğim.
01:48
This is my supermarket. Not such a big one.
23
83000
4000
Bu benim süpermarketim. Çok da büyük değil.
01:52
I want to say just a word about salad dressing.
24
87000
2000
Salata sosuyla ilgili bir şey söylemek istiyorum.
01:54
175 salad dressings in my supermarket,
25
89000
3000
Süpermarketimde 175 salata sosu var,
01:57
if you don't count the 10 extra-virgin olive oils
26
92000
3000
satın alabileceğiniz 10 farklı ekstra virgin zeytinyağı
02:00
and 12 balsamic vinegars you could buy
27
95000
3000
ve 12 balzamik sirkeyi saymazsanız,
02:03
to make a very large number of your own salad dressings,
28
98000
3000
175 salata sos seçeneğinden size uymayan varsa
02:06
in the off-chance that none of the 175 the store has on offer suit you.
29
101000
5000
çok sayıda farklı salata sosu hazırlayabilirsiniz.
02:11
So this is what the supermarket is like.
30
106000
2000
Süpermarket böyle bir şey.
02:13
And then you go to the consumer electronics store to set up a stereo system --
31
108000
4000
Ve sonra elektronik mağazasına bir stereo sistemi almak için gidiyorsunuz-
02:17
speakers, CD player, tape player, tuner, amplifier --
32
112000
4000
hoparlörler, CD oynatıcı, kaset oynatıcı, tuner, amfi.
02:21
and in this one single consumer electronics store,
33
116000
4000
Ve bu tek elektronik mağazasında,
02:25
there are that many stereo systems.
34
120000
4000
bu kadar farklı stereo sistemi var.
02:29
We can construct six-and-a-half-million different stereo systems
35
124000
5000
Tek bir mağazanın bize sunduklarıyla
02:34
out of the components that are on offer in one store.
36
129000
3000
6,5 milyon farklı stereo sistemi kurabiliriz.
02:37
You've got to admit that's a lot of choice.
37
132000
2000
Kabul etmelisiniz ki bu çok fazla seçenek demektir.
02:39
In other domains -- the world of communications.
38
134000
4000
Diğer alanlarda -iletişim dünyası.
02:43
There was a time, when I was a boy,
39
138000
2000
Ben küçük bir çocukken,
02:45
when you could get any kind of telephone service you wanted,
40
140000
3000
istediğiniz bir telefon servisini alabilirdiniz,
02:48
as long as it came from Ma Bell.
41
143000
2000
Ma bell’den aldığınız sürece.
02:50
You rented your phone. You didn't buy it.
42
145000
2000
Telefonunuzu kiralardınız. Satın almazdınız.
02:52
One consequence of that, by the way, is that the phone never broke.
43
147000
3000
Bunun bir sonucu da, bu arada, telefonun hiçbir zaman bozulmamasıydı.
02:55
And those days are gone.
44
150000
3000
Ve bu günler geride kaldı.
02:58
We now have an almost unlimited variety of phones,
45
153000
3000
Şimdi neredeyse sınırsız çeşitlilikte telefon var,
03:01
especially in the world of cell phones.
46
156000
2000
özellikle cep telefonları söz konusu olduğunda.
03:03
These are cell phones of the future.
47
158000
3000
Bunlar geleceğin cep telefonları.
03:06
My favorite is the middle one --
48
161000
2000
Benim favorim ortadaki-
03:08
the MP3 player, nose hair trimmer, and creme brulee torch.
49
163000
4000
MP3 çalar, burun kılı makası ve créme brulée hamlaçı.
03:12
And if by some chance you haven't seen that in your store yet,
50
167000
6000
Ve her nasılsa henüz bir mağazada görmediyseniz,
03:18
you can rest assured that one day soon you will.
51
173000
2000
en azından yakın bir zamanda göreceğinizden emin olabilirsiniz.
03:20
And what this does is
52
175000
2000
Bu da insanları kendi alışveriş yaptıkları
03:22
it leads people to walk into their stores asking this question.
53
177000
4000
mağazaya gidip bu soruyu sormalarına neden oluyor. (Fazla işlevi olmayan bir telefonunuz var mı?)
03:26
And do you know what the answer to this question now is?
54
181000
2000
Ve bu sorunun cevabı nedir biliyor musunuz?
03:28
The answer is "No."
55
183000
2000
Cevabı ‘hayır’.
03:30
It is not possible to buy a cell phone that doesn't do too much.
56
185000
4000
Fazla bir şey yapmayan cep telefonu bulmak imkânsız.
03:34
So, in other aspects of life that are much more significant than buying things,
57
189000
5000
Bu yüzden, hayatın satın almaktan daha önemli olan başka yönlerinde,
03:39
the same explosion of choice is true.
58
194000
4000
aynı seçim patlaması geçerli.
03:43
Health care -- it is no longer the case in the United States
59
198000
4000
Sağlık hizmeti -artık ABD'de doktora gidip
03:47
that you go to the doctor, and the doctor tells you what to do.
60
202000
3000
ne yapman gerektiğini öğrenme zamanı geçti.
03:50
Instead, you go to the doctor,
61
205000
2000
Bunun yerine, doktora gidiyorsunuz
03:52
and the doctor tells you, "Well, we could do A, or we could do B.
62
207000
3000
ve doktor size, 'Pekâlâ, A’yı yapabiliriz, ya da B’yi yapabiliriz' diyor.
03:55
A has these benefits, and these risks.
63
210000
3000
'A’nın şu yararları ve şu riskleri var.
03:58
B has these benefits, and these risks. What do you want to do?"
64
213000
4000
B’nin şu yararları ve şu riskleri var. Ne yapmak istiyorsunuz?'
04:02
And you say, "Doc, what should I do?"
65
217000
3000
Ve siz dersiniz ki, ‘Doktor, ne yapmalıyım sizce?’
