TEDxDubai
Patricia Ryan: Don't insist on English!
Patricia Ryan: အင်္ဂလိပ်စာပဲ မရမက တောင်းဆိုမနေပါနဲ့။
Filmed:
Readability: 3.6
2,138,668 views
TEDxDubai မှာ ရေရှည် ပို့ချခဲ့တဲ့ အင်္ဂလိပ်စာ ဆရာမဖြစ်သူ Patricia Ryan ကနေပြီး တမင်တကာ ဆွထားတဲ့ မေးခွန်းကို မေးပါတယ်။ "ကမ္ဘာကြီးရဲ့ အာရုံက အင်္ဂလိပ်စာကို စိုက်နေမှုဟာ ကြီးကျယ်တဲ့ အတွေးအခေါ်တွေ အခြားဘာသာစကားတွေနဲ့ ပျံ့ပွားမရအောင် တာဆီးပိတ်ပင်နေတာများလား"တဲ့။ (ဥပမာအားဖြင့် Einstein ဟာ TOEFL အောင်ဖို့လိုမယ်ဆိုရင် ဘာဖြစ်လိမ့်မလဲပေါ့။) ဒါဟာ အတွေးအခေါ်တွေကို ဘာသာပြန်ခြင်းနဲ့ မျှဝေခြင်းရဲ့ ထက်သန်လှတဲ့ ခုခံကာကွယ်မှုတစ်ခုပါ။
Patricia Ryan - Language teacher
Patricia Ryan has spent the past three-plus decades teaching English in Arabic countries -- where she has seen vast cultural (and linguistic) change. Full bio
Patricia Ryan has spent the past three-plus decades teaching English in Arabic countries -- where she has seen vast cultural (and linguistic) change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I know what you're thinking.
0
1000
2000
ရှင်တို့တွေးနေတာ ကျွန်မသိတယ်၊
00:18
You think I've lost my way,
1
3000
2000
ရှင်တို့ ထင်တာက ကျွန်မ လမ်းမှားလာပြီး
00:20
and somebody's going to come on the stage in a minute
2
5000
2000
ခဏနေရင် တစ်ယောက်ယောက်က စင်ပေါ်တက်လာကာ
00:22
and guide me gently back to my seat.
3
7000
2000
ကျွန်မကို ထိုင်ခုံဆီ ခေါ်သွားမယ်ပေါ့လေ။
00:24
(Applause)
4
9000
6000
(လက်ခုပ်သံများ)
00:30
I get that all the time in Dubai.
5
15000
3000
Dubai မှာ ကျွန်မ
တစ်ချိန်လုံး အဲဒီလို ဖြစ်နေကျပါ။
တစ်ချိန်လုံး အဲဒီလို ဖြစ်နေကျပါ။
00:33
"Here on holiday are you, dear?"
6
18000
2000
ဒီမှာ အားလပ်ရက်မို့လား၊ ကလေးတို့။
00:35
(Laughter)
7
20000
2000
(ရယ်သံများ)
00:37
"Come to visit the children?
8
22000
3000
"ကလေးတွေဆီ လာလည်ပါဦးလား။
00:40
How long are you staying?"
9
25000
2000
"ဘယ်လောက် ကြာကြာတည်းမလဲ။"
00:42
Well actually, I hope for a while longer yet.
10
27000
3000
အင်း တကယ်က နည်းနည်း
ပိုကြာဖို့ မျှော်လင့်တာပါ။
ပိုကြာဖို့ မျှော်လင့်တာပါ။
00:45
I have been living and teaching in the Gulf
11
30000
3000
ကျွန်မ Gulf မှာ နေပြီး စာသင်နေတာ
00:48
for over 30 years.
12
33000
2000
အနှစ် ၃၀ ကျော်ပါပြီ။
00:50
(Applause)
13
35000
4000
(လက်ခုပ်သံများ)
00:54
And in that time, I have seen a lot of changes.
14
39000
4000
ဒီကာလအတွင်း အပြောင်းအလဲ
အများကြီး တွေ့ထားတယ်။
အများကြီး တွေ့ထားတယ်။
00:58
Now that statistic
15
43000
2000
ကဲ ကိန်းဂဏန်းက
01:00
is quite shocking.
16
45000
2000
အတော်လန့်စရာပါ။
01:02
And I want to talk to you today
17
47000
2000
ဒီနေ့ ရှင်တို့ကို ပြောချင်တာက
01:04
about language loss
18
49000
2000
ဘာသာစကား ဆုံးရှုံးမှုနဲ့
01:06
and the globalization of English.
19
51000
3000
အင်္ဂလိပ်စာ ကမ္ဘာမှာ
ပျံ့လာနေတဲ့အကြောင်းပါ။
ပျံ့လာနေတဲ့အကြောင်းပါ။
01:09
I want to tell you about my friend
20
54000
2000
ရှင်တို့ကို Abu Dhabi မှာ လူကြီးတွေကို
01:11
who was teaching English to adults in Abu Dhabi.
