TED2008
Jill Bolte Taylor: My stroke of insight
Jill Bolte Taylor daxili iflici
Filmed:
Readability: 3.7
26,359,883 views
Jill Bolte Taylor çox az beyin mütəxəssisinin arzulyacağı imkanı əldə etdi - o massiv beyin iflici keçirdi və hərəkət, danışıq, şüur kimi beyin funksiyalarını ardıcıllıqla itirməsinin şahidi oldu. Heyrətləndirici bir hekayə!
Jill Bolte Taylor - Neuroanatomist
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I grew up to study the brain
0
0
3000
Qardaşımın beyin xəstəliyi- şizofreniya olduğu üçün
00:21
because I have a brother who has been diagnosed with a brain disorder:
1
3000
4000
beyin mütəxəssisi oldum.
00:25
schizophrenia. And as a sister
2
7000
2000
Əvvəl bir bacı olaraq,
00:27
and later, as a scientist, I wanted to understand, why
3
9000
4000
sonra isə mütəxəssis kimi öyrənmək istəyirdim ki,
00:31
is it that I can take my dreams, I can connect
4
13000
3000
nəyə görə arzularımdan yola çıxaraq
00:34
them to my reality, and I can make my dreams come true?
5
16000
3000
həqiqətimi yarada və arzularımı həqiqətə çevirə bilərəm.
00:37
What is it about my brother's brain and
6
19000
4000
Arzularını adi reallıqla əlaqələndirə bilmədiyinə
00:41
his schizophrenia that he cannot connect his
7
23000
3000
görə onun üçün qarabasmaya çevrilən
00:44
dreams to a common and shared reality, so they
8
26000
4000
qardaşımın beynindəki
00:48
instead become delusion?
9
30000
2000
problem nədir?
00:51
So I dedicated my career to research into the
10
33000
2000
Buna uyğun olaraq kareyeramı bir neçə ruhi
00:53
severe mental illnesses. And I moved from my home state
11
35000
3000
xəstəliyin tədqiqatı üzərində qurdum. Və doğulduğum İndiana ştatından
00:56
of Indiana to Boston, where I was working in
12
38000
3000
Hardvard universitetinin prsixatriya fakultəsində
00:59
the lab of Dr. Francine Benes, in the Harvard
13
41000
3000
Dr. Francine Beneslə bərabər
01:02
Department of Psychiatry. And in the lab, we were asking the question,
14
44000
6000
çalışdığım Bostona köçdüm.
01:08
"What are the biological differences between the brains of individuals
15
50000
5000
"Normal olaraq qəbul olunan insanlarla
01:13
who would be diagnosed as normal control,
16
55000
2000
şizofrenik, şizofrenik effektli, bipolar xəstəlikli
01:15
as compared with the brains of individuals diagnosed with
17
57000
3000
qəbul olunan insanların beynindəki
01:18
schizophrenia, schizoaffective or bipolar disorder?"
18
60000
5000
bioloji fərq nədir?"
01:23
So we were essentially mapping the microcircuitry
19
65000
3000
Uyğun olaraq əsasən beynin mikrohərəkətinin xəritəsini
01:26
of the brain: which cells are communicating with
20
68000
3000
yaradırdıq: hansı hüceyrə hansı hüceyrə və kimyəvi maddələrlə
01:29
which cells, with which chemicals, and then in
21
71000
3000
və hansı səviyyədə əlaqədə olmasını
01:32
what quantities of those chemicals?
22
74000
3000
öyrənirdik.
01:35
So there was a lot of meaning in my life because I was performing
23
77000
4000
Bütün günü bu cür tədqiqatla məşğul olduğum üçün həyat
01:39
this type of research during the day.
24
81000
3000
kifayət qədər maraqlı idi.
01:42
But then in the evenings and on the weekends,
25
84000
3000
Və axşamlar və həftə sonları NAMİ, Əqli Xəstəlikllər Aliansında
01:45
I traveled as an advocate for NAMI, the National Alliance on Mental Illness.
26
87000
5000
müdafiəçi idim.
01:50
But on the morning of December 10, 1996, I woke up
27
92000
3000
Ancaq 1996-cı il Dekabrın 10-da
01:53
to discover that I had a brain disorder of my own.
28
95000
4000
oyananda mənim də beynimdə xəstəlik olduğunu öyrəndim.
01:57
A blood vessel exploded in the left half of my brain.
29
99000
4000
Beynimin sol yarımkürəsində damar partlamışdı.
02:01
And in the course of four hours,
30
103000
2000
Saat irəlilədikcə beynimin
02:03
I watched my brain completely deteriorate in its ability to
31
105000
5000
informasiya emalı funksiyasını itirməsinin
02:08
process all information. On the morning of the hemorrhage,
32
110000
4000
şahidi oldum. Qanaxmanın olduğu gün mən
02:12
I could not walk, talk, read, write or recall any of my life.
33
114000
6000
danışmaq, yerimək, oxumaq - yazmaq və yaddaş qabiliyyətimi itirdim.
02:18
I essentially became an infant in a woman's body.