04:05
And the doc says, "A has these benefits and risks, and B has these benefits and risks.
66
220000
4000
Ve doktor der ki, 'A’nın şu yararları ve riskleri var ve B’nin şu yararları ve riskleri var.
04:09
What do you want to do?"
67
224000
3000
Ne yapmak isterdiniz?'
04:12
And you say, "If you were me, Doc, what would you do?"
68
227000
3000
Ve siz dersiniz ki, ‘Benim yerimde olsaydınız, doktor, siz ne yapardınız?'
04:15
And the doc says, "But I'm not you."
69
230000
4000
Ve doktor der ki, ‘Ama ben siz değilim ki.’
04:19
And the result is -- we call it "patient autonomy,"
70
234000
3000
Ve sonuç, buna ‘hasta otonomisi’ diyoruz,
04:22
which makes it sound like a good thing,
71
237000
2000
kulağa hoş geliyor.
04:24
but what it really is is a shifting of the burden and the responsibility
72
239000
2000
Ancak aslında bu karar vermek için gerekli mesuliyetin
04:26
for decision-making from somebody who knows something --
73
241000
3000
ve sorumluluğun –konuyu bilen tarafından,
04:29
namely, the doctor --
74
244000
1000
yani doktordan-
04:30
to somebody who knows nothing and is almost certainly sick
75
245000
3000
hiçbir şey bilmeyene ve kesinlikle hasta
04:33
and thus not in the best shape to be making decisions --
76
248000
3000
ve bu nedenle karar vermesi uygun olmayana
04:36
namely, the patient.
77
251000
2000
-yani hastaya- verilmesi demektir.
04:38
There's enormous marketing of prescription drugs
78
253000
3000
Sizin benim gibi insanlar için
04:41
to people like you and me,
79
256000
1000
muazzam bir reçeteli ilaç pazarı var
04:42
which, if you think about it, makes no sense at all,
80
257000
2000
ki eğer düşünürseniz hiç mantıklı değil,
04:44
since we can't buy them.
81
259000
2000
çünkü biz bu ilaçları alamayız.
04:46
Why do they market to us if we can't buy them?
82
261000
2000
Eğer biz alamayacaksak neden bize pazarlanıyor?
04:48
The answer is that they expect us to call our doctors the next morning
83
263000
4000
Bunun cevabı şu; bizim ertesi sabah doktorumuzu arayıp
04:52
and ask for our prescriptions to be changed.
84
267000
4000
reçetemizi değiştireceğimizi umuyorlar.
04:56
Something as dramatic as our identity
85
271000
4000
Kimliğimiz kadar etkileyici olan şey
05:00
has now become a matter of choice,
86
275000
2000
şimdi bir seçim meselesi oldu,
05:02
as this slide is meant to indicate.
87
277000
4000
bu sununun göstermeye çalıştığı gibi. (Çocuklara baskı yapmaya inanmıyoruz. Doğru zaman gelince uygun cinsiyeti seçeceklerdir.)
05:06
We don't inherit an identity; we get to invent it.
88
281000
2000
Kimliğimizi miras almayız, onu yaratmak zorundayızdır.
05:08
And we get to re-invent ourselves as often as we like.
89
283000
4000
Ve kendimizi arzu ettiğimiz kadar yeniden yaratabiliriz.
05:12
And that means that everyday, when you wake up in the morning,
90
287000
2000
Ve bu da her sabah uyandığınızda ne tür bir insan olmak
05:14
you have to decide what kind of person you want to be.
91
289000
5000
istediğinize karar vermeniz gerekiyor demektir.
05:19
With respect to marriage and family,
92
294000
3000
Evlilik ve aileye gelince,
05:22
there was a time when the default assumption that almost everyone had
93
297000
6000
eskiden neredeyse herkesin varsaydığı
05:28
is that you got married as soon as you could,
94
303000
1000
yapabildiğiniz kadar erken evlenmeniz
05:29
and then you started having kids as soon as you could.
95
304000
2000
ve sonra da yine erken çocuk sahibi olmanız gerektiğiydi.
05:31
The only real choice was who,
96
306000
4000
Asıl karar vermeniz gereken kiminle olacağıydı,
05:35
not when, and not what you did after.
97
310000
3000
ne zaman ya da sonrasında ne yapmanız gerektiği değil.
05:38
Nowadays, everything is very much up for grabs.
98
313000
3000
Bu günlerde her şey elde etmeye müsait.
05:41
I teach wonderfully intelligent students,
99
316000
3000
Mükemmel derecede zeki öğrencilere eğitim veriyorum
05:44
and I assign 20 percent less work than I used to.
100
319000
3000
ve eskiden olduğunda %20 daha az ödev veriyorum.
05:47
And it's not because they're less smart,
101
322000
3000
Ve bunun nedeni daha az zeki olmaları
05:50
and it's not because they're less diligent.
102
325000
2000
ya da daha az çalışkan olmaları değil.
05:52
It's because they are preoccupied, asking themselves,
103
327000
4000
Bunun nedeni, ‘Evlenmeli miyim yoksa evlenmemeli miyim?
05:56
"Should I get married or not? Should I get married now?
104
331000
2000
Şimdi mi olmalı? Daha sonra mı?
05:58
Should I get married later? Should I have kids first, or a career first?"
105
333000
4000
Önce çocuk mu, kariyer mi?’ gibi sorularla meşgul olmaları.
06:02
All of these are consuming questions.
106
337000
3000
Tüm bu sorular yorucu sorulardır.
06:05
And they're going to answer these questions,
107
340000
2000
Ve onlar, verdiğim tüm ödevleri yapıp yapmasalar da,
06:07
whether or not it means not doing all the work I assign
108
342000
2000
iyi bir not almasalar da
06:09
and not getting a good grade in my courses.
109
344000
3000
bu sorulara cevap verecekler.
06:12
And indeed they should. These are important questions to answer.