21
56000
3000
အင်္ဂလိပ်စာသင်နေတဲ့ သူငယ်ချင်း
အကြောင်း ပြောချင်တယ်။
အကြောင်း ပြောချင်တယ်။
01:14
And one fine day,
22
59000
2000
ဒါနဲ့ သာယာတဲ့ တစ်နေ့မှာ
01:16
she decided to take them into the garden
23
61000
2000
ဒီလူတွေကို သဘာဝ ဝေါဟာရ သင်ပေးဖို့
01:18
to teach them some nature vocabulary.
24
63000
2000
ဥယျာဉ်ထဲ ခေါ်သွားဖို့ သူမ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်
01:20
But it was she who ended up learning
25
65000
2000
ဒါပေမဲ့ ဒေသတွင်း အပင်တွေအတွက် အာရပ်
01:22
all the Arabic words for the local plants,
26
67000
2000
စကားလုံးတွေကို သင်တာနဲ့ ပြီးသွားတာက သူမပါ။
01:24
as well as their uses --
27
69000
2000
ယင်းတို့ရဲ့ အသုံးတွေ၊
01:26
medicinal uses, cosmetics,
28
71000
3000
ဆေးဝါးသုံးတွေ၊ အလှအပ၊
အချက်အပြုတ်၊
အချက်အပြုတ်၊
01:29
cooking, herbal.
29
74000
3000
ပရဆေးတွေပေါ့။
01:32
How did those students get all that knowledge?
30
77000
2000
ဒီကျောင်းသားတွေ ဒီဗဟုသုတတွေ ဘယ်လိုရခဲ့လဲ။
01:34
Of course, from their grandparents
31
79000
2000
တကယ်က သူတို့ အဖိုး၊အဖွားတွေနဲ့
01:36
and even their great-grandparents.
32
81000
3000
ဘိုးဘေးတွေဆီကတောင်ပါ။
01:39
It's not necessary to tell you how important it is
33
84000
3000
မျိုးဆက်တွေကို ဖြတ်သန်းပြီး
ဆက်သွယ်နိုင်ဖို့
ဆက်သွယ်နိုင်ဖို့
01:42
to be able to communicate
34
87000
2000
ဘယ်လို အရေးကြီးပုံကို
01:44
across generations.
35
89000
2000
ရှင်တို့ကို ပြောပြဖို့ မလိုပါဘူး။
01:46
But sadly, today,
36
91000
2000
ဒါပေမဲ့ ဝမ်းနည်းစရာက ဒီနေ့ခေတ်မှာ
01:48
languages are dying
37
93000
2000
ဘာသာစကားတွေဟာ
01:50
at an unprecedented rate.
38
95000
2000
မကြုံစဖူးနှုန်းနဲ့ ကွယ်ပျောက်နေကြတယ်။
01:52
A language dies every 14 days.
39
97000
3000
၁၄ ရက်မှာ ဘာသာစကားတစ်ခု ကွယ်ပျောက်တယ်။
01:56
Now, at the same time,
40
101000
2000
ကဲ တစ်ချိန်တည်းမှာ
01:58
English is the undisputed global language.
41
103000
2000
အင်္ဂလိပ်က မငြင်းနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာ့သုံး ဘာသာ။
02:00
Could there be a connection?
42
105000
2000
ချိတ်ဆက်မှု တစ်ခုခု ရှိနိုင်လား။
02:02
Well I don't know.
43
107000
2000
အင်း ကျွန်မ မသိဘူး။
02:04
But I do know that I've seen a lot of changes.
44
109000
3000
ဒါပေမဲ့ အပြောင်းအလဲတွေ အများကြီး
မြင်ခဲ့တာကတော့ သေချာသိတယ်။
မြင်ခဲ့တာကတော့ သေချာသိတယ်။
02:07
When I first came out to the Gulf, I came to Kuwait
45
112000
3000
ပထမ Gulf ကို ထွက်လာတော့
Kuwait ကို ရောက်ခဲ့တယ်၊
Kuwait ကို ရောက်ခဲ့တယ်၊
02:10
in the days when it was still a hardship post.
46
115000
3000
အဲဒီတုန်းက ခက်ခဲတဲ့
တာဝန်တစ်ခု ဖြစ်တုန်းပါ။
တာဝန်တစ်ခု ဖြစ်တုန်းပါ။
02:13
Actually, not that long ago.
47
118000
2000
တကယ်က အဲလောက် မကြာခဲ့ပါဘူး။
02:15
That is a little bit too early.
48
120000
3000
ဒါက နည်းနည်းလေး စောလွန်းတယ်။
02:18
But nevertheless,
49
123000
2000
သို့ပေမဲ့လည်း
02:20
I was recruited by the British Council,
50
125000
2000
အခြား ဆရာ၊ ဆရာမ ၂၅ ယောက်နဲ့အတူ
02:22
along with about 25 other teachers.
51
127000
2000
British Coucil က စုစောင်းခဲ့တာပါ။
02:24
And we were the first non-Muslims
52
129000
2000
ကျွန်မတို့ဟာ Kuwait က အစိုးရကျောင်းတွေမှာ
02:26
to teach in the state schools there in Kuwait.