34
120000
4000
Qadın bədəninə sahib körpə uşaq kimi idim.
02:23
If you've ever seen a human brain,
35
125000
3000
Əgər beyin görümüsünüzsə bilərsiniz ki,
02:26
it's obvious that the two hemispheres are completely separate from one another.
36
128000
3000
beyin iki müstəqil yarımkürədən ibarətdir.
02:29
And I have brought for you a real human brain.
37
131000
6000
Və mən özümlə həqiqi insan beyni gətirmişəm.
02:38
So this is a real human brain.
38
140000
7000
Budur həqiqi insan beyni.
02:46
This is the front of the brain,
39
148000
2000
Bu beyinin ön hissəsidir,
02:48
the back of brain with the spinal cord hanging down,
40
150000
4000
bu onurğa beyinlə birlikdə arxa hissəsidir.
02:52
and this is how it would be positioned inside of my head.
41
154000
4000
və insanın başında bu şəkildə yerləşir.
02:56
And when you look at the brain, it's obvious that
42
158000
2000
Beynin qurluşuna fikir versəniz görərsiniz ki,
02:58
the two cerebral cortices are completely separate from one another.
43
160000
5000
iki yarımkürə bir-birindən tamamilə ayrıdır.
03:04
For those of you who understand computers,
44
166000
2000
Kompyuterdən başı çıxan adamlar üçün,
03:06
our right hemisphere functions like a parallel processor,
45
168000
3000
sağ yarımkürə paralel prosessor,
03:09
while our left hemisphere functions like a serial processor.
46
171000
4000
sol yarımkürə serial prosessor kimidir.
03:13
The two hemispheres do communicate with one another
47
175000
3000
Əslində isə 300 milyon aksonal lifdən ibarət
03:16
through the corpus collosum,
48
178000
2000
collosum korpusu vasitəsilə bir-birilə
03:18
which is made up of some 300 million axonal fibers.
49
180000
4000
əlaqələndirilir.
03:22
But other than that,
50
184000
2000
Bu əlaqəni nəzərə almasaq
03:24
the two hemispheres are completely separate.
51
186000
4000
iki yarımkürə tamailə təcrid edilmişdir.
03:28
Because they process information differently,
52
190000
3000
Çünki onlar informasiyanı fərqli şəkildə emal edir,
03:31
each of our hemispheres think about different things,
53
193000
3000
fərqli şeylər haqda fikirləşir,
03:34
they care about different things, and, dare I say,
54
196000
4000
fərqli şeylərə diqqət yetirir və hətta
03:38
they have very different personalities.
55
200000
4000
fərqli şəxsiyyətə malikdirlər.
03:43
Excuse me. Thank you. It's been a joy. Assistant: It has been.
56
205000
7000
Bir dəqiqə bağışlayın məni. Çox sağ olun. Əyləncəli idi.( Köməkçi: Elədir)
03:51
Our right human hemisphere is all about this present moment.
57
213000
4000
Beynimizin sağ yarımkürəsi indiki zamanla əlaqədədir.
03:55
It's all about "right here, right now."
58
217000
5000
O, "indi və buradadır."
04:00
Our right hemisphere, it thinks in pictures
59
222000
3000
Sağ beynimiz şəkillərlə fikirləşir
04:03
and it learns kinesthetically through the movement of our bodies.
60
225000
4000
bədənimizin hərəkətləri yolu ilə öyrənir.
04:07
Information, in the form of energy, streams in simultaneously
61
229000
5000
Enerji halına keçmiş informasiya
04:12
through all of our sensory systems
62
234000
2000
eyni anda bütün hissiyat sistemlərinə yayılaraq
04:14
and then it explodes into this enormous collage
63
236000
3000
indiki anın necə göründüyünü,
04:17
of what this present moment looks like,
64
239000
4000
necə qoxduğunu, necə daddığını,
04:21
what this present moment smells like and tastes like,
65
243000
3000
necə hiss olduğunu və necə səsləndiyini
04:24
what it feels like and what it sounds like.
66
246000
4000
bildirir.
04:29
I am an energy-being connected to the energy all around me
67
251000
5000
Biz sağ beynimizin dərrakəsi vasitəsilə ətrafadkı enerji ilə
04:34
through the consciousness of my right hemisphere.
68
256000
3000
əlaqədə olan bir enerjiyik.
04:37
We are energy-beings connected to one another
69
259000
4000
Biz sağ beynimizin dərrakəsi vasitəsilə
04:41
through the consciousness of our right hemispheres as one human family.
70
263000
6000
bir-birilə əlaqədə olan enerji mənbələriyik, bütöv bir ailə kimi.
04:47
And right here,
71
269000
2000
Və burada, bu nöqtədə
04:49
right now, we are brothers and sisters on this planet,
72
271000
2000
dünyanı daha yaxşı bir yerə çevirməyə çalışan
04:51
here to make the world a better place.
73
273000
4000
qardaş və bacılarıq.
04:55
And in this moment we are perfect, we are whole and we are beautiful.