110
347000
5000
Ve aslında cevap vermeliler. Bu sorular cevap verilecek önemli sorular.
06:17
Work -- we are blessed, as Carl was pointing out,
111
352000
3000
İş -Carl’ın söylediği gibi,
06:20
with the technology that enables us
112
355000
2000
dünyanın her köşesinde, her günün her dakikası
06:22
to work every minute of every day from any place on the planet --
113
357000
7000
çalışmamızı sağlayan teknolojiyle kutsanmış insanlarız,
06:29
except the Randolph Hotel.
114
364000
2000
Randolph Hotel hariç.
06:31
(Laughter)
115
366000
5000
(Gülüşmeler)
06:36
There is one corner, by the way,
116
371000
2000
Bu arada otelde WiFi’ın çalıştığı bir köşe var,
06:38
that I'm not going to tell anybody about, where the WiFi works.
117
373000
5000
tabii ki kimseye söylemeyeceğim.
06:43
I'm not telling you about it because I want to use it.
118
378000
2000
Söylemeyeceğim çünkü ben kullanmak istiyorum.
06:45
So what this means, this incredible freedom of choice
119
380000
3000
Yani bu inanılmaz seçim yapma özgürlüğü,
06:48
we have with respect to work, is that we have to make a decision,
120
383000
3000
seçim yapmak zorunda olduğumuz anlamına geliyor,
06:51
again and again and again,
121
386000
2000
yeniden ve yeniden ve yeniden,
06:53
about whether we should or shouldn't be working.
122
388000
3000
çalışmalı mıyız yoksa çalışmamalı mıyız?
06:56
We can go to watch our kid play soccer,
123
391000
3000
Çocuğumuzu futbol oynarken izlemeye gidebiliriz
06:59
and we have our cell phone on one hip,
124
394000
2000
ve bir cebimizde cep telefonumuz,
07:01
and our Blackberry on our other hip,
125
396000
2000
diğerinde Blackberry’miz,
07:03
and our laptop, presumably, on our laps.
126
398000
2000
ve dizüstü bilgisayarımız, muhtemelen, dizlerimizdedir.
07:05
And even if they're all shut off,
127
400000
3000
Ve hepsi kapalı dahi olsa,
07:08
every minute that we're watching our kid mutilate a soccer game,
128
403000
2000
çocuğumuzu oyunu mahvederken izlediğimiz her dakika,
07:10
we are also asking ourselves,
129
405000
2000
kendimize de sorarız
07:12
"Should I answer this cell phone call?
130
407000
3000
‘Bu aramaya cevap vermeli miyim?
07:15
Should I respond to this email? Should I draft this letter?"
131
410000
2000
Bu e-mesaja cevap yazmalı mıyım? Şu mektuba bir taslak hazırlamalı mıyım?
07:17
And even if the answer to the question is "no,"
132
412000
3000
Ve sorunun cevabı ‘hayır’ dahi olsa,
07:20
it's certainly going to make the experience of your kid's soccer game
133
415000
3000
çocuğunuzun oyununu izleme deneyiminizi
07:23
very different than it would've been.
134
418000
3000
olduğundan farklı bir hale getireceği kesindir.
07:26
So everywhere we look,
135
421000
2000
Bu yüzden baktığımız her şey,
07:28
big things and small things, material things and lifestyle things,
136
423000
3000
büyük ya da küçük, maddi ya da manevi,
07:31
life is a matter of choice.
137
426000
3000
yaşam bir seçim meselesidir.
07:34
And the world we used to live in looked like this.
138
429000
4000
Ve eskiden yaşadığımız dünya böyle görünürdü.
07:40
That is to say, there were some choices,
139
435000
2000
(Eee, aslında hepsi taş üstüne yazılı.) Demek istediğim, bazı seçimler vardı
07:42
but not everything was a matter of choice.
140
437000
2000
ama her şey bir seçim meselesi değildi.
07:44
And the world we now live in looks like this.
141
439000
3000
Ve şimdi yaşadığımız dünya şöyle görünüyor. (On emir - kendin yap takımı)
07:47
And the question is, is this good news, or bad news?
142
442000
6000
Ve cevap şu; iyi haber mi kötü haber mi?
07:53
And the answer is yes.
143
448000
3000
Ve bunun cevabı, evet.
07:56
(Laughter)
144
451000
2000
(Gülüşmeler)
07:58
We all know what's good about it,
145
453000
2000
Hepimiz bunun iyi tarafını biliyoruz,
08:00
so I'm going to talk about what's bad about it.
146
455000
3000
o yüzden kötü tarafından bahsedeceğim.
08:03
All of this choice has two effects,
147
458000
3000
Bütün bu seçim konusu insanlar üzerinde
08:06
two negative effects on people.
148
461000
3000
iki etki, iki negatif etki yapıyor.
08:09
One effect, paradoxically,
149
464000
2000
Bunların etkilerden biri, paradoksal olarak,
08:11
is that it produces paralysis, rather than liberation.
150
466000
5000
seçimin özgürleştirmekten çok bir felç durumu yaratması.
08:16
With so many options to choose from,
151
471000
2000
Seçecek birçok alternatifle,
08:18
people find it very difficult to choose at all.
152
473000
4000
insanlar herhangi birini seçmekte zorlanıyorlar.
08:22
I'll give you one very dramatic example of this:
153
477000
3000
Bunun çok etkileyici bir örneğini vereceğim,
08:25
a study that was done of investments in voluntary retirement plans.
154
480000
6000
kişisel emeklilik planlarıyla ilgili yapılan bir çalışma bu.
08:31
A colleague of mine got access to investment records from Vanguard,
155
486000
5000
Bir iş arkadaşım, Vanguard’ın yatırım kayıtlarına ulaşmış;
08:36
the gigantic mutual fund company
156
491000
2000
yaklaşık bir milyon çalışanı ve 2000 farklı işyeriyle
08:38
of about a million employees and about 2,000 different workplaces.
