TED2008
Jill Bolte Taylor: My stroke of insight
Jill Bolte Taylor i jej wylew zrozumienia
Filmed:
Readability: 3.7
26,359,883 views
Jill Bolte Taylor nadarzyła się okazja, której inni neurolodzy woleliby raczej za wszelką cenę uniknąć: doznała rozległego udaru mózgu. Obserwowała, jak przestają działać kolejne funkcje jej mózgu - ruch, mowa, samoświadomość. Opowiada nam o tym zdumiewającym doświadczeniu.
Jill Bolte Taylor - Neuroanatomist
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I grew up to study the brain
0
0
3000
Zaczęłam zajmować się neuroanatomią,
bo mój brat cierpi na chorobę mózgu.
00:21
because I have a brother who has been diagnosed with a brain disorder:
1
3000
4000
Schizofrenię.
00:25
schizophrenia. And as a sister
2
7000
2000
Jako siostra i naukowiec
chciałam zrozumieć,
chciałam zrozumieć,
00:27
and later, as a scientist, I wanted to understand, why
3
9000
4000
dlaczego udaje mi się
00:31
is it that I can take my dreams, I can connect
4
13000
3000
połączyć marzenia z rzeczywistością
00:34
them to my reality, and I can make my dreams come true?
5
16000
3000
i nawet je urzeczywistnić,
00:37
What is it about my brother's brain and
6
19000
4000
natomiast mózg mojego brata
00:41
his schizophrenia that he cannot connect his
7
23000
3000
nie rozdziela marzeń od świata realnego,
00:44
dreams to a common and shared reality, so they
8
26000
4000
wskutek czego stają się urojeniami.
00:48
instead become delusion?
9
30000
2000
00:51
So I dedicated my career to research into the
10
33000
2000
Dlatego poświęciłam się badaniu
00:53
severe mental illnesses. And I moved from my home state
11
35000
3000
poważnych chorób psychicznych.
00:56
of Indiana to Boston, where I was working in
12
38000
3000
Z Indiany przeniosłam się do Bostonu.
00:59
the lab of Dr. Francine Benes, in the Harvard
13
41000
3000
Pracowałam z dr Francine Benes
01:02
Department of Psychiatry. And in the lab, we were asking the question,
14
44000
6000
w Instytucie Psychiatrii
Uniwersytetu Harvarda.
Uniwersytetu Harvarda.
W laboratorium
porównywaliśmy budowę mózgu zdrowego
01:08
"What are the biological differences between the brains of individuals
15
50000
5000
01:13
who would be diagnosed as normal control,
16
55000
2000
01:15
as compared with the brains of individuals diagnosed with
17
57000
3000
i mózgu chorych na schizofrenię,
01:18
schizophrenia, schizoaffective or bipolar disorder?"
18
60000
5000
a także choroby takie
jak psychozy schizoafektywne,
jak psychozy schizoafektywne,
czy zaburzenia afektywne dwubiegunowe.
01:23
So we were essentially mapping the microcircuitry
19
65000
3000
Tworzyliśmy mapę obwodów mózgowych.
01:26
of the brain: which cells are communicating with
20
68000
3000
Obserwowaliśmy komunikację komórek,
01:29
which cells, with which chemicals, and then in
21
71000
3000
próbując określić rodzaje
i ilości substancji
i ilości substancji
01:32
what quantities of those chemicals?
22
74000
3000
potrzebnych do tej komunikacji.
01:35
So there was a lot of meaning in my life because I was performing
23
77000
4000
Prowadziłam intensywne życie,
bo za dnia pracowałam w laboratorium,
01:39
this type of research during the day.
24
81000
3000
a wieczorami i w weekendy
01:42
But then in the evenings and on the weekends,
25
84000
3000
podróżowałam jako rzeczniczka
organizacji NAMI,
organizacji NAMI,
01:45
I traveled as an advocate for NAMI, the National Alliance on Mental Illness.
26
87000
5000
amerykańskiego stowarzyszenia
na rzecz osób chorych psychicznie.
na rzecz osób chorych psychicznie.
01:50
But on the morning of December 10, 1996, I woke up
27
92000
3000
10 grudnia 1996 roku
01:53
to discover that I had a brain disorder of my own.
28
95000
4000
obudziłam się z własną chorobą mózgu.
01:57
A blood vessel exploded in the left half of my brain.
29
99000
4000
W mojej lewej półkuli
eksplodowało naczynie krwionośne.
eksplodowało naczynie krwionośne.
02:01
And in the course of four hours,
30
103000
2000
Przez 4 godziny
02:03
I watched my brain completely deteriorate in its ability to
31
105000
5000
obserwowałam, jak mój mózg
traci zdolność przetwarzania informacji.
traci zdolność przetwarzania informacji.
02:08
process all information. On the morning of the hemorrhage,
32
110000
4000
W dzień wylewu nie potrafiłam
chodzić, mówić, czytać, pisać,
chodzić, mówić, czytać, pisać,
02:12
I could not walk, talk, read, write or recall any of my life.