53
131000
3000
သင်ကြားဖို့ ပထမဆုံး မူဆလင် မဟုတ်သူတွေပါ။
02:29
We were brought to teach English
54
134000
2000
အင်္ဂလိပ်စာသင်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို
02:31
because the government wanted to modernize the country
55
136000
4000
ခေါ်တဲ့ အကြောင်းက အစိုးရက နိုင်ငံကို
ခေတ်မီလာစေရန် ပညာရေးကနေ နိုင်ငံသားတွေကို
ခေတ်မီလာစေရန် ပညာရေးကနေ နိုင်ငံသားတွေကို
02:35
and to empower the citizens through education.
56
140000
3000
တွန်းအား ပေးချင်လို့ပါ။
02:38
And of course, the U.K. benefited
57
143000
2000
တကယ်တော့ U.K က ချစ်စရာကောင်းတဲ့ ရေနံ
02:40
from some of that lovely oil wealth.
58
145000
3000
ကြွယ်ဝမှုက အကျိုးအမြတ်ရပါတယ်။
02:43
Okay.
59
148000
2000
အိုကေ။
02:45
Now this is the major change that I've seen --
60
150000
3000
ကဲ ဒါကတော့ ကျွန်မမြင်တဲ့
အဓိက ပြောင်းလဲမှုပါ...
အဓိက ပြောင်းလဲမှုပါ...
02:48
how teaching English
61
153000
2000
အင်္ဂလိပ်စာ သင်ကြားခြင်းဟာ
02:50
has morphed
62
155000
2000
နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုးရှိတဲ့ အလေ့အထကနေ
02:52
from being a mutually beneficial practice
63
157000
4000
ယနေ့ဖြစ်နေတဲ့ ကြီးမားတဲ့ နိုင်ငံတကာ
02:56
to becoming a massive international business that it is today.
64
161000
3000
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖြစ် ညင်သာစွာ
ပြောင်းလဲသွားပုံပါ။
ပြောင်းလဲသွားပုံပါ။
02:59
No longer just a foreign language on the school curriculum,
65
164000
4000
ကျောင်း သင်ရိုးညွှန်းတမ်းမှာ နိုင်ငံခြား
ဘာသာတစ်ခု မရှိတော့တာတင်မက
ဘာသာတစ်ခု မရှိတော့တာတင်မက
03:03
and no longer the sole domain
66
168000
2000
မိခင် အင်္ဂလန်ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော ပိုင်နက်
03:05
of mother England,
67
170000
2000
မဟုတ်တော့တာပါ။
03:07
it has become a bandwagon
68
172000
2000
ဒါဟာ ကမ္ဘာမြေပေါ်က အင်္ဂလိပ်စကားပြော
03:09
for every English-speaking nation on earth.
69
174000
3000
နိုင်ငံတိုင်းအတွက် ရေးပန်းစားတဲ့
အလုပ်ဖြစ်လာပါပြီ။
အလုပ်ဖြစ်လာပါပြီ။
03:12
And why not?
70
177000
2000
ဘာလို့ မဖြစ်ရမှာလဲ။
03:14
After all, the best education --
71
179000
3000
နောက်ဆုံးတော့ အကောင်းဆုံး ပညာရေးဆိုတာကို..
03:17
according to the latest World University Rankings --
72
182000
3000
နောက်ဆုံး ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ်
အဆင့် သတ်မှတ်ချက်တွေအရ
အဆင့် သတ်မှတ်ချက်တွေအရ
03:20
is to be found in the universities
73
185000
2000
U.K နဲ့ U.S ရဲ့ တက္ကသိုလ်တွေမှာ
03:22
of the U.K. and the U.S.
74
187000
4000
ရှိနေတယ်လေ။
03:26
So everybody wants to have an English education, naturally.
75
191000
4000
ဒီတော့ လူတိုင်း အင်္ဂလိပ် ပညာရေးတစ်ခု
လိုချင်တာ သဘာဝပဲလေ။
လိုချင်တာ သဘာဝပဲလေ။
03:30
But if you're not a native speaker,
76
195000
2000
ဒါပေမဲ့ သင်ဟာ မိခင်ဘာသာစကားပြောသူ မဟုတ်ရင်
03:32
you have to pass a test.
77
197000
2000
စာမေးပွဲ အောင်ဖို့လိုပါတယ်။
03:34
Now can it be right
78
199000
2000
ကဲ ကျောင်းသားတစ်ယောက်ကို
03:36
to reject a student
79
201000
2000
ဘာသာစကား အရည်အချင်း တစ်ခုတည်းနဲ့
03:38
on linguistic ability alone?
80
203000
2000
ပယ်ချဖို့ဆိုတာ မှန်နိုင်ပါ့မလား။
03:40
Perhaps you have a computer scientist
81
205000
2000
ပါရမီရှင်ဖြစ်တဲ့ ကွန်ပြူတာ သိပ္ပံပညာရှင်
03:42
who's a genius.
82
207000
2000
တစ်ဦး ရှိနိုင်ပါတယ်။
03:44
Would he need the same language as a lawyer, for example?
83
209000
3000
ဥပမာ သူဟာ ရှေ့နေတစ်ယောက်လို
တူညီတဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခု လိုအပ်မလား။
တူညီတဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခု လိုအပ်မလား။
03:47
Well, I don't think so.
84
212000
3000
အင်း၊ ကျွန်မတော့ ဒီလိုမထင်ဘူး။
03:51
We English teachers reject them all the time.
