TEDxDubai
Patricia Ryan: Don't insist on English!
Patricia Ryan: Nie upierajmy się przy angielskim!
Filmed:
Readability: 3.6
2,138,668 views
Na konferencji TED w Dubaju wieloletnia nauczycielka języka angielskiego Patricia Ryan stawia prowokujące pytanie: czy koncentracja świata na angielskim nie powstrzymuje rozpowszechniania wielkich idei w innych językach? (Przykład: co, jeśli Einstein musiałby zdać egzamin TOEFL?) Jest to pełna pasji obrona tłumaczenia i dzielenia się pomysłami.
Patricia Ryan - Language teacher
Patricia Ryan has spent the past three-plus decades teaching English in Arabic countries -- where she has seen vast cultural (and linguistic) change. Full bio
Patricia Ryan has spent the past three-plus decades teaching English in Arabic countries -- where she has seen vast cultural (and linguistic) change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I know what you're thinking.
0
1000
2000
Wiem, co sobie myślicie.
00:18
You think I've lost my way,
1
3000
2000
Że zgubiłam drogę
00:20
and somebody's going to come on the stage in a minute
2
5000
2000
i ktoś za chwilę wejdzie na scenę,
00:22
and guide me gently back to my seat.
3
7000
2000
by taktownie zaprowadzić mnie za swoje miejsce.
00:24
(Applause)
4
9000
6000
(Brawa)
00:30
I get that all the time in Dubai.
5
15000
3000
Często mi się do przydarza w Dubaju.
00:33
"Here on holiday are you, dear?"
6
18000
2000
"Czy kochana pani jest na urlopie?"
00:35
(Laughter)
7
20000
2000
(Śmiech)
00:37
"Come to visit the children?
8
22000
3000
"W odwiedzinach u dzieci?"
00:40
How long are you staying?"
9
25000
2000
"Jak długo pani zostaje?"
00:42
Well actually, I hope for a while longer yet.
10
27000
3000
Cóż, mam nadzieję, że jeszcze przez jakiś czas.
00:45
I have been living and teaching in the Gulf
11
30000
3000
Mieszkam i pracuję jako nauczycielka w Zatoce Perskiej
00:48
for over 30 years.
12
33000
2000
od 30 lat.
00:50
(Applause)
13
35000
4000
(Brawa)
00:54
And in that time, I have seen a lot of changes.
14
39000
4000
Przez ten czas byłam światkiem wielu zmian.
00:58
Now that statistic
15
43000
2000
Ich ilość
01:00
is quite shocking.
16
45000
2000
jest dość zaskakująca.
01:02
And I want to talk to you today
17
47000
2000
Zamierzam dziś mówić
01:04
about language loss
18
49000
2000
o utracie języków
01:06
and the globalization of English.
19
51000
3000
i globalizacji angielskiego.
01:09
I want to tell you about my friend
20
54000
2000
Chcę wam opowiedzieć o mojej przyjaciółce,
01:11
who was teaching English to adults in Abu Dhabi.
21
56000
3000
uczącej dorosłych angielskiego w Abu Dhabi.
01:14
And one fine day,
22
59000
2000
Otóż pewnego dnia
01:16
she decided to take them into the garden
23
61000
2000
postanowiła zabrać ich do ogrodu,
01:18
to teach them some nature vocabulary.
24
63000
2000
żeby nauczyć ich słownictwa przyrodniczego.
01:20
But it was she who ended up learning
25
65000
2000
Ale w rezultacie to ona nauczyła się
01:22
all the Arabic words for the local plants,
26
67000
2000
wszystkich arabskich nazw lokalnych roślin
01:24
as well as their uses --
27
69000
2000
oraz ich zastosowań –
01:26
medicinal uses, cosmetics,
28
71000
3000
w medycynie, kosmetykach,
01:29
cooking, herbal.
29
74000
3000
kuchni i zielarstwie.
01:32
How did those students get all that knowledge?
30
77000
2000
Jak jej uczniowie zdobyli tę wiedzę?
01:34
Of course, from their grandparents
31
79000
2000
Oczywiście, od swoich dziadków,
01:36
and even their great-grandparents.
32
81000
3000
czy nawet pradziadków.