74
277000
6000
Bu nöqtədə biz, qüsursuz, tam və gözəlik.
05:02
My left hemisphere -- our left hemisphere -- is a very different place.
75
284000
5000
Sol beyin yarımkürəmiz isə tamamilə başqa bir yerdir.
05:07
Our left hemisphere thinks linearly and methodically.
76
289000
4000
Sol yarımkürə metodik fikirləşir.
05:11
Our left hemisphere
77
293000
2000
Sol beyin
05:13
is all about the past and it's all about the future.
78
295000
4000
ancaq keçmiş və gələcək haqdadır.
05:17
Our left hemisphere is designed to take that
79
299000
3000
Sol yarımkürə hazırki informasiyanı
05:20
enormous collage of the present moment and start
80
302000
3000
götürüb onun arasından xüsusi
05:23
picking out details, details and more details about those details.
81
305000
4000
detalları və detalların detallarını seçməklə məşğuldur.
05:27
It then categorizes and
82
309000
2000
Bundan sonra sol beyin bütün informasiyanı
05:29
organizes all that information, associates it
83
311000
4000
keçmişlə əlaqələndirir,
05:33
with everything in the past we've ever learned, and
84
315000
3000
gələcək planlara
05:36
projects into the future all of our possibilities.
85
318000
3000
çevirməklə məşğul olur.
05:40
And our left hemisphere thinks in language.
86
322000
4000
Və sol beynimiz hansısa dildə fikirləşir.
05:44
It's that ongoing brain chatter that connects me and my
87
326000
3000
Daxili dünyamızı xarici dünyamızla əlaqələndirən
05:47
internal world to my external world.
88
329000
4000
sol beynimizdir.
05:51
It's that little voice that says to me, "Hey, you gotta remember
89
333000
4000
Bu səs bizə: " Evə qayıdanda banan almalısan,
05:55
to pick up bananas on your way home.
90
337000
3000
səhər mənə banan lazımdır"
05:58
I need them in the morning."
91
340000
1000
deyir.
05:59
It's that calculating intelligence that reminds me
92
341000
3000
Nə vaxt paltar yumaq lazım olduğunu bizə deyən də
06:02
when I have to do my laundry. But perhaps most important,
93
344000
3000
sol beynimizin dərrakəsidir. Və bəlkə də ən əsası,
06:05
it's that little voice that says to me,
94
347000
4000
"Mən mənəm" deyən o kiçik səsdir.
06:09
"I am. I am." And as soon as my left hemisphere says to me "I am,"
95
351000
6000
Və sol beyin "Mənəm" dediyi anda
06:15
I become separate.
96
357000
3000
mən ayrı oluram.
06:18
I become a single solid individual, separate from the energy flow
97
360000
4000
O anda mən, məni əhatə edən enerji yığınından və sizdən ayrı
06:22
around me and separate from you.
98
364000
3000
şəxsəm.
06:25
And this was the portion of my brain that I lost
99
367000
3000
Və iflic olduğum gün itirdiyim hissə də
06:28
on the morning of my stroke.
100
370000
2000
beynimin bu hissəsi idi.
06:30
On the morning of the stroke, I woke up to a
101
372000
4000
İflic günün səhəri sol gözümdə
06:34
pounding pain behind my left eye. And it was the kind of pain --
102
376000
5000
kəskin ağrı ilə oyandım. Ağrı kəsici idi,
06:39
caustic pain -- that you get when you
103
381000
2000
dondurmanı dişləyəndə hiss elədiyiniz
06:41
bite into ice cream. And it just gripped me --
104
383000
4000
ağrı kimi. Ağrı gücləndi və zəiflədi,
06:45
and then it released me. And then it just gripped me --
105
387000
3000
yenidən gücləndi bir də zəiflədi.
06:49
and then it released me. And it was very unusual
106
391000
3000
Və əslində hər hansısa ağrı hiss
06:52
for me to ever experience any kind of pain,
107
394000
3000
etmək mənim üçün elə də qeyri-adi deyildi,
06:55
so I thought, "OK, I'll just start my normal routine."
108
397000
2000
ona görə də, öz işimdə idim.
06:57
So I got up and I jumped onto my cardio glider,
109
399000
3000
Yataqdan qalxdım,
07:00
which is a full-body, full-exercise machine.
110
402000
3000
idman etməyə başladım.
07:03
And I'm jamming away on this thing, and I'm realizing
111
405000
4000
İdman edərkən hiss edirdim ki,
07:08
that my hands look like primitive claws grasping
112
410000
4000
idman alətini tutan əllərim çox primitiv
07:12
onto the bar. And I thought, "That's very peculiar."
113
414000
3000
pəncələr kimi görünür. "Qəribədir" öz-özümə fikiləşdim.