85
216000
3000
ကျွန်မတို့ အင်္ဂလိပ်ဆရာတွေ
သူတို့ကို တစ်ချိန်လုံး ပယ်ချတယ်။
သူတို့ကို တစ်ချိန်လုံး ပယ်ချတယ်။
03:54
We put a stop sign,
86
219000
2000
ကျွန်မတို့ဟာ ရပ်ဖို့ ဆိုင်းဘုတ်ထောင်ပြီး
03:56
and we stop them in their tracks.
87
221000
2000
သူတို့ရဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကို တားဆီးတယ်။
03:58
They can't pursue their dream any longer,
88
223000
2000
အင်္ဂလိပိစာ မရမချင်း သူတို့ အိပ်မက်နောက်
04:00
'til they get English.
89
225000
3000
မလိုက်နိုင်ကြတော့ဘူး။
04:04
Now let me put it this way:
90
229000
3000
ကဲ ဒီလို ပမာပြုပါရစေ။
04:07
if I met a monolingual Dutch speaker
91
232000
4000
ကျွန်မဟာ ကင်ဆာ ကုသနည်းရှိတဲ့
ဘာသာတစ်မျိုးတည်းပြောတဲ့
ဘာသာတစ်မျိုးတည်းပြောတဲ့
04:11
who had the cure for cancer,
92
236000
2000
Dutch စကားပြောသူနဲ့ ဆုံရင်
04:13
would I stop him from entering my British University?
93
238000
3000
သူ ဗြိတိသျှတက္ကသိုလ်
ဝင်လာတာကို ကျွန်မ တားဆီးမလား။
ဝင်လာတာကို ကျွန်မ တားဆီးမလား။
04:16
I don't think so.
94
241000
2000
ကျွန်မတော့ ဒီလိုမထင်ဘူး။
04:18
But indeed, that is exactly what we do.
95
243000
3000
ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းကျတော့
ကျွန်မတို့ လုပ်ကြတာက ဒီအတိုင်းပါ။
ကျွန်မတို့ လုပ်ကြတာက ဒီအတိုင်းပါ။
04:21
We English teachers are the gatekeepers.
96
246000
3000
ကျွန်မတို့ အင်္ဂလိပ်ဆရာတွေဟာ
ဂိတ်စောင့်တွေပါ။
ဂိတ်စောင့်တွေပါ။
04:24
And you have to satisfy us first
97
249000
3000
သင့် အင်္ဂလိပ်စာဟာ
အတော်အသင့်ကောင်းတယ်ဆိုတာ
အတော်အသင့်ကောင်းတယ်ဆိုတာ
04:27
that your English is good enough.
98
252000
3000
ပထမဆုံး ကျွန်မတို့ ကျေနပ်အောင်
လုပ်ဖို့လိုတယ်လေ။
လုပ်ဖို့လိုတယ်လေ။
04:31
Now it can be dangerous
99
256000
2000
ကဲ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကျဉ်းမြောင်းတဲ့
04:33
to give too much power
100
258000
3000
အပိုင်းကို အာဏာတွေ တရားလွန်
04:36
to a narrow segment of society.
101
261000
2000
ပေးတာဟာ ဒါက အန္တရာယ် ရှိနိုင်ပါတယ်။
04:38
Maybe the barrier would be too universal.
102
263000
3000
ဖြစ်နိုင်တာက အတားအဆီးဟာ
အကြွင်းမဲ့လွန်းရာ ကျလိမ့်မယ်။
အကြွင်းမဲ့လွန်းရာ ကျလိမ့်မယ်။
04:41
Okay.
103
266000
2000
အိုကေ။
04:43
"But," I hear you say,
104
268000
3000
"ဒါပေမဲ့" ရှင်တို့ပြောတာ ကြားလိုက်တယ်၊
04:46
"what about the research?
105
271000
2000
"သုသေသန လုပ်တာကျတော့ရော။
04:48
It's all in English."
106
273000
2000
အကုန်လုံး အင်္ဂလိပ်လိုပဲလေ"တဲ့။
04:50
So the books are in English,
107
275000
2000
စာအုပ်တွေရော အင်္ဂလိပ်လို
04:52
the journals are done in English,
108
277000
2000
ဂျာနယ်တွေလည်း အင်္ဂလိပ်လို လုပ်ကြပေမဲ့
04:54
but that is a self-fulfilling prophecy.
109
279000
3000
ဒါက မိမိဘာသာ စိတ်ချမ်းသာတဲ့
ဟောကိန်းတစ်ခုပါ၊
ဟောကိန်းတစ်ခုပါ၊
04:57
It feeds the English requirement.
110
282000
2000
အင်္ဂလိပ်စာ လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်တင်းတာပါ။
04:59
And so it goes on.
111
284000
2000
ဒါနဲ့ ဆက်ပြီးတော့
05:01
I ask you, what happened to translation?
112
286000
3000
ကျွန်မ မေးမယ်၊ ဘာသာပြန်
ကျတော့ ဘာဖြစ်သွားလဲ။
ကျတော့ ဘာဖြစ်သွားလဲ။
05:04
If you think about the Islamic Golden Age,
113
289000
4000
အစ္စလာမ် ရွှေခေတ်ကို တွေးမိတယ်ဆိုရင်
05:08
there was lots of translation then.