157
493000
4000
devasa bir ortak fon şirketi bu.
08:42
And what she found is that
158
497000
2000
Ve şunu bulmuş;
08:44
for every 10 mutual funds the employer offered,
159
499000
3000
çalışana önerilen her 10 ortak fon için
08:47
rate of participation went down two percent.
160
502000
5000
katılım oranı yüzde 2 oranında düşüyor.
08:52
You offer 50 funds -- 10 percent fewer employees participate
161
507000
4000
50 fon öneriyorsunuz -5 fon önerdiğiniz çalışanlardan
08:56
than if you only offer five. Why?
162
511000
4000
%10 daha az çalışan seçiyor. Neden?
09:00
Because with 50 funds to choose from,
163
515000
2000
Çünkü seçilecek 50 fon arasında,
09:02
it's so damn hard to decide which fund to choose
164
517000
4000
hangi fonu seçeceğinize karar vermek öyle lanet zor ki,
09:06
that you'll just put it off until tomorrow.
165
521000
2000
kararı yarına bırakıyorsunuz.
09:08
And then tomorrow, and then tomorrow,
166
523000
2000
Ve sonra yarın, ve sonra ertesi gün,
09:10
and tomorrow, and tomorrow,
167
525000
2000
ve ertesi, ve ertesi,
09:12
and of course tomorrow never comes.
168
527000
2000
ve tabii ki yarın asla gelmiyor.
09:14
Understand that not only does this mean
169
529000
2000
Şunu anlamalısınız ki, bu sadece
09:16
that people are going to have to eat dog food when they retire
170
531000
2000
insanlar emekli olduklarında yeterince para kenara koymadıkları için
09:18
because they don't have enough money put away,
171
533000
2000
köpek maması yiyecekler demek değildir,
09:20
it also means that making the decision is so hard
172
535000
3000
aynı zamanda karar vermek öyle zordur ki
09:23
that they pass up significant matching money from the employer.
173
538000
4000
işverenden alacakları ciddi bir parayı kaçırmaları demektir.
09:27
By not participating, they are passing up as much as 5,000 dollars a year
174
542000
4000
Katılmayarak işvereninin seve seve vereceği
09:31
from the employer, who would happily match their contribution.
175
546000
4000
yılda neredeyse 5000 dolara yakın parayı kaçırmaktadırlar.
09:35
So paralysis is a consequence of having too many choices.
176
550000
4000
Bu durumda felç olma durumu, çok fazla seçeneğin olmasının bir sonucudur.
09:39
And I think it makes the world look like this.
177
554000
2000
Ve bence bu da dünyanın şöyle görülmesini sağlar.
09:41
(Laughter)
178
556000
7000
(Gülüşmeler) (Ve son kez, sonsuza dek Fransız bleu mü, çiftlik peyniri mi?)
09:48
You really want to get the decision right if it's for all eternity, right?
179
563000
4000
Eğer sonsuza kadar sizi etkileyecekse doğru kararı vermek istersiniz, öyle değil mi?
09:52
You don't want to pick the wrong mutual fund, or even the wrong salad dressing.
180
567000
3000
Yanlış ortak fonu seçmek istemezsiniz, ya da hatta yanlış salata sosunu.
09:55
So that's one effect. The second effect is that
181
570000
3000
Bu sadece tek bir etkisi. İkinci etkisi ise şu;
09:58
even if we manage to overcome the paralysis and make a choice,
182
573000
5000
biz felç durumunu aşmayı başarıp seçim yapsak dahi,
10:03
we end up less satisfied with the result of the choice
183
578000
4000
yaptığımız seçimle, daha az seçeneğimiz olduğunda
10:07
than we would be if we had fewer options to choose from.
184
582000
3000
olacağımızdan daha az tatmin oluruz.
10:10
And there are several reasons for this.
185
585000
3000
Bunun birçok nedeni var.
10:13
One of them is that with a lot of different salad dressings to choose from,
186
588000
4000
Bunlardan biri, seçecek farklı salata soslarından
10:17
if you buy one, and it's not perfect -- and, you know, what salad dressing is? --
187
592000
3000
birini alırsanız ve o da mükemmel değilse -salata sosunu bilirsiniz?
10:20
it's easy to imagine that you could have made a different choice
188
595000
3000
Farklı bir seçim yapmış olsaydınız
10:23
that would have been better. And what happens is
189
598000
4000
daha iyi olacağını hayal etmek çok kolaydır.
10:27
this imagined alternative induces you to regret the decision you made,
190
602000
5000
Hayal ettiğiniz alternatif seçimlerinizden pişmanlık duymanıza neden olur
10:32
and this regret subtracts from the satisfaction you get out of the decision you made,
191
607000
4000
ve bu pişmanlık yaptığınız seçimden aldığınız tatminin değerini azaltır,
10:36
even if it was a good decision.
192
611000
3000
bu iyi bir seçim olsa dahi.
10:39
The more options there are, the easier it is to regret anything at all
193
614000
3000
Ne kadar çok seçenek varsa, seçiminizle ilgili hayal kırıklığı yaratan
10:42
that is disappointing about the option that you chose.
194
617000
3000
şeyden pişmanlığınız o kadar fazla olur.
10:45
Second, what economists call "opportunity costs."
195
620000
3000
İkincisi, ekonomistlerin fırsat maliyeti dedikleri şeydir.
10:48
Dan Gilbert made a big point this morning
196
623000
2000
Dan Gilbert bu sabahki konuşmasında
10:50
of talking about how much the way in which we value things
197
625000
5000
şeylerin değerinin neyle kıyaslandıklarına göre değiştiklerini
10:55
depends on what we compare them to.
198
630000
2000
söylerken esaslı bir noktaya değindi.