33
114000
6000
ani przypomnieć sobie
nic z własnego życia.
nic z własnego życia.
02:18
I essentially became an infant in a woman's body.
34
120000
4000
Stałam się właściwie niemowlęciem
w ciele kobiety.
w ciele kobiety.
02:23
If you've ever seen a human brain,
35
125000
3000
Każdy, kto widział kiedyś mózg wie,
02:26
it's obvious that the two hemispheres are completely separate from one another.
36
128000
3000
że jego półkule są całkowicie oddzielone.
02:29
And I have brought for you a real human brain.
37
131000
6000
Mam tu dla was prawdziwy mózg ludzki.
02:38
So this is a real human brain.
38
140000
7000
Oto prawdziwy mózg.
02:46
This is the front of the brain,
39
148000
2000
Część frontowa.
02:48
the back of brain with the spinal cord hanging down,
40
150000
4000
Z tyłu wisi rdzeń kręgowy.
02:52
and this is how it would be positioned inside of my head.
41
154000
4000
Tak byłby ułożony w środku mojej czaszki.
02:56
And when you look at the brain, it's obvious that
42
158000
2000
Widać tu wyraźnie,
02:58
the two cerebral cortices are completely separate from one another.
43
160000
5000
że kory obydwu półkul
są od siebie całkowicie oddzielone.
są od siebie całkowicie oddzielone.
03:04
For those of you who understand computers,
44
166000
2000
Informatyk powiedziałby,
03:06
our right hemisphere functions like a parallel processor,
45
168000
3000
że prawa półkula przeprowadza
obliczenia równoległe,
obliczenia równoległe,
03:09
while our left hemisphere functions like a serial processor.
46
171000
4000
a lewa obliczenia sekwencyjne.
03:13
The two hemispheres do communicate with one another
47
175000
3000
Półkule komunikują się
przez ciało modzelowate,
przez ciało modzelowate,
03:16
through the corpus collosum,
48
178000
2000
03:18
which is made up of some 300 million axonal fibers.
49
180000
4000
które składa się z około
300 milionów aksonów.
300 milionów aksonów.
03:22
But other than that,
50
184000
2000
Stanowi ono jedyne połączenie
03:24
the two hemispheres are completely separate.
51
186000
4000
pomiędzy półkulami naszego mózgu.
03:28
Because they process information differently,
52
190000
3000
Każda z nich
inaczej przetwarza informacje.
inaczej przetwarza informacje.
03:31
each of our hemispheres think about different things,
53
193000
3000
Każda myśli o czymś innym.
03:34
they care about different things, and, dare I say,
54
196000
4000
Każda zajmuje się innymi sprawami
i śmiem twierdzić,
że mają nawet odmienną osobowość.
że mają nawet odmienną osobowość.
03:38
they have very different personalities.
55
200000
4000
03:43
Excuse me. Thank you. It's been a joy. Assistant: It has been.
56
205000
7000
Dziękuję, było nam razem cudownie.
(Śmiech)
03:51
Our right human hemisphere is all about this present moment.
57
213000
4000
Prawa półkula
zajmuje się teraźniejszością.
zajmuje się teraźniejszością.
03:55
It's all about "right here, right now."
58
217000
5000
Tym, co "tu i teraz".
04:00
Our right hemisphere, it thinks in pictures
59
222000
3000
Myśli obrazowo.
04:03
and it learns kinesthetically through the movement of our bodies.
60
225000
4000
Uczy się kinestetycznie, z ruchów ciała.
04:07
Information, in the form of energy, streams in simultaneously
61
229000
5000
Informacja w postaci energii
napływa równocześnie wszystkimi zmysłami.
04:12
through all of our sensory systems
62
234000
2000
04:14
and then it explodes into this enormous collage
63
236000
3000
Potem wybucha, tworząc kolaż,
04:17
of what this present moment looks like,
64
239000
4000
który stanowi chwilę obecną:
04:21
what this present moment smells like and tastes like,
65
243000
3000
jej zapach,
04:24
what it feels like and what it sounds like.
66
246000
4000
wygląd, smak, dotyk i dźwięk.
04:29
I am an energy-being connected to the energy all around me
67
251000
5000
Jestem bytem energetycznym,
a z energią wokoło
a z energią wokoło
04:34
through the consciousness of my right hemisphere.
68
256000
3000
łączy mnie świadomość prawej półkuli.
04:37
We are energy-beings connected to one another
69
259000
4000
Wszyscy jesteśmy bytami energetycznymi.
04:41
through the consciousness of our right hemispheres as one human family.
70
263000
6000
Świadomość prawej półkuli
łączy nas w jedną, ludzką rodzinę.
łączy nas w jedną, ludzką rodzinę.
04:47
And right here,
71
269000
2000
Tu i teraz jesteśmy braćmi i siostrami.