07:15
And I looked down at my body and I thought, "Whoa,
114
417000
3000
Öz bədənimə nəzər yetirəndə "Necə də
07:18
I'm a weird-looking thing." And it was as though
115
420000
3000
qəribə görsənirəm!" fikirləşdim. Bu şüurumun məni
07:21
my consciousness had shifted away from my normal
116
423000
3000
adi reallıqdan - idmanla məşğul olan mən- reallığından uzaqlaşdırdığı,
07:24
perception of reality, where I'm the person on the
117
426000
3000
özümün öz hərəkətlərimi qıraqdan
07:27
machine having the experience, to some esoteric space
118
429000
3000
müşahidə etdiyim gizli bir
07:30
where I'm witnessing myself having this experience.
119
432000
4000
yerə apardığı anlar idi.
07:35
And it was all very peculiar, and my headache was
120
437000
2000
Çox qəribə hiss idi,
07:37
just getting worse. So I get off the machine,
121
439000
2000
və baş ağrım güclənirdi. İdman alətindən enirəm və
07:39
and I'm walking across my living room floor, and I
122
441000
3000
yemək otağından keçirəm, bütün
07:42
realize that everything inside of my body has
123
444000
2000
bədənimin yavaş-yavaş hərəkət etdiyini hiss edirəm.
07:44
slowed way down. And every step is very rigid and
124
446000
5000
Addımlarım ləng və
07:49
very deliberate. There's no fluidity to my pace,
125
451000
3000
möhkəmdir. Addımlarımda axıcılıq
07:52
and there's this constriction in my area of perceptions,
126
454000
3000
yoxdur, hissiyatım zəifləyir,
07:55
so I'm just focused on internal systems.
127
457000
4000
sadəcə daxili hissələrimə diqqət verə bilirəm.
07:59
And I'm standing in my bathroom getting ready to
128
461000
2000
Və duş otağında duş qəbul etməyə çalışarkən
08:01
step into the shower, and I could actually hear the
129
463000
2000
daxili orqanlarımın dialoqunu
08:03
dialogue inside of my body. I heard a little voice
130
465000
3000
eşidə bilirdim. Zəif bir səsin:
08:06
saying, "OK. You muscles, you gotta contract.
131
468000
3000
"Əzələlər, başlıyın işləməyə,
08:09
You muscles, you relax."
132
471000
1000
sakitləşin" deməyini eşidirdim.
08:10
And then I lost my balance, and I'm propped up against the wall.
133
472000
3000
O anda balansımı itirdim, divara söykənməyə çalışdım.
08:13
And I look down at my arm and I realize
134
475000
4000
Qollarıma nəzər yetirirəm və hiss edirəm ki,
08:17
that I can no longer define the boundaries of my body.
135
479000
4000
bədənimin bütün orqanlarını hiss edə bilmirəm.
08:21
I can't define where I begin and where I end,
136
483000
4000
Bədənimin harda başlayıb harda bitdiyini müəyyən edə bilmirəm,
08:25
because the atoms and the molecules of my arm
137
487000
3000
Qolumun atom və molekulları
08:28
blended with the atoms and molecules of the wall.
138
490000
4000
divardakı atom və molekulları ilə qarışıb, hiss edə bilmirəm.
08:32
And all I could detect was this energy -- energy.
139
494000
4000
Hiss edə bildiyim tək şey isə xarici enerji - güc idi.
08:36
And I'm asking myself, "What is wrong with me?
140
498000
2000
Öz-özümə "Nə olub mənə görəsən?
08:38
What is going on?" And in that moment, my brain chatter --
141
500000
3000
Nədir bu belə?" deyirəm. Və bu anda
08:42
my left hemisphere brain chatter -- went totally silent.
142
504000
3000
sol beyin yarımkürəm tamamilə səssizləşir.
08:45
Just like someone took a remote control
143
507000
3000
Sanki kimsə uzaqdan idarə cihazını götürüb
08:48
and pushed the mute button. Total silence.
144
510000
3000
səssiz düyməsinə basır. Tam sakitlik.
08:51
And at first I was shocked to find myself
145
513000
3000
Əvvəl beynimdəki sakitlikdən
08:54
inside of a silent mind. But then I was immediately
146
516000
4000
dəhşətə gəldim. Ardından dərhal məni əhatə
08:58
captivated by the magnificence of the energy around me.
147
520000
4000
edən enerji heyran etdi.
09:02
And because I could no longer identify
148
524000
4000
Və bədənimdə heç bir sərhəd hiss etmədiyim üçün
09:06
the boundaries of my body, I felt enormous and expansive.
149
528000
3000
özümü böyük və sərbəst hiss etdim.
09:09
I felt at one with all the energy that was,
150
531000
4000
Yalnız enerjini hiss edirdim və
09:13
and it was beautiful there.
151
535000
3000
çox gözəl hiss idi.
09:16
Then all of a sudden my left hemisphere comes back
152
538000
2000
Sonra birdən sol yarımkürə geri qayıdır, və
09:18
online, and it says to me, "Hey! We got a problem!
153
540000
3000
"Hey, problem var, problem var!
09:21
We got a problem! We gotta get some help."
154
543000
2000
Kömək çağırmaq lazımdır." deyir
09:23
And I'm going, "Ahh! I got a problem.
155
545000
2000
Mən də "Hə hə, problem var.