10:57
Well, when there are lots of alternatives to consider,
199
632000
4000
Değerlendirilecek birçok alternatif varsa,
11:01
it is easy to imagine the attractive features
200
636000
3000
geri çevirdiğiniz alternatiflerin
11:04
of alternatives that you reject,
201
639000
3000
çekici taraflarını hayal etmek,
11:07
that make you less satisfied with the alternative that you've chosen.
202
642000
5000
kendi seçtiğinizle daha az tatmin olmak çok kolaydır.
11:12
Here's an example. For those of you who aren't New Yorkers, I apologize.
203
647000
4000
İşte size bir örnek. New Yorklu olmayanlardan özür diliyorum.
11:16
(Laughter)
204
651000
1000
(Gülüşmeler)
11:17
But here's what you're supposed to be thinking.
205
652000
2000
İşte düşünmek durumunda olduğunuz budur.
11:19
Here's this couple on the Hamptons.
206
654000
2000
İşte Hamptons’ta bir çift.
11:21
Very expensive real estate.
207
656000
2000
Çok pahalı bir mülk.
11:23
Gorgeous beach. Beautiful day. They have it all to themselves.
208
658000
3000
Muhteşem sahil. Güzel bir gün. Her şeye sahipler.
11:26
What could be better? "Well, damn it,"
209
661000
2000
Daha iyi ne olabilir ki?
11:28
this guy is thinking, "It's August.
210
663000
2000
‘Kahretsin’ diye düşünüyor adam, ‘Ağustos.
11:30
Everybody in my Manhattan neighborhood is away.
211
665000
4000
Manhattan’daki herkes evinden uzakta.
11:34
I could be parking right in front of my building."
212
669000
4000
Tam da evin önüne park edebilirdim.’
11:38
And he spends two weeks nagged by the idea
213
673000
3000
Ve iki haftasını, gün be gün
11:41
that he is missing the opportunity, day after day, to have a great parking space.
214
676000
7000
iyi bir park yeri fırsatını kaçırdığını düşünerek geçiriyor.
11:48
Opportunity costs subtract from the satisfaction we get out of what we choose,
215
683000
4000
Fırsat maliyeti, bizim seçimimizden alacağımız hazdan çalar,
11:52
even when what we choose is terrific.
216
687000
3000
seçimimiz müthiş olsa dahi.
11:55
And the more options there are to consider,
217
690000
2000
Ve değerlendirecek daha çok seçenek oldukça,
11:57
the more attractive features of these options
218
692000
2000
bu seçeneklerin daha çekici özellikleri
11:59
are going to be reflected by us as opportunity costs.
219
694000
4000
bize fırsat maliyeti olarak yansıyacaktır.
12:03
Here's another example.
220
698000
2000
İşte başka bir örnek.
12:09
Now this cartoon makes a lot of points.
221
704000
2000
Şimdi bu karikatür birçok noktaya dikkat çekiyor.
12:11
It makes points about living in the moment as well,
222
706000
4000
Anda yaşama konusunda da bir noktaya dikkat çekiyor,
12:15
and probably about doing things slowly.
223
710000
2000
ve muhtemelen biraz daha yavaştan almanın önemine.
12:17
But one point it makes is that whenever you're choosing one thing,
224
712000
3000
Ama dikkat çektiği bir nokta, ne zaman bir seçim yapsanız,
12:20
you're choosing not to do other things.
225
715000
2000
diğer şeyleri yapmamayı seçiyorsunuz.
12:22
And those other things may have lots of attractive features,
226
717000
2000
Ve bu diğer şeylerin pek çok çekici özelliği olabilir,
12:24
and it's going to make what you're doing less attractive.
227
719000
3000
ve sizin yaptığınızı daha az çekici yapabilir.
12:27
Third: escalation of expectations.
228
722000
2000
Üç: beklentilerin yükseltilmesi.
12:29
This hit me when I went to replace my jeans.
229
724000
3000
Bu fikir beni pantolonumu değiştirmeye gittiğimde çarptı.
12:32
I wear jeans almost all the time.
230
727000
2000
Çoğu zaman kot pantalon giyerim.
12:34
And there was a time when jeans came in one flavor,
231
729000
3000
Ve bir zamanlar kotlar tek bir çeşit olurlardı
12:37
and you bought them, and they fit like crap,
232
732000
2000
siz satın alırdınız, ve üzerinize şöyle böyle otururdu,
12:39
and they were incredibly uncomfortable,
233
734000
2000
ve inanılmaz rahatsızdı,
12:41
and if you wore them long enough and washed them enough times,
234
736000
2000
ve uzun süre eğer giydiyseniz ve yeterince yıkadıysanız,
12:43
they started to feel OK.
235
738000
2000
o zaman iyi olmaya başlardı.
12:45
So I went to replace my jeans after years and years of wearing these old ones,
236
740000
3000
Böylece yıllarca giydiğim pantolonumu değiştirmek üzere mağazaya gittim
12:48
and I said, you know, "I want a pair of jeans. Here's my size."
237
743000
3000
ve ‘Kot pantolon istiyorum, şu beden giyiyorum.’ dedim.
12:51
And the shopkeeper said,
238
746000
1000
Ve tezgâhtar
12:52
"Do you want slim fit, easy fit, relaxed fit?
239
747000
3000
‘Dar kesim mi, rahat kesim mi, bol kesim mi istersiniz?
12:55
You want button fly or zipper fly? You want stonewashed or acid-washed?
240
750000
3000
Düğmeli mi fermuarlı mı? Taşlanmış mı yoksa ağartılmış mı?
12:58
Do you want them distressed?
241
753000
2000
Eskitilmiş mi?
13:00
You want boot cut, you want tapered, blah blah blah ..." On and on he went.
242
755000
3000
Bot kesim mi yoksa fitilli mi? vs’ diye devam etti.