04:49
right now, we are brothers and sisters on this planet,
72
271000
2000
04:51
here to make the world a better place.
73
273000
4000
Możemy uczynić świat lepszym.
04:55
And in this moment we are perfect, we are whole and we are beautiful.
74
277000
6000
Tu i teraz jesteśmy
idealni, kompletni i piękni.
idealni, kompletni i piękni.
05:02
My left hemisphere -- our left hemisphere -- is a very different place.
75
284000
5000
Ale lewa półkula
to zupełnie inna historia.
to zupełnie inna historia.
05:07
Our left hemisphere thinks linearly and methodically.
76
289000
4000
Myśli linearnie i metodycznie.
05:11
Our left hemisphere
77
293000
2000
Jej domena to przyszłość i przeszłość.
05:13
is all about the past and it's all about the future.
78
295000
4000
05:17
Our left hemisphere is designed to take that
79
299000
3000
Wydobywa szczegóły
z kolażu chwili obecnej.
z kolażu chwili obecnej.
05:20
enormous collage of the present moment and start
80
302000
3000
W tych szczegółach doszukuje się
następnych szczegółów.
następnych szczegółów.
05:23
picking out details, details and more details about those details.
81
305000
4000
05:27
It then categorizes and
82
309000
2000
Kategoryzuje dane.
05:29
organizes all that information, associates it
83
311000
4000
Organizuje je, łączy ze wszystkim,
05:33
with everything in the past we've ever learned, and
84
315000
3000
czego nauczyliśmy się w przeszłości.
05:36
projects into the future all of our possibilities.
85
318000
3000
To, co prawdopodobne,
lokuje w przyszłości.
lokuje w przyszłości.
05:40
And our left hemisphere thinks in language.
86
322000
4000
Lewa półkula myśli w języku.
05:44
It's that ongoing brain chatter that connects me and my
87
326000
3000
Tworzy bezustanny gwar, który łączy nas
05:47
internal world to my external world.
88
329000
4000
i nasz świat wewnętrzny
ze światem zewnętrznym.
ze światem zewnętrznym.
05:51
It's that little voice that says to me, "Hey, you gotta remember
89
333000
4000
Głosik, który podpowiada:
"Pamiętaj, w drodze do domu kupić banany.
05:55
to pick up bananas on your way home.
90
337000
3000
Potrzebne są na śniadanie".
05:58
I need them in the morning."
91
340000
1000
05:59
It's that calculating intelligence that reminds me
92
341000
3000
To inteligencja, która przypomina mi,
06:02
when I have to do my laundry. But perhaps most important,
93
344000
3000
że muszę zrobić pranie.
06:05
it's that little voice that says to me,
94
347000
4000
A co najważniejsze,
to właśnie lewa półkula
to właśnie lewa półkula
06:09
"I am. I am." And as soon as my left hemisphere says to me "I am,"
95
351000
6000
mówi: "Ja jestem".
Gdy tylko to powie,
06:15
I become separate.
96
357000
3000
staję się odrębna.
06:18
I become a single solid individual, separate from the energy flow
97
360000
4000
Staję się jednostką,
oddzieloną od strumienia energii.
oddzieloną od strumienia energii.
06:22
around me and separate from you.
98
364000
3000
Odrębną od was.
06:25
And this was the portion of my brain that I lost
99
367000
3000
Tę właśnie część mózgu
utraciłam w dniu wylewu.
utraciłam w dniu wylewu.
06:28
on the morning of my stroke.
100
370000
2000
06:30
On the morning of the stroke, I woke up to a
101
372000
4000
Obudził mnie ostry ból
06:34
pounding pain behind my left eye. And it was the kind of pain --
102
376000
5000
umiejscowiony za lewym okiem.
Podobny do tego, który czujemy czasem
06:39
caustic pain -- that you get when you
103
381000
2000
wgryzając się w lody.
06:41
bite into ice cream. And it just gripped me --
104
383000
4000
Chwycił mnie i wypuścił.
06:45
and then it released me. And then it just gripped me --
105
387000
3000
Znów chwycił i znów wypuścił.
06:49
and then it released me. And it was very unusual
106
391000
3000
Rzadko coś mnie boli,
06:52
for me to ever experience any kind of pain,
107
394000
3000
więc postanowiłam zacząć dzień jak zwykle.
06:55
so I thought, "OK, I'll just start my normal routine."
108
397000
2000
06:57
So I got up and I jumped onto my cardio glider,
109
399000
3000
Jak co rano, zaczęłam od gimnastyki.
07:00
which is a full-body, full-exercise machine.
110
402000
3000
Mam taką maszynę do ćwiczeń wysiłkowych.
07:03
And I'm jamming away on this thing, and I'm realizing
111
405000
4000
Ćwiczę sobie, aż tu nagle widzę,
że dłonie na uchwycie
wyglądają jak szpony.
wyglądają jak szpony.