01:39
It's not necessary to tell you how important it is
33
84000
3000
Nie muszę wam mówić, jak ważna jest
01:42
to be able to communicate
34
87000
2000
komunikacja
01:44
across generations.
35
89000
2000
międzypokoleniowa.
01:46
But sadly, today,
36
91000
2000
Jednak obecnie, niestety,
01:48
languages are dying
37
93000
2000
języki wymierają
01:50
at an unprecedented rate.
38
95000
2000
w bezprecedensowym tempie.
01:52
A language dies every 14 days.
39
97000
3000
Co 14 dni umiera jakiś język.
01:56
Now, at the same time,
40
101000
2000
A jednocześnie
01:58
English is the undisputed global language.
41
103000
2000
angielski bezdyskusyjnie jest językiem globalnym.
02:00
Could there be a connection?
42
105000
2000
Czy może to mieć jakiś związek?
02:02
Well I don't know.
43
107000
2000
Cóż, nie wiem.
02:04
But I do know that I've seen a lot of changes.
44
109000
3000
Ale wiem, że widziałam wiele zmian.
02:07
When I first came out to the Gulf, I came to Kuwait
45
112000
3000
Gdy pierwszy raz przyjechałam do Zatoki, byłam w Kuwejcie
02:10
in the days when it was still a hardship post.
46
115000
3000
w czasie, gdy była to praca w trudnych warunkach.
02:13
Actually, not that long ago.
47
118000
2000
Właściwie nie tak dawno temu.
02:15
That is a little bit too early.
48
120000
3000
Czyli nieco za wcześnie.
02:18
But nevertheless,
49
123000
2000
W każdym razie
02:20
I was recruited by the British Council,
50
125000
2000
zatrudnił mnie British Council
02:22
along with about 25 other teachers.
51
127000
2000
razem z około 25 innych nauczycieli.
02:24
And we were the first non-Muslims
52
129000
2000
Byliśmy pierwszymi niemuzułmanami
02:26
to teach in the state schools there in Kuwait.
53
131000
3000
uczącymi w państwowych szkołach w Kuwejcie.
02:29
We were brought to teach English
54
134000
2000
Sprowadzono nas, by uczyć angielskiego,
02:31
because the government wanted to modernize the country
55
136000
4000
ponieważ rząd chciał modernizować kraj
02:35
and to empower the citizens through education.
56
140000
3000
i dać obywatelom więcej możliwości przez edukację.
02:38
And of course, the U.K. benefited
57
143000
2000
Oczywiście, Wielka Brytania czerpała korzyści
02:40
from some of that lovely oil wealth.
58
145000
3000
z tego wspaniałego bogactwa ropy.
02:43
Okay.
59
148000
2000
Dobrze.
02:45
Now this is the major change that I've seen --
60
150000
3000
To była pierwsza zmiana, którą zauważyłam –
02:48
how teaching English
61
153000
2000
jak nauczanie angielskiego
02:50
has morphed
62
155000
2000
stało się,
02:52
from being a mutually beneficial practice
63
157000
4000
z praktyki korzystnej dla obu stron,
02:56
to becoming a massive international business that it is today.
64
161000
3000
olbrzymim międzynarodowym biznesem, jakim jest dzisiaj.
02:59
No longer just a foreign language on the school curriculum,
65
164000
4000
Już nie tylko językiem obcym w programie szkół
03:03
and no longer the sole domain
66
168000
2000
i już nie domeną
03:05
of mother England,
67
170000
2000
jedynie matki Anglii.
03:07
it has become a bandwagon
68
172000
2000
Stało się przedsięwzięciem przynoszącym zyski
03:09
for every English-speaking nation on earth.
69
174000
3000
każdemu anglojęzycznemu narodowi na ziemi.
03:12
And why not?
70
177000
2000
I czemu nie?
03:14
After all, the best education --
71
179000
3000
W końcu najlepsze wykształcenie –
03:17
according to the latest World University Rankings --
72
182000
3000
według ostatnich rankingów uniwersytów świata –
03:20
is to be found in the universities
73
185000
2000
dają uniwersytety
03:22
of the U.K. and the U.S.
74
187000
4000
Wielkiej Brytanii i USA.
03:26
So everybody wants to have an English education, naturally.