114
293000
3000
အဲဒီတုန်းက ဘာသာပြန်တွေ
အများကြီး ရှိခဲ့တယ်။
အများကြီး ရှိခဲ့တယ်။
05:11
They translated from Latin and Greek
115
296000
3000
လက်တင်၊ ဂရိဘာသာတွေကနေ
05:14
into Arabic, into Persian,
116
299000
2000
အာရပ်၊ ပါးရှားဘာသာတွေကို ပြန်ဆိုခဲ့တယ်။
05:16
and then it was translated on
117
301000
2000
နောက်တော့ ဥရောပရဲ့ ဂျာမန် ဘာသာစကားတွေ
05:18
into the Germanic languages of Europe
118
303000
2000
ရိုးမန့်စ် ဘာသာစကားတွေ အဖြစ်
05:20
and the Romance languages.
119
305000
2000
ပြန်ဆိုခဲ့တယ်။
05:22
And so light shone upon the Dark Ages of Europe.
120
307000
4000
ဒါနဲ့ ဥရောပရဲ့ အမှောင်ခေတ်ကို
အလင်းပေးခဲ့တယ်။
အလင်းပေးခဲ့တယ်။
05:27
Now don't get me wrong;
121
312000
2000
ကဲ တစ်လွဲ မတွေးနဲ့ဦး။
05:29
I am not against teaching English,
122
314000
2000
အင်္ဂလိပ်စာသင်တာကို ဆန့်ကျင်နေတာမဟုတ်ဘူး
05:31
all you English teachers out there.
123
316000
2000
အင်္ဂလိပ်ဆရာတွေ အားလုံး ဒီမှာရှိပါတယ်။
05:33
I love it that we have a global language.
124
318000
2000
ကမ္ဘာသုံး ဘာသာစကားရှိတာ ကြိုက်တယ်။
05:35
We need one today more than ever.
125
320000
3000
ဒီနေ့မှာ အရင်ထက်ကို တစ်ခုလိုပါတယ်။
05:38
But I am against using it
126
323000
2000
ဒါပေမဲ့ ဒါကို အတားအဆီးအဖြစ်
05:40
as a barrier.
127
325000
2000
သုံးတာတော့ ဆန့်ကျင်တယ်။
05:42
Do we really want to end up with 600 languages
128
327000
3000
တကယ်ပဲ ဘာသာစကား ၆၀၀ နဲ့ အဆုံးသတ်ပြီး
05:45
and the main one being English, or Chinese?
129
330000
3000
အင်္ဂလိပ် (သို့) တရုတ်ဘာသာစကား
တစ်ခုကို အဓိကဖြစ်ချင်လား။
တစ်ခုကို အဓိကဖြစ်ချင်လား။
05:48
We need more than that. Where do we draw the line?
130
333000
3000
ဒီထက် ပိုလိုပါတယ်။ ဘယ်မှာ
ကျွန်မတို့ ကန့်သတ်မလဲ။
ကျွန်မတို့ ကန့်သတ်မလဲ။
05:51
This system
131
336000
2000
အင်္ဂလိပ်စာ အသိတစ်ခုနဲ့
05:53
equates intelligence
132
338000
3000
ဉာဏ်ပညာကို
05:56
with a knowledge of English,
133
341000
3000
တန်းတူပြုတဲ့ ဒီစနစ်ဟာ
05:59
which is quite arbitrary.
134
344000
2000
တော်တော်လေး ထင်တိုင်းကြဲတာပါ။
06:01
(Applause)
135
346000
6000
(လက်ခုပ်သံများ)
06:07
And I want to remind you
136
352000
2000
ပြီးတော့ ရှင်တို့ကို သတိပေးချင်တာက
06:09
that the giants upon whose shoulders
137
354000
3000
ဒီနေ့ ပညာတတ်လူတန်းစား စင်ပေါ်က
06:12
today's intelligentsia stand
138
357000
2000
ပဂေးကြီးတွေရဲ့ ပခုံးတွေပေါ်မှာ
06:14
did not have to have English,
139
359000
2000
အင်္ဂလိပ်စာရှိဖို့ မလိုခဲ့တာပါ။
06:16
they didn't have to pass an English test.
140
361000
2000
အင်္ဂလိပ်စာမေးပွဲ အောင်ဖို့မလိုခဲ့ဘူး။
06:18
Case in point, Einstein.
141
363000
3000
Einstein ကိုပဲကြည့်ပါ။
06:22
He, by the way, was considered remedial at school
142
367000
3000
ဒါထက် သူဟာ ကျောင်းမှာ ကုစားဖို့
လိုတယ်လို့ သဘောထားခံရသူပါ။
လိုတယ်လို့ သဘောထားခံရသူပါ။
06:25
because he was, in fact, dyslexic.
143
370000
2000
အမှန်က သူက စာဖတ်ခက် ရောဂါရှိသူမို့လို့ပါ။
06:27
But fortunately for the world,
144
372000
2000
ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာကြီးအတွက် ကံကောင်းတာက
06:29
he did not have to pass an English test.