07:08
that my hands look like primitive claws grasping
112
410000
4000
07:12
onto the bar. And I thought, "That's very peculiar."
113
414000
3000
Pomyślałam - ciekawe!
07:15
And I looked down at my body and I thought, "Whoa,
114
417000
3000
Obejrzałam resztę ciała
i zdziwiłam się, jak cudacznie wyglądam.
07:18
I'm a weird-looking thing." And it was as though
115
420000
3000
07:21
my consciousness had shifted away from my normal
116
423000
3000
Wcześniej dla mojej świadomości
07:24
perception of reality, where I'm the person on the
117
426000
3000
byłam osobą ćwiczącą na maszynie.
07:27
machine having the experience, to some esoteric space
118
429000
3000
Teraz z jakiejś ezoterycznej przestrzeni
07:30
where I'm witnessing myself having this experience.
119
432000
4000
świadomość doświadczała mnie,
doświadczającej ćwiczeń.
doświadczającej ćwiczeń.
07:35
And it was all very peculiar, and my headache was
120
437000
2000
Było to bardzo dziwne.
Ból głowy się pogarszał.
07:37
just getting worse. So I get off the machine,
121
439000
2000
Zeszłam więc z maszyny
07:39
and I'm walking across my living room floor, and I
122
441000
3000
i uświadomiłam sobie,
że wszystko w moim ciele spowolniało,
07:42
realize that everything inside of my body has
123
444000
2000
07:44
slowed way down. And every step is very rigid and
124
446000
5000
a każdy sztywny krok wymaga skupienia.
07:49
very deliberate. There's no fluidity to my pace,
125
451000
3000
Nie szłam płynnie.
07:52
and there's this constriction in my area of perceptions,
126
454000
3000
Moja percepcja skurczyła się,
07:55
so I'm just focused on internal systems.
127
457000
4000
tak że odbierałam tylko swoje wnętrze.
07:59
And I'm standing in my bathroom getting ready to
128
461000
2000
Poszłam wziąć prysznic, słysząc dialog,
08:01
step into the shower, and I could actually hear the
129
463000
2000
08:03
dialogue inside of my body. I heard a little voice
130
465000
3000
który rozgrywał się w ciele:
08:06
saying, "OK. You muscles, you gotta contract.
131
468000
3000
"Te mięśnie niech się kurczą,
08:09
You muscles, you relax."
132
471000
1000
a tamte rozkurczą".
08:10
And then I lost my balance, and I'm propped up against the wall.
133
472000
3000
Straciłam równowagę, opadłam na ścianę,
08:13
And I look down at my arm and I realize
134
475000
4000
spojrzałam na rękę i uświadomiłam sobie,
08:17
that I can no longer define the boundaries of my body.
135
479000
4000
że nie umiem określić granic swego ciała,
08:21
I can't define where I begin and where I end,
136
483000
4000
ustalić, gdzie się zaczynam,
a gdzie kończę,
a gdzie kończę,
08:25
because the atoms and the molecules of my arm
137
487000
3000
ponieważ atomy i cząsteczki ręki
08:28
blended with the atoms and molecules of the wall.
138
490000
4000
zlewają się z atomami
i cząsteczkami ściany.
i cząsteczkami ściany.
08:32
And all I could detect was this energy -- energy.
139
494000
4000
Docierała do mnie jedynie energia.
08:36
And I'm asking myself, "What is wrong with me?
140
498000
2000
Zaczęłam zastanawiać się, co mi się stało,
08:38
What is going on?" And in that moment, my brain chatter --
141
500000
3000
co się dzieje,
ale wtedy gwar w mózgu,
08:42
my left hemisphere brain chatter -- went totally silent.
142
504000
3000
gwar lewej półkuli, całkowicie zamilkł.
08:45
Just like someone took a remote control
143
507000
3000
Jakby ktoś wziął pilota i wyłączył dźwięk.
08:48
and pushed the mute button. Total silence.
144
510000
3000
Kompletna cisza.
08:51
And at first I was shocked to find myself
145
513000
3000
Kiedy znalazłam się w niemym umyśle,
08:54
inside of a silent mind. But then I was immediately
146
516000
4000
pierwszą reakcją był szok.
Ale zaraz potem zachwyciłam się
otaczającą mnie energią.
otaczającą mnie energią.
08:58
captivated by the magnificence of the energy around me.
147
520000
4000
09:02
And because I could no longer identify
148
524000
4000
Nie umiałam określić granic ciała,
09:06
the boundaries of my body, I felt enormous and expansive.
149
528000
3000
więc czułam się ogromna i rozległa.
09:09
I felt at one with all the energy that was,
150
531000
4000
Poczułam jedność
z całą istniejącą energią.
z całą istniejącą energią.
09:13
and it was beautiful there.
151
535000
3000
Było w niej pięknie.
09:16
Then all of a sudden my left hemisphere comes back
152
538000
2000
Nagle wraca lewa półkula
09:18
online, and it says to me, "Hey! We got a problem!