75
191000
4000
Zatem każdy, naturalnie, chce mieć anglojęzyczne wykształcenie.
03:30
But if you're not a native speaker,
76
195000
2000
Ale jeśli nie jest się rodzimym użytkownikiem języka,
03:32
you have to pass a test.
77
197000
2000
trzeba zdać test.
03:34
Now can it be right
78
199000
2000
Ale czy to w porządku,
03:36
to reject a student
79
201000
2000
odrzucić studenta
03:38
on linguistic ability alone?
80
203000
2000
tylko na podstawie jego umiejętności językowych?
03:40
Perhaps you have a computer scientist
81
205000
2000
Może mamy do czynienia z informatykiem-naukowcem,
03:42
who's a genius.
82
207000
2000
który jest geniuszem.
03:44
Would he need the same language as a lawyer, for example?
83
209000
3000
Czy musi on znać język tak samo jak na przykład prawnik?
03:47
Well, I don't think so.
84
212000
3000
Nie wydaje mi się.
03:51
We English teachers reject them all the time.
85
216000
3000
My, nauczyciele angielskiego, odrzucamy ich nieustannie.
03:54
We put a stop sign,
86
219000
2000
Stawiamy znak „Stop”
03:56
and we stop them in their tracks.
87
221000
2000
i zatrzymujemy ich w przedbiegach.
03:58
They can't pursue their dream any longer,
88
223000
2000
Nie mogą podążać za swoimi marzeniami,
04:00
'til they get English.
89
225000
3000
dopóki nie nauczą się angielskiego.
04:04
Now let me put it this way:
90
229000
3000
Pozwólcie, że ujmę to w ten sposób:
04:07
if I met a monolingual Dutch speaker
91
232000
4000
jeśli spotkalibyśmy jednojęzycznego Holendra,
04:11
who had the cure for cancer,
92
236000
2000
mającego lekarstwo na raka,
04:13
would I stop him from entering my British University?
93
238000
3000
czy zamknęlibyśmu mu drogę do pracy na brytyjskim uniwersytecie?
04:16
I don't think so.
94
241000
2000
Nie sądzę.
04:18
But indeed, that is exactly what we do.
95
243000
3000
Ale tak naprawdę właśnie to robimy.
04:21
We English teachers are the gatekeepers.
96
246000
3000
My, nauczyciele angielskiego, jesteśmy strażnikami wejścia.
04:24
And you have to satisfy us first
97
249000
3000
Najpierw musicie nas przekonać,
04:27
that your English is good enough.
98
252000
3000
że wasz angielski jest wystarczająco dobry.
04:31
Now it can be dangerous
99
256000
2000
Może to być zbyt niebezpieczne,
04:33
to give too much power
100
258000
3000
dać zbyt dużo władzy
04:36
to a narrow segment of society.
101
261000
2000
wąskiej grupie społeczeństwa.
04:38
Maybe the barrier would be too universal.
102
263000
3000
Może taka bariera byłaby zbyt uniwersalna.
04:41
Okay.
103
266000
2000
Dobrze.
04:43
"But," I hear you say,
104
268000
3000
„Ale – jak pewnie sobie myślicie –
04:46
"what about the research?
105
271000
2000
- co z dostępem do badań?
04:48
It's all in English."
106
273000
2000
Wszystko jest po angielsku.”
04:50
So the books are in English,
107
275000
2000
Tak, książki są po angielsku,
04:52
the journals are done in English,
108
277000
2000
czasopisma naukowe po angielsku,
04:54
but that is a self-fulfilling prophecy.
109
279000
3000
ale to samospełniające się proroctwo.
04:57
It feeds the English requirement.
110
282000
2000
Jest pożywką dla wymagania znajomości angielskiego.
04:59
And so it goes on.
111
284000
2000
I koło się toczy.
05:01
I ask you, what happened to translation?
112
286000
3000
A ja chcę zapytać, co się stało z tłumaczeniem?
05:04
If you think about the Islamic Golden Age,
113
289000
4000
Jeśli pomyślimy o Złotym Wieku Islamu,
05:08
there was lots of translation then.
114
293000
3000
dużo wtedy tłumaczono.