13:03
My jaw dropped, and after I recovered, I said,
243
758000
3000
Benim ağzım açık kaldı ve kendime geldiğimde
13:06
"I want the kind that used to be the only kind."
244
761000
3000
‘Eskiden tek bir model olan modeli istiyorum’ dedim.
13:09
(Laughter)
245
764000
5000
(Gülüşmeler)
13:14
He had no idea what that was,
246
769000
2000
Onun ne olduğu konusunda bir fikri yoktu,
13:16
so I spent an hour trying on all these damn jeans,
247
771000
4000
böylece bir saatimi deneyerek geçirdim,
13:20
and I walked out of the store -- truth! -- with the best-fitting jeans I had ever had.
248
775000
5000
ve mağazadan çıktım -doğrusu- şimdiye kadar aldığım üzerime en iyi oturan pantalonla.
13:25
I did better. All this choice made it possible for me to do better.
249
780000
4000
Daha iyisini yapmıştım. Tüm bu seçenekler daha iyi seçim yapmamı sağlamıştı.
13:29
But I felt worse.
250
784000
4000
Ama kendimi daha kötü hissettim.
13:33
Why? I wrote a whole book to try to explain this to myself. (Laughter)
251
788000
4000
Neden? Bunu kendime açıklayabilmek için bir kitap yazdım.
13:37
The reason I felt worse is that,
252
792000
8000
Kötü hissetmemin nedeni,
13:45
with all of these options available,
253
800000
3000
tüm bu müsait seçeneklerle,
13:48
my expectations about how good a pair of jeans should be went up.
254
803000
6000
iyi bir kot nasıl olmalı konusundaki beklentilerimin yükselmiş olmasıydı.
13:54
I had very low --
255
809000
1000
Önceden beklentilerim çok düşüktü.
13:55
I had no particular expectations when they only came in one flavor.
256
810000
3000
Tek bir model bakarken özellikli bir beklentim yoktu.
13:58
When they came in 100 flavors, damn it,
257
813000
2000
100 çeşit önüme geldiğinde, kahretsin,
14:00
one of them should've been perfect.
258
815000
2000
bir tanesi benim için mükemmel olmalıydı.
14:02
And what I got was good, but it wasn't perfect.
259
817000
2000
Ve aldığım iyiydi, ama mükemmel değildi.
14:04
And so I compared what I got to what I expected,
260
819000
3000
Ve böylece sahip olduğumla beklentilerimi karşılaştırdım,
14:07
and what I got was disappointing in comparison to what I expected.
261
822000
3000
ve sahip olduğum beklediğime kıyasla hayal kırıklığına uğrattı.
14:10
Adding options to people's lives
262
825000
3000
İnsanların yaşantısına seçenekler katmak
14:13
can't help but increase the expectations people have
263
828000
4000
onlara yardım etmek yerine bu seçeneklerin
14:17
about how good those options will be.
264
832000
2000
ne kadar iyi olacağına dair beklentilerini yükseltir.
14:19
And what that's going to produce is less satisfaction with results,
265
834000
3000
Ve bunun yaratacağı sonuçlardan dolayı daha az tatmindir,
14:22
even when they're good results.
266
837000
3000
bu sonuçlar iyi olsa dahi. (Hepsi harika görünüyor. Hayal kırıklığına uğramak için sabırsızlanıyorum.)
14:25
Nobody in the world of marketing knows this,
267
840000
3000
Pazarlama dünyasındaki kimse bunu bilmez.
14:28
because if they did, you wouldn't all know what this was about.
268
843000
6000
Çünkü eğer biliyor olsalardı, siz bu karikatürün ne anlama geldiğini bilemezdiniz.
14:34
The truth is more like this.
269
849000
3000
Gerçek daha çok şöyle.
14:37
(Laughter)
270
852000
3000
(Gülüşmeler) (Eskiden her şey çok kötüyken her şey daha iyiydi.)
14:40
The reason that everything was better back when everything was worse
271
855000
4000
Her şey daha kötüyken her şeyin daha iyi olmasının nedeni
14:44
is that when everything was worse,
272
859000
2000
her şey kötüyken insanların hoş sürprizler yaratacak
14:46
it was actually possible for people to have experiences that were a pleasant surprise.
273
861000
5000
deneyimler yaşamalarının mümkün olmasıydı.
14:51
Nowadays, the world we live in -- we affluent, industrialized citizens,
274
866000
4000
Bugünlerde, yaşadığımız dünyada -biz bolluk içinde, sanayileşmiş vatandaşların
14:55
with perfection the expectation --
275
870000
2000
umut edebileceğinin en iyisi,
14:57
the best you can ever hope for is that stuff is as good as you expect it to be.
276
872000
4000
umduğunun en iyisi olmasıdır.
15:01
You will never be pleasantly surprised
277
876000
2000
Asla hoş bir şekilde şaşkınlığa uğramayacaksın
15:03
because your expectations, my expectations, have gone through the roof.
278
878000
4000
çünkü beklentileriniz, beklentilerim, tavana vurmuştur.
15:07
The secret to happiness -- this is what you all came for --
279
882000
3000
Mutluluğun sırrı -sizin buraya gelme nedeniniz-
15:10
the secret to happiness is low expectations.
280
885000
6000
mutluluğun sırrı beklentilerinizi düşük tutmaktır.
15:16
(Laughter)
281
891000
2000
(Gülüşmeler)
15:18
(Applause)
282
893000
6000
(Alkışlar) (Başaracaksınız.)
15:24
I want to say -- just a little autobiographical moment --
283
899000
4000
Söylemek istediğim -küçük bir otobiyografik an-
15:28
that I actually am married to a wife,
284
903000
3000
aslında benim bir eşim var,
15:31
and she's really quite wonderful.
285
906000
2000
ve kendisi gerçekten harikadır.
15:33
I couldn't have done better. I didn't settle.
286
908000
3000
Daha iyisini seçemezdim. Yetinmedim.