153
540000
3000
i mówi: "Coś nie tak!
09:21
We got a problem! We gotta get some help."
154
543000
2000
Trzeba poszukać pomocy!".
09:23
And I'm going, "Ahh! I got a problem.
155
545000
2000
A ja na to:
"Rany! Coś ze mną nie tak".
09:25
I got a problem." So it's like, "OK. OK. I got a problem."
156
547000
3000
09:28
But then I immediately drifted right back
157
550000
3000
Ale za chwilę odpłynęłam
z powrotem w świadomość.
09:31
out into the consciousness -- and I affectionately
158
553000
3000
Nazywam ją krainą głowy w chmurach.
09:34
refer to this space as La La Land.
159
556000
3000
09:38
But it was beautiful there. Imagine what it would
160
560000
2000
Wyobraźcie sobie,
09:40
be like to be totally disconnected from your brain
161
562000
3000
jak by to było, odłączyć się od gwaru,
09:43
chatter that connects you to the external world.
162
565000
3000
który łączy nas ze światem zewnętrznym.
09:46
So here I am in this space, and my job -- and any
163
568000
3000
Byłam sobie w tej przestrzeni.
Praca i stresy z nią związane zniknęły.
09:49
stress related to my job -- it was gone.
164
571000
3000
09:52
And I felt lighter in my body. And imagine
165
574000
3000
Czułam się lżejsza.
09:55
all of the relationships in the external world and any
166
577000
4000
Odeszły wszystkie powiązania
ze światem zewnętrznym
ze światem zewnętrznym
09:59
stressors related to any of those -- they were gone.
167
581000
3000
i cały wynikający z nich stres.
10:02
And I felt this sense of peacefulness.
168
584000
5000
Czułam wewnętrzny spokój.
Wyobraźcie sobie uczucie
zrzucenia 37 lat trosk!
zrzucenia 37 lat trosk!
10:07
And imagine what it would feel like to lose 37 years of emotional baggage!
169
589000
5000
10:12
(Laughter) Oh! I felt euphoria --
170
594000
5000
(Śmiech)
Czysta euforia.
10:18
euphoria. It was beautiful.
171
600000
3000
Piękne uczucie.
10:21
And then, again, my left hemisphere comes online and it says,
172
603000
2000
Włącza się lewa półkula: "Skup się!
10:23
"Hey! You've got to pay attention.
173
605000
2000
10:25
We've got to get help." And I'm thinking, "I got to get help.
174
607000
2000
Trzeba szukać pomocy!".
10:27
I gotta focus."
175
609000
2000
Powtarzałam sobie: skup się!
10:29
So I get out of the shower and I mechanically
176
611000
2000
Wyszłam spod prysznica.
Ubrałam się, chodzę i myślę:
10:31
dress and I'm walking around my apartment,
177
613000
2000
10:33
and I'm thinking, "I gotta get to work. I gotta get to work.
178
615000
2000
"Muszę iść do pracy!"
10:35
Can I drive? Can I drive?"
179
617000
3000
"Czy ja mogę prowadzić samochód?"
10:38
And in that moment my right arm went totally
180
620000
2000
Wtedy nagle utraciłam władzę w prawej ręce.
10:40
paralyzed by my side. Then I realized,
181
622000
3000
Zrozumiałam - dostałam wylewu!
10:43
"Oh my gosh! I'm having a stroke! I'm having a stroke!"
182
625000
3000
10:46
And the next thing my brain says to me is, "Wow!
183
628000
3000
Mój mózg powiedział wtedy "Ale ekstra!"
10:49
This is so cool." (Laughter) "This is so cool!
184
631000
6000
(Śmiech)
"Świetnie! Jak wielu neurologom
nadarza się okazja,
nadarza się okazja,
10:55
How many brain scientists have the opportunity
185
637000
2000
10:57
to study their own brain from the inside out?"
186
639000
3000
żeby zbadać własny mózg od środka?"
11:00
(Laughter)
187
642000
2000
(Śmiech)
11:02
And then it crosses my mind, "But I'm a very busy woman!"
188
644000
4000
Wtedy pomyślałam:
"Ale ja jestem taka zajęta!"
(Śmiech)
11:06
(Laughter) "I don't have time for a stroke!"
189
648000
3000
"Nie mam czasu na wylew!".
11:09
So I'm like, "OK, I can't stop the stroke from happening,
190
651000
2000
Stwierdziłam, że zostawię sobie
wylew na tydzień czy dwa,
wylew na tydzień czy dwa,
11:11
so I'll do this for a week or two, and
191
653000
3000
11:14
then I'll get back to my routine. OK.
192
656000
2000
a potem wrócę do pracy.
11:16
So I gotta call help. I gotta call work."
193
658000
2000
Musiałam jednak zadzwonić po pomoc.
11:18
I couldn't remember the number at work,
194
660000
2000
Nie pamiętałam numeru do pracy,
11:20
so I remembered, in my office I had a business card
195
662000
2000
ale pamiętam, że miałam wizytówkę.