05:11
They translated from Latin and Greek
115
296000
3000
Tłumaczono z łaciny i greki
05:14
into Arabic, into Persian,
116
299000
2000
na arabski, perski
05:16
and then it was translated on
117
301000
2000
i dalej
05:18
into the Germanic languages of Europe
118
303000
2000
na germańskie języki Europy
05:20
and the Romance languages.
119
305000
2000
i języki romańskie.
05:22
And so light shone upon the Dark Ages of Europe.
120
307000
4000
W ten sposób światło świeciło na Ciemne Wieki Europy.
05:27
Now don't get me wrong;
121
312000
2000
Nie zrozumcie mnie źle.
05:29
I am not against teaching English,
122
314000
2000
Nie jestem przeciwniczką uczenia angielskiego,
05:31
all you English teachers out there.
123
316000
2000
drodzy nauczyciele angielskiego na całym świecie.
05:33
I love it that we have a global language.
124
318000
2000
To wspaniałe, że mamy globalny język.
05:35
We need one today more than ever.
125
320000
3000
Potrzeba nam go dziś bardziej niż kiedykolwiek.
05:38
But I am against using it
126
323000
2000
Jednak jestem przeciwniczką używania go
05:40
as a barrier.
127
325000
2000
jako bariery.
05:42
Do we really want to end up with 600 languages
128
327000
3000
Czy naprawdę chcemy mieć tylko 600 języków
05:45
and the main one being English, or Chinese?
129
330000
3000
i jeden główny, angielski, czy też chiński?
05:48
We need more than that. Where do we draw the line?
130
333000
3000
Potrzeba nam więcej. Gdzie postawimy granicę?
05:51
This system
131
336000
2000
Obecny system
05:53
equates intelligence
132
338000
3000
zrównuje inteligencję
05:56
with a knowledge of English,
133
341000
3000
ze znajomością angielskiego,
05:59
which is quite arbitrary.
134
344000
2000
co jest dość przypadkowym kryterium.
06:01
(Applause)
135
346000
6000
(Brawa)
06:07
And I want to remind you
136
352000
2000
A ja pragnę przypomnieć wam,
06:09
that the giants upon whose shoulders
137
354000
3000
że wielcy, na których barkach
06:12
today's intelligentsia stand
138
357000
2000
opiera się dzisiejsza warstwa inteligencji,
06:14
did not have to have English,
139
359000
2000
nie musieli znać angielskiego,
06:16
they didn't have to pass an English test.
140
361000
2000
nie musieli zdać egzaminu językowego.
06:18
Case in point, Einstein.
141
363000
3000
Dowód – Einstein.
06:22
He, by the way, was considered remedial at school
142
367000
3000
W szkole uważano zresztą, tak na marginesie, że Einstein kwalifikuje się na zajęcia wyrównawcze,
06:25
because he was, in fact, dyslexic.
143
370000
2000
ponieważ w rzeczywistości był dyslektykiem.
06:27
But fortunately for the world,
144
372000
2000
Ale na szczęście dla świata
06:29
he did not have to pass an English test.
145
374000
3000
nie musiał zdać egzaminu z angielskiego,
06:32
Because they didn't start until 1964
146
377000
3000
ponieważ do roku 1964
06:35
with TOEFL,
147
380000
2000
nie było TOEFL-a,
06:37
the American test of English.
148
382000
2000
amerykańskiego testu języka angielskiego.
06:39
Now it's exploded.
149
384000
2000
Obecnie nastąpiła ich prawdziwa eksplozja.
06:41
There are lots and lots of tests of English.
150
386000
3000
Jest mnóstwo testów angielskiego
06:44
And millions and millions of students
151
389000
2000
i całe miliony studentów
06:46
take these tests every year.
152
391000
2000
podchodzą do nich każdego roku.
06:48
Now you might think, you and me,
153
393000
2000
Może sobie myślimy, i wy, i ja,
06:50
"Those fees aren't bad, they're okay,"
154
395000
2000
że takie wpisowe nie jest złe, jest całkiem w porządku,
06:52
but they are prohibitive
155
397000
2000
jednak ma ono charakter prohibicyjny
06:54
to so many millions of poor people.
156
399000
2000
dla tak wielu milionów biednych ludzi.