15:36
But settling isn't always such a bad thing.
287
911000
3000
Yetinmek o kadar da kötü bir şey değil.
15:39
Finally, one consequence of buying a bad-fitting pair of jeans
288
914000
5000
Sonuç olarak, sadece tek bir model varken
15:44
when there is only one kind to buy
289
919000
3000
kötü oturan bir kot pantolon satın almanın bir sonucu,
15:47
is that when you are dissatisfied, and you ask why,
290
922000
2000
memnun olmadığınızda ve
15:49
who's responsible, the answer is clear:
291
924000
2000
kim sorumlu diye sorduğunuzda, cevap gayet açıktır.
15:51
the world is responsible. What could you do?
292
926000
3000
Sorumlu olan dünyadır. Ne yapabilirdiniz ki?
15:54
When there are hundreds of different styles of jeans available,
293
929000
3000
Yüzlerce farklı model kot varsa,
15:57
and you buy one that is disappointing,
294
932000
3000
ve sizi memnun etmeyeni seçtiyseniz
16:00
and you ask why, who's responsible?
295
935000
2000
ve nedenini, kimin sorumlu olduğunu sorarsanız?
16:02
It is equally clear that the answer to the question is you.
296
937000
5000
Aynı şekilde bunun cevabı da açıktır, cevap sizsiniz.
16:07
You could have done better.
297
942000
2000
Daha iyisini yapabilirdiniz.
16:09
With a hundred different kinds of jeans on display,
298
944000
3000
Vitrindeki yüzlerce farklı kot pantalon varken
16:12
there is no excuse for failure.
299
947000
2000
başarısızlığın bir özrü yoktur.
16:14
And so when people make decisions,
300
949000
2000
Ve bu yüzden insanlar karar verdiklerinde,
16:16
and even though the results of the decisions are good,
301
951000
3000
bu kararın sonuçları iyi olsa dahi,
16:19
they feel disappointed about them;
302
954000
3000
bunlarla ilgili kötü hissederler,
16:22
they blame themselves.
303
957000
2000
kendilerini suçlarlar.
16:24
Clinical depression has exploded in the industrial world in the last generation.
304
959000
4000
Sanayileşmiş dünyada, son kuşakta klinik depresyon patlamıştır.
16:28
I believe a significant -- not the only, but a significant -- contributor
305
963000
4000
Depresyon ve elbette intihardaki bu patlamaya,
16:32
to this explosion of depression, and also suicide,
306
967000
3000
elbette tek değil, ama en belirgin katkı
16:35
is that people have experiences that are disappointing
307
970000
3000
insanların hayal kırıklığı yaratan deneyimlerinden gelmektedir
16:38
because their standards are so high,
308
973000
2000
çünkü standartları çok yüksektir.
16:40
and then when they have to explain these experiences to themselves,
309
975000
3000
Ve sonra bu deneyimleri kendilerine açıklamak zorunda kaldıklarında,
16:43
they think they're at fault.
310
978000
2000
kendi hataları olduğunu düşünürler.
16:45
And so the net result is that we do better in general, objectively,
311
980000
4000
Ve bu yüzden net sonuç, genel olarak, objektif olarak bakılırsa,
16:49
and we feel worse.
312
984000
3000
iyi idare ettiğimiz ancak daha kötü hissettiğimizdir.
16:52
So let me remind you.
313
987000
3000
Hatırlatmama izin verin.
16:55
This is the official dogma, the one that we all take to be true,
314
990000
4000
Bu resmi dogmadır, doğruluğunu kabul ettiğimiz,
16:59
and it's all false. It is not true.
315
994000
4000
ancak tümüyle yanlış olan. Doğru değildir.
17:03
There's no question that some choice is better than none,
316
998000
4000
Bazı seçimlerin daha iyi olduğu su götürmez,
17:07
but it doesn't follow from that that more choice is better than some choice.
317
1002000
5000
ancak bu demek değildir ki daha fazla seçim bazı seçimlerden daha iyidir.
17:12
There's some magical amount. I don't know what it is.
318
1007000
3000
Sihirli bir miktar vardır. Bunun ne olduğunu bilmiyorum.
17:15
I'm pretty confident that we have long since passed the point
319
1010000
3000
Ancak seçeneklerin refahımızı artırdığına dair noktayı
17:18
where options improve our welfare.
320
1013000
2000
geçeli çok olduğu konusunda kendime güvenim tam.
17:20
Now, as a policy matter -- I'm almost done --
321
1015000
3000
Şimdi, kural gereği –neredeyse bitiriyorum-
17:23
as a policy matter, the thing to think about is this:
322
1018000
4000
kural gereği, bu konuda düşünülmesi gereken şu.
17:27
what enables all of this choice in industrial societies is material affluence.
323
1022000
7000
Sanayileşmiş toplumlar için tüm seçenekleri mümkün kılan maddi bolluktur.
17:34
There are lots of places in the world,
324
1029000
2000
Dünya üzerinde birçok yer var
17:36
and we have heard about several of them,
325
1031000
2000
ve bunlar hakkında şeyler duyuyoruz,
17:38
where their problem is not that they have too much choice.
326
1033000
2000
sorunları çok fazla seçeneklerinin olması değil.
17:40
Their problem is that they have too little.
327
1035000
3000
Onların sorunu, çok az seçenek olması.
17:43
So the stuff I'm talking about is the peculiar problem
328
1038000
3000
Yani benim bahsettiğim şey modern,
17:46
of modern, affluent, Western societies.
329
1041000
3000
bolluk içindeki Batı toplumlarının garip sorunu.
17:49
And what is so frustrating and infuriating is this:
330
1044000
4000
Ve yorucu ve sinir bozucu olan şu:
17:53
Steve Levitt talked to you yesterday about how
331
1048000
2000
Steve Levitt dün sizlere pahalı ve kurulması zor çocuk araba koltuklarının
17:55
these expensive and difficult-to-install child seats don't help. It's a waste of money.