11:22
with my number on it. So I go into my business room,
196
664000
3000
Poszłam do swojego gabinetu.
11:25
I pull out a three-inch stack of business cards.
197
667000
3000
Był tam 10-centymetrowy stosik wizytówek.
11:28
And I'm looking at the card on top and even though
198
670000
3000
Patrzę na pierwszą z nich.
Chociaż pamiętałam dokładnie,
jak wygląda moja własna.
jak wygląda moja własna.
11:31
I could see clearly in my mind's eye what my business card looked like,
199
673000
4000
11:35
I couldn't tell if this
200
677000
2000
Niestety na tej widziałam tylko piksele.
11:37
was my card or not, because all I could see were pixels.
201
679000
3000
Piksele słów zmieszane z pikselami tła.
11:40
And the pixels of the words blended
202
682000
2000
11:42
with the pixels of the background and the pixels of the symbols,
203
684000
3000
11:45
and I just couldn't tell.
204
687000
2000
Nic nie rozumiałam.
11:47
And then I would wait for what I call a wave of clarity.
205
689000
3000
Co jakiś czas pojawiała się
"fala jasności".
"fala jasności".
11:50
And in that moment, I would be able to
206
692000
3000
Wracałam do normalnej rzeczywistości
11:53
reattach to normal reality and I could tell
207
695000
3000
i potrafiłam rozpoznać,
czy trzymana wizytówka
czy trzymana wizytówka
11:56
that's not the card ... that's not the card ... that's not the card.
208
698000
2000
jest moja, czy nie.
11:58
It took me 45 minutes to get one inch down
209
700000
4000
Przejście przez pierwsze 3 cm tego stosu
12:02
inside of that stack of cards.
210
704000
2000
zajęło mi 45 minut.
12:05
In the meantime, for 45 minutes, the hemorrhage is
211
707000
2000
A mój udar tymczasem postępował.
12:07
getting bigger in my left hemisphere.
212
709000
2000
12:09
I do not understand numbers, I do not understand the telephone,
213
711000
3000
Nie rozumiałam cyfr ani obsługi telefonu.
12:12
but it's the only plan I have.
214
714000
2000
Ale to był jedyny plan.
12:14
So I take the phone pad and I put it right here. I take the business card,
215
716000
3000
Położyłam telefon na biurku,
obok wizytówki.
obok wizytówki.
12:17
I put it right here, and
216
719000
2000
12:19
I'm matching the shape of the squiggles on the card
217
721000
4000
Dobierałam kształt
dziwnych robaczków na wizytówce
dziwnych robaczków na wizytówce
12:23
to the shape of the squiggles on the phone pad.
218
725000
3000
do robaczków na klawiaturze telefonu.
12:26
But then I would drift back out into La La Land,
219
728000
3000
Czasem wracałam do krainy
głowy w chmurach,
głowy w chmurach,
12:29
and not remember when I came back if I'd already
220
731000
3000
a po powrocie nie pamiętałam, co wykręciłam.
12:32
dialed those numbers.
221
734000
1000
12:33
So I had to wield my paralyzed arm like a stump
222
735000
4000
Musiałam położyć sparaliżowaną, bezwładną rękę
12:37
and cover the numbers as I went along and pushed
223
739000
3000
na cyfrach, które już wykręciłam.
12:40
them, so that as I would come back to normal
224
742000
3000
Dzięki temu po powrocie do normalności
12:43
reality, I'd be able to tell, "Yes, I've already dialed that number."
225
745000
5000
wiedziałam, że wystukałam już
daną część numeru.
daną część numeru.
12:48
Eventually, the whole number gets dialed
226
750000
2000
W końcu mi się udało.
12:50
and I'm listening to the phone, and
227
752000
2000
12:52
my colleague picks up the phone and he says to me,
228
754000
3000
Odebrał kolega.
Słucham, co do mnie mówi
12:56
"Woo woo woo woo." (Laughter) And I think to myself,
229
758000
5000
i słyszę tylko takie "łu łu łu".
(Śmiech)
13:01
"Oh my gosh, he sounds like a Golden Retriever!"
230
763000
6000
Brzmiał jak taki pies, golden retriever.
W głowie sformułowałam zdanie:
13:08
And so I say to him -- clear in my mind, I say to him:
231
770000
2000
13:10
"This is Jill! I need help!"
232
772000
2000
"Mówi Jill, ratunku!"
13:13
And what comes out of my voice is, "Woo woo woo woo woo."
233
775000
3000
Ale z moich ust wydobyło się "łu łu łu".
13:16
I'm thinking, "Oh my gosh, I sound like a Golden Retriever."
234
778000
2000
Ja też brzmiałam jak pies.
13:18
So I couldn't know -- I didn't know that
235
780000
3000
Nagle zrozumiałam, że straciłam zdolność
13:21
I couldn't speak or understand language until I tried.