145
374000
3000
သူဟာ အင်္ဂလိပ်စာ
စာမေးပွဲ အောင်ဖို့ မလိုခဲ့ဘူး။
စာမေးပွဲ အောင်ဖို့ မလိုခဲ့ဘူး။
06:32
Because they didn't start until 1964
146
377000
3000
အကြောင်းက ဒါတွေက ၁၉၆၄ ကျမှ TOEFL
06:35
with TOEFL,
147
380000
2000
အမေရိကန် အင်္ဂလိပ်စာ စာမေးပွဲနဲ့
06:37
the American test of English.
148
382000
2000
စတင်ခဲ့တာကြောင့်ပါ။
06:39
Now it's exploded.
149
384000
2000
အခုတော့ အုန်းအုန်းထလို့လေ။
06:41
There are lots and lots of tests of English.
150
386000
3000
အင်္ဂလိပ်စာ စာမေးပွဲတွေက
အများကြီး အများကြီးပါ။
အများကြီး အများကြီးပါ။
06:44
And millions and millions of students
151
389000
2000
နှစ်စဉ် သန်းချီတဲ့ ကျောင်းသားတွေဟာ
06:46
take these tests every year.
152
391000
2000
ဒီစာမေးပွဲတွေကို ဖြေကြတယ်။
06:48
Now you might think, you and me,
153
393000
2000
ကဲ ရှင်တို့နဲ့ ကျွန်မ တွေးမိမှာက
06:50
"Those fees aren't bad, they're okay,"
154
395000
2000
"ဒီအခတွေက မဆိုးပါဘူး၊ ရပါတယ်" ပေါ့။
06:52
but they are prohibitive
155
397000
2000
ဒါပေမဲ့ ဒါတွေဟာ များစွာသော သန်းချီတဲ့
06:54
to so many millions of poor people.
156
399000
2000
ဆင်းရဲသားတွေအတွက်တော့ အဟန့်အထားပါ။
06:56
So immediately, we're rejecting them.
157
401000
2000
ဒီတော့ ချက်ချင်းပဲ သူတို့ကို ပယ်ချနေတယ်။
06:58
(Applause)
158
403000
3000
(လက်ခုပ်သံများ)
07:01
It brings to mind a headline I saw recently:
159
406000
3000
မကြာခင်က တွေ့ခဲ့တဲ့ ခေါင်းစီးတစ်ခု
စိတ်ထဲဝင်လာတယ်။
စိတ်ထဲဝင်လာတယ်။
07:04
"Education: The Great Divide."
160
409000
2000
"ပညာရေး၊ မဟာ ပိုင်းခြားမှုကြီး"
07:06
Now I get it,
161
411000
2000
ကဲ ကျွန်မသိပြီ၊
07:08
I understand why people would want to focus on English.
162
413000
3000
လူတွေ ဘာလို့ အင်္ဂလိပ်စာကို
အာရုံစိုက်ချင်မှာကို နားလည်ပြီ။
အာရုံစိုက်ချင်မှာကို နားလည်ပြီ။
07:11
They want to give their children the best chance in life.
163
416000
3000
သူတို့ ကလေးတွေကို ဘဝမှာ အကောင်းဆုံး
အခွင့်အလမ်း ပေးချင်တာပါ။
အခွင့်အလမ်း ပေးချင်တာပါ။
07:15
And to do that, they need a Western education.
164
420000
3000
ဒါလုပ်ဖို့ သူတို့ အနောက်တိုင်း
ပညာရေးတစ်ခုလိုအပ်တယ်။
ပညာရေးတစ်ခုလိုအပ်တယ်။
07:18
Because, of course, the best jobs
165
423000
2000
တကယ်တော့ အကောင်းဆုံး အလုပ်တွေက
07:20
go to people out of the Western Universities,
166
425000
3000
အစောပိုင်းက ထည့်ပြောခဲ့တဲ့ အနောက်တိုင်း
တက္ကသိုလ်ထွက်တွေဆီ
တက္ကသိုလ်ထွက်တွေဆီ
07:23
that I put on earlier.
167
428000
2000
သွားတာကြောင့်ပါ။
07:25
It's a circular thing.
168
430000
2000
ဒါက သံသရာလည်နေတဲ့ အရာပါ။
07:27
Okay.
169
432000
2000
အိုကေ။
07:29
Let me tell you a story about two scientists,
170
434000
2000
အင်္ဂလိပ် သိပ္ပံပညာရှင် နှစ်ဦးရဲ့
07:31
two English scientists.
171
436000
2000
ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်၊ကို ပြောပါရစေ။
07:33
They were doing an experiment
172
438000
2000
သူတို့ဟာ မျိးရိုးဗီဇနဲ့ တိရိစ္ဆာန်တွေရဲ့
07:35
to do with genetics
173
440000
2000
ရှေ့ဘက်၊ နောက်ဘက်
07:37
and the forelimbs and the hind limbs of animals.
174
442000
3000
ခြေလက်အင်္ဂါတွေ အကြောင်း
စမ်းသပ်မှုတစ်ခု လုပ်နေကြတာပါ။
စမ်းသပ်မှုတစ်ခု လုပ်နေကြတာပါ။
07:40
But they couldn't get the results they wanted.