332
1050000
11000
nasıl işe yaramadığından bahsetti. Parayı boşa harcamak bu.
18:06
What I'm telling you is that these expensive, complicated choices --
333
1061000
4000
Benim söylediğim, bu pahalı, karmaşık seçimlerin
18:10
it's not simply that they don't help.
334
1065000
2000
sadece işe yaramamaları değil.
18:12
They actually hurt.
335
1067000
2000
Aslında zarar veriyorlar.
18:14
They actually make us worse off.
336
1069000
3000
Aslında bizi daha beter hale getiriyorlar.
18:17
If some of what enables people in our societies to make all of the choices we make
337
1072000
5000
Eğer bizim toplumumuzdaki insanların tüm bu seçimleri yapmasını sağlayan şeyin bir kısmı,
18:22
were shifted to societies in which people have too few options,
338
1077000
5000
çok az seçenekleri olan insanların yaşadıkları toplumlara kaydırılsa,
18:27
not only would those people's lives be improved,
339
1082000
2000
sadece bu insanların hayatları kolaylaşmaz,
18:29
but ours would be improved also.
340
1084000
3000
bizimkiler de iyileşir.
18:32
This is what economists call a "Pareto-improving move."
341
1087000
3000
Ekonomistlerin Pareto dedikleri şey budur - geliştiren hareket.
18:35
Income redistribution will make everyone better off -- not just poor people --
342
1090000
5000
Gelir dağılımı herkesi daha iyi hale getirecektir - sadece fakir insanları değil -
18:40
because of how all this excess choice plagues us.
343
1095000
4000
çünkü seçme fazlalığı bizi hasta ediyor.
18:44
So to conclude. You're supposed to read this cartoon,
344
1099000
4000
Toparlayacak olursak. Bu karikatürü okumalısınız, (Sonsuz seçeneğin var - limit yok.)
18:48
and, being a sophisticated person, say,
345
1103000
2000
ve sofistike bir insan olarak diyeceksiniz,
18:50
"Ah! What does this fish know?
346
1105000
2000
‘Ah! Bu balık ne biliyor ki?
18:52
You know, nothing is possible in this fishbowl."
347
1107000
4000
Bu akvaryum içinde hiçbir şey mümkün değil.’
18:56
Impoverished imagination, a myopic view of the world --
348
1111000
2000
Yoksul bir hayal gücü, miyop bir dünya görüşü -
18:58
and that's the way I read it at first.
349
1113000
2000
ve ilk okuduğumda düşündüğüm buydu.
19:00
The more I thought about it, however,
350
1115000
2000
Ancak daha çok üzerinde düşündükçe,
19:02
the more I came to the view that this fish knows something.
351
1117000
4000
balığın bir şeyler biliyor olabileceğine daha çok ikna oldum.
19:06
Because the truth of the matter is that
352
1121000
2000
Çünkü işin aslı şu ki,
19:08
if you shatter the fishbowl so that everything is possible,
353
1123000
5000
eğer akvaryumu kırarsanız her şey mümkündür,
19:13
you don't have freedom. You have paralysis.
354
1128000
3000
özgürlüğe sahip değilsiniz. Felçsiniz.
19:16
If you shatter this fishbowl so that everything is possible,
355
1131000
3000
Eğer akvaryumu kırarsanız her şey mümkündür,
19:19
you decrease satisfaction.
356
1134000
4000
tatmin duygusunu azaltırsınız.
19:23
You increase paralysis, and you decrease satisfaction.
357
1138000
4000
Felç durumunu artırıp tatmin duygusunu azaltırsınız.
19:27
Everybody needs a fishbowl.
358
1142000
2000
Herkesin bir akvaryuma ihtiyacı vardır.
19:29
This one is almost certainly too limited --
359
1144000
2000
Bu neredeyse kesin bir şekilde çok kısıtlayıcı -
19:31
perhaps even for the fish, certainly for us.
360
1146000
3000
hatta balık için bile, ve kesinlikle bizim için.
19:34
But the absence of some metaphorical fishbowl is a recipe for misery,
361
1149000
4000
Ancak metaforik bir kavanozun yokluğu mutsuzluğun tarifidir,
19:38
and, I suspect, disaster.
362
1153000
3000
ve, sanıyorum, felaketin.
19:41
Thank you very much.
363
1156000
2000
Çok teşekkürler.
19:43
(Applause)
364
1158000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Barry Schwartz - PsychologistBarry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom.
Why you should listen
In his 2004 book The Paradox of Choice, Barry Schwartz tackles one of the great mysteries of modern life: Why is it that societies of great abundance — where individuals are offered more freedom and choice (personal, professional, material) than ever before — are now witnessing a near-epidemic of depression? Conventional wisdom tells us that greater choice is for the greater good, but Schwartz argues the opposite: He makes a compelling case that the abundance of choice in today's western world is actually making us miserable.
Infinite choice is paralyzing, Schwartz argues, and exhausting to the human psyche. It leads us to set unreasonably high expectations, question our choices before we even make them and blame our failures entirely on ourselves. His relatable examples, from consumer products (jeans, TVs, salad dressings) to lifestyle choices (where to live, what job to take, who and when to marry), underscore this central point: Too much choice undermines happiness.
Schwartz's previous research has addressed morality, decision-making and the varied inter-relationships between science and society. Before Paradox he published The Costs of Living, which traces the impact of free-market thinking on the explosion of consumerism -- and the effect of the new capitalism on social and cultural institutions that once operated above the market, such as medicine, sports, and the law.
Both books level serious criticism of modern western society, illuminating the under-reported psychological plagues of our time. But they also offer concrete ideas on addressing the problems, from a personal and societal level.
Schwartz is the author of the TED Book, Why We Work.
Barry Schwartz | Speaker | TED.com