236
783000
3000
mowy i rozumienia języka.
13:24
So he recognizes that I need help and he gets me help.
237
786000
3000
Kolega na szczęście zrozumiał, że coś jest nie tak.
13:27
And a little while later, I am riding in an
238
789000
4000
Niedługo przyjechała karetka.
13:31
ambulance from one hospital across Boston to [Massachusetts] General Hospital.
239
793000
4000
Wiozła mnie od jednego szpitala do drugiego,
13:35
And I curl up into a little fetal ball.
240
797000
2000
a ja leżałam skurczona.
13:37
And just like a balloon with the last bit of air,
241
799000
7000
I niczym balon, który traci resztki powietrza,
13:44
just, just right out of the balloon,
242
806000
3000
13:47
I just felt my energy lift and just -- I felt my spirit surrender.
243
809000
4000
poczułam, jak opuszcza mnie energia.
13:51
And in that moment, I knew that I
244
813000
6000
Straciłam siły. Załamałam się.
Uświadomiłam sobie, że przestałam być
13:57
was no longer the choreographer of my life.
245
819000
3000
choreografem swojego życia.
14:00
And either the doctors rescue my body and give me a
246
822000
3000
Albo lekarze uratują moje ciało,
14:03
second chance at life, or this was perhaps
247
825000
3000
i dostanę drugą szansę
albo nadszedł czas, żeby odejść.
14:06
my moment of transition.
248
828000
2000
14:13
When I woke later that afternoon, I was shocked
249
835000
4000
Obudziłam się wieczorem tego samego dnia.
Byłam zaskoczona, że ciągle żyję.
14:17
to discover that I was still alive. When I felt my spirit surrender,
250
839000
5000
W karetce pożegnałam się ze światem.
14:22
I said goodbye to my life.
251
844000
3000
14:25
And my mind was now suspended between two very
252
847000
4000
Mój umysł wisiał
między dwiema rzeczywistościami.
między dwiema rzeczywistościami.
14:29
opposite planes of reality. Stimulation coming in
253
851000
4000
Bodźce płynące do mnie kanałami zmysłów
14:33
through my sensory systems felt like pure pain.
254
855000
3000
były dla mnie ogromnie bolesne.
14:37
Light burned my brain like wildfire, and sounds
255
859000
4000
Światło paliło mózg jak ogień.
14:41
were so loud and chaotic that I could not pick a
256
863000
4000
Dźwięki były ogłuszające i chaotyczne.
Nie potrafiłam odróżnić
ludzkich głosów od reszty hałasu.
ludzkich głosów od reszty hałasu.
14:45
voice out from the background noise,
257
867000
4000
Chciałam uciec, ale nie wiedziałam,
jak określić pozycję ciała w przestrzeni.
jak określić pozycję ciała w przestrzeni.
14:49
and I just wanted to escape. Because I could not identify the
258
871000
4000
14:53
position of my body in space, I felt enormous and expansive,
259
875000
5000
Czułam się ogromna i rozległa.
14:58
like a genie just liberated from her bottle.
260
880000
4000
Jak dżin uwolniony z lampy.
15:03
And my spirit soared free, like a great whale
261
885000
5000
Mój nieskrępowany duch niczym wieloryb płynął
15:08
gliding through the sea of silent euphoria.
262
890000
5000
przez morza niemej euforii.
15:14
Nirvana. I found Nirvana. And I remember thinking,
263
896000
8000
Nirwana! Odnalazłam Nirwanę!
Nie potrafiłam sobie wyobrazić,
15:22
there's no way I would ever be able to squeeze
264
904000
3000
jak można wcisnąć ogrom, którym byłam,
z powrotem do małego ciała.
z powrotem do małego ciała.
15:25
the enormousness of myself back inside this tiny little body.
265
907000
5000
15:32
But then I realized, "But I'm still alive! I'm still alive,
266
914000
4000
Ale uświadomiłam sobie, że wciąż żyję
15:36
and I have found Nirvana. And if I have
267
918000
4000
i że odnalazłam Nirwanę.
A jeśli ja żyję i znalazłam Nirwanę,
15:40
found Nirvana and I'm still alive, then everyone
268
922000
3000
to wszyscy żywi są w stanie tego dokonać.
15:43
who is alive can find Nirvana." And I pictured a world
269
925000
7000
Wyobraziłam sobie świat
pełen ludzi pięknych,
pełen ludzi pięknych,
15:50
filled with beautiful, peaceful, compassionate,
270
932000
4000
kochających pokój i współczucie,
15:54
loving people who knew that they could come to
271
936000
3000
którzy dobrze znają drogę do tego miejsca.
15:57
this space at any time. And that they could
272
939000
4000
16:01
purposely choose to step to the right of their
273
943000
4000
Którzy potrafią wedle woli
16:05
left hemispheres and find this peace. And then
274
947000
5000
opuścić swą lewą półkulę i odnaleźć ten spokój.