09:25
I got a problem." So it's like, "OK. OK. I got a problem."
156
547000
3000
Problem var" " Kömək lazımdır" fikirləşirəm.
09:28
But then I immediately drifted right back
157
550000
3000
Bundan dərhal sonra yenidən şüurumu itirirəm,
09:31
out into the consciousness -- and I affectionately
158
553000
3000
və La La Diyarı adlandırdığım
09:34
refer to this space as La La Land.
159
556000
3000
o yerə qayıdıram yenə.
09:38
But it was beautiful there. Imagine what it would
160
560000
2000
Ancaq ora çox gözəl idi. Sizi xarici dünya ilə
09:40
be like to be totally disconnected from your brain
161
562000
3000
birləşdirən sol beyninizin
09:43
chatter that connects you to the external world.
162
565000
3000
olmadığını fikirləşin.
09:46
So here I am in this space, and my job -- and any
163
568000
3000
Həmin yerdə bütün işlərim, və
09:49
stress related to my job -- it was gone.
164
571000
3000
işimlə əlaqəli stressdən uzağam.
09:52
And I felt lighter in my body. And imagine
165
574000
3000
Bədənimdə yüngüllük hiss edirəm. Təssəvür edin:
09:55
all of the relationships in the external world and any
166
577000
4000
xarici dünya ilə bağlı bütün əlaqələrdən və stressdən
09:59
stressors related to any of those -- they were gone.
167
581000
3000
azad olduğunuzu gözünüzün önünə gətirin.
10:02
And I felt this sense of peacefulness.
168
584000
5000
Və dinclik hiss edirdim o anda.
10:07
And imagine what it would feel like to lose 37 years of emotional baggage!
169
589000
5000
37 illik emosional yükdən azad olmağı təsəvvür edin!
10:12
(Laughter) Oh! I felt euphoria --
170
594000
5000
(Gülüş) Ah! Utopiyada kimi idim.
10:18
euphoria. It was beautiful.
171
600000
3000
Gözəl hiss idi.
10:21
And then, again, my left hemisphere comes online and it says,
172
603000
2000
Və yenidən sol beynim geri qayıdır,
10:23
"Hey! You've got to pay attention.
173
605000
2000
"Fikrini topla. Problem var." deyir.
10:25
We've got to get help." And I'm thinking, "I got to get help.
174
607000
2000
Və mən də: "Kömək çağırmaq lazımdır.
10:27
I gotta focus."
175
609000
2000
Fikrimi toplamalıyam" fikirləşirəm.
10:29
So I get out of the shower and I mechanically
176
611000
2000
Duşdan çıxıb mexaniki olaraq
10:31
dress and I'm walking around my apartment,
177
613000
2000
geyinirəm və evdən çıxıram.
10:33
and I'm thinking, "I gotta get to work. I gotta get to work.
178
615000
2000
Yenə fikirləşirəm:"İşə getmək lazımdır, işləmək lazımdır.
10:35
Can I drive? Can I drive?"
179
617000
3000
Maşın sürə bilirəm?"
10:38
And in that moment my right arm went totally
180
620000
2000
Və həmin anda sağ qolum
10:40
paralyzed by my side. Then I realized,
181
622000
3000
tamamilə iflic olur. Mən:
10:43
"Oh my gosh! I'm having a stroke! I'm having a stroke!"
182
625000
3000
"İflic oluram, İflic olram deyəsən!" fikirləşirəm.
10:46
And the next thing my brain says to me is, "Wow!
183
628000
3000
Beynim isə həmin anda " Oo!!
10:49
This is so cool." (Laughter) "This is so cool!
184
631000
6000
Əladı ki!!" deyir. (Gülüş). " Əladı ki bu!
10:55
How many brain scientists have the opportunity
185
637000
2000
Öz beyinlərinin üzərində beyini öyrənmək imkanı qazanan
10:57
to study their own brain from the inside out?"
186
639000
3000
çox az alim var!" deyir.
11:00
(Laughter)
187
642000
2000
(Gülüş)
11:02
And then it crosses my mind, "But I'm a very busy woman!"
188
644000
4000
Sonradan ağlıma gəlir ki, : " Axı mən çox məşğulam!"
11:06
(Laughter) "I don't have time for a stroke!"
189
648000
3000
(Gülüş) "İflic olamağa vaxtım yoxdur."
11:09
So I'm like, "OK, I can't stop the stroke from happening,
190
651000
2000
Ona görə də "Beləliklə, iflicin qarşısını ala bilməyəcəm,
11:11
so I'll do this for a week or two, and
191
653000
3000
bir iki həftəlik xəstə olaram, sonra işlərimə
11:14
then I'll get back to my routine. OK.
192
656000
2000
davam edərəm, belə yaxşı olar.
11:16
So I gotta call help. I gotta call work."
193
658000
2000
Kömək istəmək lazımdır, iş yerinə zəng etməliyəm" fikirləşirəm.