06:56
So immediately, we're rejecting them.
157
401000
2000
Więc w rezultacie od ręki ich odrzucamy.
06:58
(Applause)
158
403000
3000
(Brawa)
07:01
It brings to mind a headline I saw recently:
159
406000
3000
Przywodzi to na myśl nagłówek, jaki ostatnio widziałam:
07:04
"Education: The Great Divide."
160
409000
2000
„Wykształcenie: Wielki Podział.”
07:06
Now I get it,
161
411000
2000
Rozumiem,
07:08
I understand why people would want to focus on English.
162
413000
3000
pojmuję, dlaczego ludzie koncentrują się na angielskim.
07:11
They want to give their children the best chance in life.
163
416000
3000
Chcą dać swoim dzieciom szanse na najlepsze życie.
07:15
And to do that, they need a Western education.
164
420000
3000
A żeby tak się stało, potrzebują wykształcenia na Zachodzie.
07:18
Because, of course, the best jobs
165
423000
2000
Ponieważ, oczywiście, najlepsze kariery
07:20
go to people out of the Western Universities,
166
425000
3000
mają ludzie po zachodnich uniwersytetach,
07:23
that I put on earlier.
167
428000
2000
to, jak wyjaśniłam wcześniej,
07:25
It's a circular thing.
168
430000
2000
jest błędnym kołem.
07:27
Okay.
169
432000
2000
Dobrze.
07:29
Let me tell you a story about two scientists,
170
434000
2000
Opowiem wam historię dwóch naukowców,
07:31
two English scientists.
171
436000
2000
angielskich.
07:33
They were doing an experiment
172
438000
2000
Przeprowadzali eksperyment
07:35
to do with genetics
173
440000
2000
związany z genetyką
07:37
and the forelimbs and the hind limbs of animals.
174
442000
3000
i przednimi i tylnymi kończynami zwierząt.
07:40
But they couldn't get the results they wanted.
175
445000
2000
Ale nie mogli osiągnąć upragnionego wyniku.
07:42
They really didn't know what to do,
176
447000
2000
Naprawdę nie wiedzieli, co robić,
07:44
until along came a German scientist
177
449000
3000
dopóki nie pojawił sie niemiecki naukowiec,
07:47
who realized that they were using two words
178
452000
3000
który zwrócił im uwagę, że używają dwóch słów
07:50
for forelimb and hind limb,
179
455000
2000
na kończynę przednią i tylną,
07:52
whereas genetics does not differentiate
180
457000
4000
podczas gdy w genetyce nie stosuje się tego rozróżnienia,
07:56
and neither does German.
181
461000
2000
ani w języku niemieckim.
07:58
So bingo,
182
463000
2000
Tak więc, strzał w dziesiątkę,
08:00
problem solved.
183
465000
2000
problem rozwiązany.
08:02
If you can't think a thought,
184
467000
2000
Jeśli nie potrafimy objąć jakiejś idei,
08:04
you are stuck.
185
469000
3000
stoimy w miejscu.
08:07
But if another language can think that thought,
186
472000
2000
Ale jeśli inny język może ją objąć,
08:09
then, by cooperating,
187
474000
2000
wtedy, dzięki współpracy,
08:11
we can achieve and learn so much more.
188
476000
3000
możemy osiągnąć i nauczyć się wiele więcej.
08:16
My daughter
189
481000
2000
Moja córka
08:18
came to England from Kuwait.
190
483000
3000
przyjechała do Anglii z Kuwejtu,
08:21
She had studied science and mathematics in Arabic.
191
486000
3000
gdzie uczyła się przyrody i matematyki po arabsku.
08:24
It's an Arabic medium school.
192
489000
3000
W arabskiej szkole o poziomie gimnazjum.
08:27
She had to translate it into English at her grammar school.
193
492000
3000
W swoim liceum musiała przetłumaczyć to, czego się nauczyła, na angielski.
08:30
And she was the best in the class
194
495000
2000
Była najlepsza w klasie
08:32
at those subjects.
195
497000
2000
z tych przedmiotów.