16:10
I realized what a tremendous gift this experience
275
952000
4000
Zrozumiałam, jak wartościowe
jest to doświadczenie.
jest to doświadczenie.
16:14
could be, what a stroke of insight this could be
276
956000
4000
Jak ogromny płynie z niego
wgląd w ludzkie życie.
wgląd w ludzkie życie.
16:19
to how we live our lives. And it motivated me to recover.
277
961000
9000
I to popychało mnie
do powrotu do zdrowia.
do powrotu do zdrowia.
Dwa i pół tygodnia po wylewie
usunięto mi skrzep
usunięto mi skrzep
16:28
Two and a half weeks after the hemorrhage, the
278
970000
3000
16:31
surgeons went in and they removed a blood clot
279
973000
2000
16:33
the size of a golf ball that was pushing on my language centers.
280
975000
3000
wielkości piłeczki do golfa,
który uciskał ośrodki mowy.
16:36
Here I am with my mama,
281
978000
2000
Pomagała mi mama.
16:38
who is a true angel in my life. It took me eight years to completely recover.
282
980000
8000
Jest prawdziwym aniołem.
Cała rekonwalescencja trwała osiem lat.
A więc kim my jesteśmy?
16:47
So who are we? We are the life-force power of the universe,
283
989000
5000
Siłą życiową wszechświata,
16:52
with manual dexterity and two cognitive minds.
284
994000
5000
wyposażoną w zręczne dłonie i dwa umysły.
16:57
And we have the power to choose, moment by moment,
285
999000
4000
W każdej chwili możemy wybrać,
17:01
who and how we want to be in the world.
286
1003000
4000
kim chcemy być i jak żyć w tym świecie.
17:06
Right here, right now, I can step into the
287
1008000
2000
Potrafię przenieść się
17:08
consciousness of my right hemisphere, where we are.
288
1010000
4000
w świadomość prawej półkuli,
tam gdzie żyjemy.
tam gdzie żyjemy.
17:12
I am the life-force power of the universe.
289
1014000
4000
Jestem siłą życiową wszechświata.
Siłą życiową 50 trylionów
molekularnych geniuszy,
molekularnych geniuszy,
17:16
I am the life-force power of the 50 trillion beautiful
290
1018000
3000
17:19
molecular geniuses that make up my form, at one with all that is.
291
1021000
5000
z których składa się moje ciało.
Stanowię jedność
ze wszystkim, co istnieje.
ze wszystkim, co istnieje.
17:25
Or, I can choose to step into the consciousness of
292
1027000
3000
Mogę też wstąpić w świadomość
lewej półkuli.
lewej półkuli.
17:28
my left hemisphere, where I become a single individual,
293
1030000
4000
Tam staję się litą jednostką.
17:32
a solid. Separate from the flow,
294
1034000
3000
Jestem oddzielona od strumienia, od was.
17:36
separate from you. I am Dr. Jill Bolte Taylor:
295
1038000
3000
Tam jestem neurologiem,
intelektualistką, Dr Jill Bolte Taylor.
intelektualistką, Dr Jill Bolte Taylor.
17:39
intellectual, neuroanatomist. These are the "we" inside of me.
296
1041000
7000
Tak oto wyglądają dwa różne "ja"
wewnątrz jednej mnie.
wewnątrz jednej mnie.
17:50
Which would you choose? Which do you choose? And when?
297
1052000
7000
Które wolicie?
Które wybieracie?
I kiedy?
17:59
I believe that the more time we spend
298
1061000
4000
Jestem przekonana,
że im częściej będziemy sięgać
że im częściej będziemy sięgać
18:03
choosing to run the deep inner-peace circuitry
299
1065000
3000
po moc obliczeniową prawej półkuli,
18:06
of our right hemispheres, the more peace we will
300
1068000
3000
tym więcej wniesiemy w świat pokoju.
18:09
project into the world, and the more peaceful our planet will be.
301
1071000
4000
Tym więcej pokoju
będzie na naszej planecie.
będzie na naszej planecie.
18:13
And I thought that was an idea worth spreading.
302
1075000
5000
I tę ideę uznałam za wartą szerzenia.
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Jill Bolte Taylor - NeuroanatomistBrain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery.
Why you should listen
One morning, a blood vessel in Jill Bolte Taylor's brain exploded. As a brain scientist, she realized she had a ringside seat to her own stroke. She watched as her brain functions shut down one by one: motion, speech, memory, self-awareness ...
Amazed to find herself alive, Taylor spent eight years recovering her ability to think, walk and talk. She has become a spokesperson for stroke recovery and for the possibility of coming back from brain injury stronger than before. In her case, although the stroke damaged the left side of her brain, her recovery unleashed a torrent of creative energy from her right. From her home base in Indiana, she now travels the country on behalf of the Harvard Brain Bank as the "Singin' Scientist."
Jill Bolte Taylor | Speaker | TED.com