11:18
I couldn't remember the number at work,
194
660000
2000
İş nömrəmi xatırlaya bilmirdim,
11:20
so I remembered, in my office I had a business card
195
662000
2000
iş yerimin biznes kartı olduğunu xatırlayıram və
11:22
with my number on it. So I go into my business room,
196
664000
3000
onu götürmək üçün iş otağıma gedirəm
11:25
I pull out a three-inch stack of business cards.
197
667000
3000
8 santimetr qalınlıqdakı biznes kartları nəzərdən keçirirəm.
11:28
And I'm looking at the card on top and even though
198
670000
3000
Ən üstdə olan karta baxıb bunların biznes katlar
11:31
I could see clearly in my mind's eye what my business card looked like,
199
673000
4000
olduğundan əmin olsam da,
11:35
I couldn't tell if this
200
677000
2000
hansının iş yerimin kartı olduğunu ayıra bilmirdim,
11:37
was my card or not, because all I could see were pixels.
201
679000
3000
çünki ancaq pikselləri görürdüm.
11:40
And the pixels of the words blended
202
682000
2000
Sözlər yaradan piksellərlə
11:42
with the pixels of the background and the pixels of the symbols,
203
684000
3000
simvolların pikselləri hamısı bir-birinə qarışmışdı və
11:45
and I just couldn't tell.
204
687000
2000
nə olduğunu başa düşə bilmirdim.
11:47
And then I would wait for what I call a wave of clarity.
205
689000
3000
Bundan sonra bir müddət aydınlıq dalğası bürüdü məni.
11:50
And in that moment, I would be able to
206
692000
3000
Sonrakı 45 dəqiqəni
11:53
reattach to normal reality and I could tell
207
695000
3000
bütün kartları bir-bir nəzərdən keçirərək,
11:56
that's not the card ... that's not the card ... that's not the card.
208
698000
2000
mənə lazım olan kart olmadığı həqiqətini aşkar etməyə çalışaraq
11:58
It took me 45 minutes to get one inch down
209
700000
4000
keçirdim, "bu da deyil,
12:02
inside of that stack of cards.
210
704000
2000
bu da deyil, bu da deyil."
12:05
In the meantime, for 45 minutes, the hemorrhage is
211
707000
2000
Bu 45 dəqiqə ərzində beynimdəki qanama
12:07
getting bigger in my left hemisphere.
212
709000
2000
daha da böyüyür.
12:09
I do not understand numbers, I do not understand the telephone,
213
711000
3000
Rəqəmləri, telefonu başa düşmürəm,
12:12
but it's the only plan I have.
214
714000
2000
amma hələ də fikrimdəki planla hərəkət edirəm.
12:14
So I take the phone pad and I put it right here. I take the business card,
215
716000
3000
İş yerimin biznes kartını götürüb
12:17
I put it right here, and
216
719000
2000
telefonun lövhəsindəki rəqəmləri
12:19
I'm matching the shape of the squiggles on the card
217
721000
4000
biznes kartdakı rəqəmlərlin şəklinə uyğunlaşdırmaqla
12:23
to the shape of the squiggles on the phone pad.
218
725000
3000
zəng etməyə çalışıram.
12:26
But then I would drift back out into La La Land,
219
728000
3000
Qəflətən bir daha La La Diyarına düşürəm,
12:29
and not remember when I came back if I'd already
220
731000
3000
və geri dönəndə hansı rəqəmləri yığdığımı
12:32
dialed those numbers.
221
734000
1000
xatırlamıram.
12:33
So I had to wield my paralyzed arm like a stump
222
735000
4000
Beləliklə iflic olmuş əlimi o biri əlimlə
12:37
and cover the numbers as I went along and pushed
223
739000
3000
telefonun lövhəsinə gətirib yığdığım nömrələri örtürəm
12:40
them, so that as I would come back to normal
224
742000
3000
ki, adi reallığa qayıda
12:43
reality, I'd be able to tell, "Yes, I've already dialed that number."
225
745000
5000
fikirləşim: "Hə, hə bu nömrəni yığmışam."
12:48
Eventually, the whole number gets dialed
226
750000
2000
Beləliklə zəng edirəm
12:50
and I'm listening to the phone, and
227
752000
2000
və iş yoldaşımın telefonda mənə
12:52
my colleague picks up the phone and he says to me,
228
754000
3000
"Vovovoovovo" deməyini
12:56
"Woo woo woo woo." (Laughter) And I think to myself,
229
758000
5000
eşidirəm.(Gülüş) Və öz-özümə fikirləşirəm,
13:01
"Oh my gosh, he sounds like a Golden Retriever!"
230
763000
6000
"Səsi necə də Golden Retriever (it növü) səsinə oxşayır!"
13:08
And so I say to him -- clear in my mind, I say to him:
231
770000
2000
Və öz düşüncəmdə ona "Bu Jilldir! Mənə kömək lazımdır!"
13:10
"This is Jill! I need help!"
232
772000
2000
deməyimi yaxşı xatırlayıram.
13:13
And what comes out of my voice is, "Woo woo woo woo woo."
233
775000
3000
Öz səsimi isə "Vovovovovo" kimi eşidirəm.