08:34
Which tells us
196
499000
2000
Co pokazuje nam,
08:36
that when students come to us from abroad,
197
501000
2000
że gdy studenci przyjeżdżają do nas z zagranicy,
08:38
we may not be giving them enough credit
198
503000
2000
możliwe, że niedostatecznie doceniamy
08:40
for what they know,
199
505000
2000
wiedzę,
08:42
and they know it in their own language.
200
507000
3000
którą posiadają we własnym języku.
08:45
When a language dies,
201
510000
2000
Gdy język wymiera,
08:47
we don't know what we lose with that language.
202
512000
3000
nie wiemy, co tracimy wraz z nim.
08:50
This is -- I don't know if you saw it on CNN recently --
203
515000
4000
To jest tak – nie wiem, czy oglądaliście ostatnio CNN –
08:54
they gave the Heroes Award
204
519000
2000
przyznali nagrodę Heroes
08:56
to a young Kenyan shepherd boy
205
521000
3000
młodemu chłopakowi z Kenii,
08:59
who couldn't study at night in his village,
206
524000
3000
który nie mógł uczyć się w nocy
09:02
like all the village children,
207
527000
2000
jak i inne dzieci z jego wioski,
09:04
because the kerosene lamp,
208
529000
2000
ponieważ lampa naftowa
09:06
it had smoke and it damaged his eyes.
209
531000
2000
dymiła i uszkodziła jego oczy.
09:08
And anyway, there was never enough kerosene,
210
533000
3000
Zresztą i tak zawsze brakowało nafty,
09:11
because what does a dollar a day buy for you?
211
536000
3000
bo co można kupić za dolara dziennie?
09:14
So he invented
212
539000
2000
Tak więc wynalazł
09:16
a cost-free solar lamp.
213
541000
3000
bezpłatną lampę słoneczną.
09:19
And now the children in his village
214
544000
2000
I teraz wszystkie dzieci z jego wioski
09:21
get the same grades at school
215
546000
2000
dostają w szkole takie same oceny,
09:23
as the children who have electricity at home.
216
548000
4000
jak dzieci, które mają w domu elektryczność.
09:27
(Applause)
217
552000
6000
(Brawa)
09:33
When he received his award,
218
558000
2000
Gdy otrzymał nagrodę,
09:35
he said these lovely words:
219
560000
2000
powiedział to piękne zdanie:
09:37
"The children can lead Africa from what it is today,
220
562000
3000
„Te dzieci mogą poprowadzić Afrykę z tego, czym jest dziś,
09:40
a dark continent,
221
565000
2000
ciemnego kontynentu
09:42
to a light continent."
222
567000
2000
do jasnego kontynentu.”
09:44
A simple idea,
223
569000
2000
Prosty pomysł,
09:46
but it could have such far-reaching consequences.
224
571000
3000
a może mieć tak dalekosiężne skutki.
09:50
People who have no light,
225
575000
2000
Ludzie, którzy nie mają światła,
09:52
whether it's physical or metaphorical,
226
577000
3000
czy to fizycznego, czy metaforycznego,
09:55
cannot pass our exams,
227
580000
3000
nie mogą zdać naszych egzaminów,
09:58
and we can never know what they know.
228
583000
3000
a my możemy się nigdy nie dowiedzieć, co wiedzą.
10:01
Let us not keep them and ourselves
229
586000
3000
Nie trzymajmy ich i siebie
10:04
in the dark.
230
589000
2000
w ciemności.
10:06
Let us celebrate diversity.
231
591000
3000
Świętujmy różnorodność.
10:09
Mind your language.
232
594000
3000
Szanuj swój język.
10:12
Use it to spread great ideas.
233
597000
4000
Rozpowszechniaj dzięki niemu idee.
10:16
(Applause)
234
601000
7000
(Brawa)
10:23
Thank you very much.
235
608000
2000
Dziękuję bardzo.
10:25
(Applause)
236
610000
3000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Patricia Ryan - Language teacherPatricia Ryan has spent the past three-plus decades teaching English in Arabic countries -- where she has seen vast cultural (and linguistic) change.
Why you should listen
UK-born language teacher Patricia Ryan has spent most of the past 40 years teaching English in the countries of the Arabian Gulf.
She is currently teaching at Zayed University in Dubai, and studying for a second Masters degree in Law.
Patricia Ryan | Speaker | TED.com