175
445000
2000
ဒါပေမဲ့ လိုချင်တဲ့ ရလဒ်တွေ မရနိုင်ခဲ့ဘူး။
07:42
They really didn't know what to do,
176
447000
2000
ရှေ့ခြေလက် နဲ့ နောက်ခြေလက်ဆိုတဲ့
07:44
until along came a German scientist
177
449000
3000
မျိုးရိုးဗီဇမှာရော ဂျာမန်ဘာသာမှာပါ
07:47
who realized that they were using two words
178
452000
3000
ခွဲခြားမရတဲ့ စကားလုံးနှစ်လုံး
07:50
for forelimb and hind limb,
179
455000
2000
သူတို့သုံးနေတာကို သဘောပေါက်တဲ့
07:52
whereas genetics does not differentiate
180
457000
4000
ဂျာမန် သိပ္ပံပညာရှင်
တစ်ဦး ရောက်မလာခင်အထိ
တစ်ဦး ရောက်မလာခင်အထိ
07:56
and neither does German.
181
461000
2000
တကယ်ကိုပဲ သူတို့ ဘာလုပ်ရမှန်းကို မသိကြဘူး။
07:58
So bingo,
182
463000
2000
ကဲ ရပြီ။
08:00
problem solved.
183
465000
2000
ပြဿနာ ပြေလည်သွားပြီ။
08:02
If you can't think a thought,
184
467000
2000
အတွေးတစ်ခုကို မတွေးနိုင်ရင်
08:04
you are stuck.
185
469000
3000
အကျပ်ရိုက်နေတာပေါ့။
08:07
But if another language can think that thought,
186
472000
2000
ဒါပေမဲ့ အခြားဘာသာက ဒီအတွေး တွေးနိုင်ရင်
08:09
then, by cooperating,
187
474000
2000
ပူးပေါင်းခြင်းအားဖြင့်
08:11
we can achieve and learn so much more.
188
476000
3000
ကျွန်မတို့တွေ အများကြီး
ပြီးမြောက် လေ့လာနိုင်ပါတယ်။
ပြီးမြောက် လေ့လာနိုင်ပါတယ်။
08:16
My daughter
189
481000
2000
ကျွန်မ သမီးက
08:18
came to England from Kuwait.
190
483000
3000
ကူးဝိတ်ကနေ အင်္ဂလန်ကို လာခဲ့တယ်။
08:21
She had studied science and mathematics in Arabic.
191
486000
3000
သူမက သိပ္ပံနဲ့ သင်္ချာကို
အာရပ်ဘာသာနဲ့ သင်ခဲ့ရတယ်။
အာရပ်ဘာသာနဲ့ သင်ခဲ့ရတယ်။
08:24
It's an Arabic medium school.
192
489000
3000
အာရပ် ကြားခံ ဘာသာစကား ကျောင်းပါ။
08:27
She had to translate it into English at her grammar school.
193
492000
3000
ဒါကို သူမဟာ သဒ္ဒါကျောင်းမှာ
ဘာသာပြန်ဖို့လိုတယ်လေ။
ဘာသာပြန်ဖို့လိုတယ်လေ။
08:30
And she was the best in the class
194
495000
2000
ပြီးတော့ သူမဟာ အတန်းထဲမှာ ဒီဘာသာရပ်တွေမှာ
08:32
at those subjects.
195
497000
2000
အတော်ဆုံး ဖြစ်ခဲ့တယ်။
08:34
Which tells us
196
499000
2000
ဒါကနေ ကျွန်မတို့ကို ပြောပြတာက
08:36
that when students come to us from abroad,
197
501000
2000
နိုင်ငံခြားက ကျောင်းသားတွေ လာရင်
08:38
we may not be giving them enough credit
198
503000
2000
ကျွန်မတို့ဟာ သူတို့ သိတာတွေ၊
08:40
for what they know,
199
505000
2000
သူတို့ ဘာသာနဲ သိတာတွေအတွက်
08:42
and they know it in their own language.
200
507000
3000
အမှတ်ပေးသင့်သလောက်
မပေးထားတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မပေးထားတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
08:45
When a language dies,
201
510000
2000
ဘာသာစကားတစ်ခု ပျောက်သွားရင်
08:47
we don't know what we lose with that language.
202
512000
3000
ဒီဘာသာစကားနဲ့အတူ ဆုံးရှုံး
သွားတာတွေကို ကျွန်မတို့ မသိကြဘူး။
သွားတာတွေကို ကျွန်မတို့ မသိကြဘူး။
08:50
This is -- I don't know if you saw it on CNN recently --
203
515000
4000
ဆိုလိုတာက တလောက
CNN မှာ ရှင်တို့ တွေ့မိလား မသိဘူး။၊
CNN မှာ ရှင်တို့ တွေ့မိလား မသိဘူး။၊
08:54
they gave the Heroes Award
204
519000
2000
ကင်ညာသား သိုးကျောင်းသားလေးကို
08:56
to a young Kenyan shepherd boy
205
521000
3000
Heroes Award ပေးခဲ့တာလေ။
08:59
who couldn't study at night in his village,
206
524000
3000
သူက သူ့ရွာမှာ ရွာက ကလေးအားလုံးလိုပဲ
09:02
like all the village children,
207
527000
2000
ညဖက်ဆို စာကျက်လို့မရနိူင်သူပါ၊
09:04
because the kerosene lamp,
208
529000
2000
အကြောင်းက ရေနံဆီ မီးအိမ်ကြောင့်ပါ၊
09:06
it had smoke and it damaged his eyes.