13:16
I'm thinking, "Oh my gosh, I sound like a Golden Retriever."
234
778000
2000
Yenə fikirləşriəm: "Mən də Golden Retriever kimi danışıram."
13:18
So I couldn't know -- I didn't know that
235
780000
3000
Danışmağa başlayana kimi dili danışa bilmədiyimi
13:21
I couldn't speak or understand language until I tried.
236
783000
3000
və başa düşmədiyimi hiss etməmişdim.
13:24
So he recognizes that I need help and he gets me help.
237
786000
3000
İş yoldaşım kömək lazım olduğunu başa düşür və mənə kömək çağırır.
13:27
And a little while later, I am riding in an
238
789000
4000
Bir az sonra Bostondan Masaçusets Baş Xəstəxanasına
13:31
ambulance from one hospital across Boston to [Massachusetts] General Hospital.
239
793000
4000
aparılmaq üçün təcili yardım maşınındayam.
13:35
And I curl up into a little fetal ball.
240
797000
2000
Mən isə getdikcə kiçildiyimi hiss edirəm,
13:37
And just like a balloon with the last bit of air,
241
799000
7000
İçindəki son havasını itirən şar kimi,
13:44
just, just right out of the balloon,
242
806000
3000
özümün kiçildiyimi, enerjimin itdiyini
13:47
I just felt my energy lift and just -- I felt my spirit surrender.
243
809000
4000
və ruhumun təslim olduğunu hiss edirəm.
13:51
And in that moment, I knew that I
244
813000
6000
Həmin anda öz həyatıma hökm edə
13:57
was no longer the choreographer of my life.
245
819000
3000
bilməyəciyimi anladım.
14:00
And either the doctors rescue my body and give me a
246
822000
3000
Ya həkimlər həyatımı qurtarıb mənə həyatda
14:03
second chance at life, or this was perhaps
247
825000
3000
ikinci şans verəcəkdilər, və ya bəlkə də bu
14:06
my moment of transition.
248
828000
2000
mənim çevriliş nöqtəm idi.
14:13
When I woke later that afternoon, I was shocked
249
835000
4000
Həmin gün günorta oyanıb hələ də
14:17
to discover that I was still alive. When I felt my spirit surrender,
250
839000
5000
yaşadığımı anlayanda şok olmuşdum. Çünki ruhum təslim
14:22
I said goodbye to my life.
251
844000
3000
olanda həyata əlvida demişdim.
14:25
And my mind was now suspended between two very
252
847000
4000
Və beynim bir-birinə zidd, iki reallıq arasında
14:29
opposite planes of reality. Stimulation coming in
253
851000
4000
qalmışdı. Hissiyat sistemim vasitəsilə
14:33
through my sensory systems felt like pure pain.
254
855000
3000
ancaq ağrı hiss edirdim.
14:37
Light burned my brain like wildfire, and sounds
255
859000
4000
İşıq beynimi deşir, səslər uca və qarışıq olduğu üçün
14:41
were so loud and chaotic that I could not pick a
256
863000
4000
heç nə başa düşə bilmir və
14:45
voice out from the background noise,
257
867000
4000
ancaq qaçmaq uzaqlaşmaq
14:49
and I just wanted to escape. Because I could not identify the
258
871000
4000
istəyirdim. Bədənimdəki sərhəddi hiss etmədiyim üçün
14:53
position of my body in space, I felt enormous and expansive,
259
875000
5000
həddən artıq böyük və sərbəst hiss edirdim,
14:58
like a genie just liberated from her bottle.
260
880000
4000
şüşədən təzəcə çıxmış cin kimi idim.
15:03
And my spirit soared free, like a great whale
261
885000
5000
Ruhum azad olmuşdu, utopiya
15:08
gliding through the sea of silent euphoria.
262
890000
5000
dənizində sakitcə hərəkət edən dalğa kimi idim.
15:14
Nirvana. I found Nirvana. And I remember thinking,
263
896000
8000
Nirvana(Cənnət)də idim. Nirvananı tapmışdım.
15:22
there's no way I would ever be able to squeeze
264
904000
3000
Və belə böyük bir enerjinin, ruhumun kiçicik bir
15:25
the enormousness of myself back inside this tiny little body.
265
907000
5000
bədəndə yerləşməsinə inana bilmirdim.
15:32
But then I realized, "But I'm still alive! I'm still alive,
266
914000
4000
Sonra xatırladım ki," Mən ölməmişəm! Hələ
15:36
and I have found Nirvana. And if I have
267
918000
4000
yaşayıram və Nirvananı tapmışam.
15:40
found Nirvana and I'm still alive, then everyone
268
922000
3000
Deməli yaşadığım halda Nirvananı tapmışamsa,
15:43
who is alive can find Nirvana." And I pictured a world
269
925000
7000
yaşayan hər kəs bunu edə bilər." Və hər an burda
15:50
filled with beautiful, peaceful, compassionate,
270
932000
4000
ola biləcəklərini bilən gözəl, dinc, rəhmli,
15:54
loving people who knew that they could come to
271
936000
3000
sevgiylə dolu insanları
15:57
this space at any time. And that they could
272
939000
4000
təsəvvür etdim. Onlar istədikləri vaxt
16:01
purposely choose to step to the right of their
273
943000
4000
beyinlərinin sağ yarımkürəsinə yönələrək
16:05
left hemispheres and find this peace. And then
274
947000
5000
bu yeri tapa bilərlər. Və bu daxili iflicin
16:10
I realized what a tremendous gift this experience
275
952000
4000
necə böyük bəxşiş olduğunu, həyatıma necə
16:14
could be, what a stroke of insight this could be
276
956000
4000
böyük təsir edəcəyini
16:19
to how we live our lives. And it motivated me to recover.
277
961000
9000
dərk etdim. Və bu mənim sağalmağıma kömək etdi.
16:28
Two and a half weeks after the hemorrhage, the
278
970000
3000
Qanaxmadan 2 həftə yarım keçdikdən sonra
16:31
surgeons went in and they removed a blood clot
279
973000
2000
cərrahlar dil mərkəzimi idarə edən hissədəki
16:33
the size of a golf ball that was pushing on my language centers.
280
975000
3000
qan laxtasını təmizlədilər.
16:36
Here I am with my mama,
281
978000
2000
Bu şəkildə həyatımdakı həqiqi
16:38
who is a true angel in my life. It took me eight years to completely recover.
282
980000
8000
mələklə: anamla birlikdəyəm. Tam sağalmağım 8 il çəkdi.
16:47
So who are we? We are the life-force power of the universe,
283
989000
5000
Beləliklə kimik biz? Biz manual bacarığa və iki idraki beynə sahib
16:52
with manual dexterity and two cognitive minds.
284
994000
5000
olan kainatın yaşamaq gücüyük.
16:57
And we have the power to choose, moment by moment,
285
999000
4000
Və necə və kim olmağımızı dəqiqəbədəqiqə
17:01
who and how we want to be in the world.
286
1003000
4000
idarə etmək qabiliyyətinə malikik.
17:06
Right here, right now, I can step into the
287
1008000
2000
İndi, bu dəqiqə beynimin sağ tərəfinə yönələ bilərəm,
17:08
consciousness of my right hemisphere, where we are.
288
1010000
4000
budur burdayam.
17:12
I am the life-force power of the universe.
289
1014000
4000
Kainatın yaşamaq gücüyəm.
17:16
I am the life-force power of the 50 trillion beautiful
290
1018000
3000
50 trilion molekul genlərinin
17:19
molecular geniuses that make up my form, at one with all that is.
291
1021000
5000
yaratdığı bir tamam.
17:25
Or, I can choose to step into the consciousness of
292
1027000
3000
Və yaxud, yalnız, güclü individuala çevriləcəyim
17:28
my left hemisphere, where I become a single individual,
293
1030000
4000
beynimin sol tərəfinə yönələ bilərəm,
17:32
a solid. Separate from the flow,
294
1034000
3000
Axından, sizdən uzaq.
17:36
separate from you. I am Dr. Jill Bolte Taylor:
295
1038000
3000
Mən savadlı, nevroanatomist
17:39
intellectual, neuroanatomist. These are the "we" inside of me.
296
1041000
7000
Dr. Jill Tayloram. Bizim içimizdə iki "biz" mövcuddur.
17:50
Which would you choose? Which do you choose? And when?
297
1052000
7000
Hansını seçmək istərdiniz? Hansını seçirsiniz? Nə vaxt seçirsiniz?
17:59
I believe that the more time we spend
298
1061000
4000
Mən isə inanıram ki, nə qədər çox daxili sakitlik tapdığımız
18:03
choosing to run the deep inner-peace circuitry
299
1065000
3000
sağ beynimizə yönəlməyi seçsək,
18:06
of our right hemispheres, the more peace we will
300
1068000
3000
dünya üçün o qədər çox dinclik gətirə bilərik,
18:09
project into the world, and the more peaceful our planet will be.
301
1071000
4000
planetimiz bir o qədər dinc olar.
18:13
And I thought that was an idea worth spreading.
302
1075000
5000
Və inanırdım ki, bu bölüşməyə dəyər fikirdir.
ABOUT THE SPEAKER
Jill Bolte Taylor - NeuroanatomistBrain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery.
Why you should listen
One morning, a blood vessel in Jill Bolte Taylor's brain exploded. As a brain scientist, she realized she had a ringside seat to her own stroke. She watched as her brain functions shut down one by one: motion, speech, memory, self-awareness ...
Amazed to find herself alive, Taylor spent eight years recovering her ability to think, walk and talk. She has become a spokesperson for stroke recovery and for the possibility of coming back from brain injury stronger than before. In her case, although the stroke damaged the left side of her brain, her recovery unleashed a torrent of creative energy from her right. From her home base in Indiana, she now travels the country on behalf of the Harvard Brain Bank as the "Singin' Scientist."
Jill Bolte Taylor | Speaker | TED.com