209
531000
2000
မီခိုးထွက်တော့ သူ့မျက်စိတွေ ထိခိုက်သွာတယ်။
09:08
And anyway, there was never enough kerosene,
210
533000
3000
ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ရေနံဆီက လောက်တယ်ကို မရှိဘူး။
09:11
because what does a dollar a day buy for you?
211
536000
3000
အကြောင်းက တစ်ရက်
တစ်ဒေါ်လာနဲ့ ဘာဝယ်လို့ရမှာတုန်း။
တစ်ဒေါ်လာနဲ့ ဘာဝယ်လို့ရမှာတုန်း။
09:14
So he invented
212
539000
2000
ဒီတော့ ကုန်ကျစရိတ်မရှိတဲ့
09:16
a cost-free solar lamp.
213
541000
3000
ဆိုလာ မီးအိမ်ကို သူ တီထွင်ခဲ့တယ်။
09:19
And now the children in his village
214
544000
2000
အခုတော့ သူ့ရွာထဲက ကလေးတွေဟာ
09:21
get the same grades at school
215
546000
2000
လျှပ်စစ်မီးရှိတဲ့ အိမ်က ကလေးတွေနဲ့ တန်းတူ
09:23
as the children who have electricity at home.
216
548000
4000
အဆင့်တွေ ရကြတယ်လေ။
09:27
(Applause)
217
552000
6000
(လက်ခုပ်သံများ)
09:33
When he received his award,
218
558000
2000
သူ ဆုကို လက်ခံရယူတော့
09:35
he said these lovely words:
219
560000
2000
သူပြောခဲ့တဲ့ ဒီချစ်စရာ စကားလေးတွေက
09:37
"The children can lead Africa from what it is today,
220
562000
3000
"ကလေးတွေဟာ အာဖရိကကို ယနေ့
ဖြစ်နေတဲ့ မှောင်နေတဲ့ တိုက်ကနေ
ဖြစ်နေတဲ့ မှောင်နေတဲ့ တိုက်ကနေ
09:40
a dark continent,
221
565000
2000
လင်းနေတဲ့ တိုက်တစ်ခုဆီ
09:42
to a light continent."
222
567000
2000
ဥှီးဆောင်နိုင်ပါတယ်"တဲ့။
09:44
A simple idea,
223
569000
2000
ရိုးရှင်းတဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခုပါ။
09:46
but it could have such far-reaching consequences.
224
571000
3000
ဒါပေမဲ့ အတော် တာသွားတဲ့
အကျိုးဆက်တွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။
အကျိုးဆက်တွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။
09:50
People who have no light,
225
575000
2000
အလင်းရောင် မရှိသူတွေဟာ
09:52
whether it's physical or metaphorical,
226
577000
3000
ရုပ်ပိုင်းဖြစ်ဖြစ်၊ တင်စားတာပဲဖြစ်ဖြစ်
09:55
cannot pass our exams,
227
580000
3000
ကျွန်မတို့ရဲ့ စာမေးပွဲတွေ
မအောင်နိုင်ပါဘူး၊
မအောင်နိုင်ပါဘူး၊
09:58
and we can never know what they know.
228
583000
3000
ပြီးတော့ သူတို့သိတာတွေကို ကျွန်မတို့
ဘယ်တော့မှ မသိနိုင်ပါဘူး။
ဘယ်တော့မှ မသိနိုင်ပါဘူး။
10:01
Let us not keep them and ourselves
229
586000
3000
ကျွန်မတို့ ကိုယ်တိုင်နဲ့
သူတို့တွေကို အမှောင်ထဲမှာ
သူတို့တွေကို အမှောင်ထဲမှာ
10:04
in the dark.
230
589000
2000
မထားကြပါနဲ့တော့။
10:06
Let us celebrate diversity.
231
591000
3000
စုံလင်မှုကို ဂုဏ်ပြုကြရအောင်ပါ။
10:09
Mind your language.
232
594000
3000
သင့်ဘသာစကားကို ဂရုစိုက်ပါ။
10:12
Use it to spread great ideas.
233
597000
4000
ဒါကို ကြီးကျယ်တဲ့ စိတ်ကူးတွေ
ပျံ့နှံ့ဖို့ အသုံးပြုပါ။
ပျံ့နှံ့ဖို့ အသုံးပြုပါ။
10:16
(Applause)
234
601000
7000
(လက်ခုပ်သံများ)
10:23
Thank you very much.
235
608000
2000
ကျေးဇူး အများကြီးတင်ပါတယ်။
10:25
(Applause)
236
610000
3000
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Patricia Ryan - Language teacherPatricia Ryan has spent the past three-plus decades teaching English in Arabic countries -- where she has seen vast cultural (and linguistic) change.
Why you should listen
UK-born language teacher Patricia Ryan has spent most of the past 40 years teaching English in the countries of the Arabian Gulf.
She is currently teaching at Zayed University in Dubai, and studying for a second Masters degree in Law.
Patricia Ryan | Speaker | TED.com