TEDGlobal>London
Daniel Levitin: How to stay calm when you know you'll be stressed
Filmed:
Readability: 4
15,873,808 views
You're not at your best when you're stressed. In fact, your brain has evolved over millennia to release cortisol in stressful situations, inhibiting rational, logical thinking but potentially helping you survive, say, being attacked by a lion. Neuroscientist Daniel Levitin thinks there's a way to avoid making critical mistakes in stressful situations, when your thinking becomes clouded -- the pre-mortem. "We all are going to fail now and then," he says. "The idea is to think ahead to what those failures might be."
Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life. Full bio
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
A few years ago,
I broke into my own house.
I broke into my own house.
0
1240
2560
Parę lat temu
włamałem się do własnego domu.
włamałem się do własnego domu.
00:16
I had just driven home,
1
4880
1216
Przyjechałem do siebie,
00:18
it was around midnight
in the dead of Montreal winter,
in the dead of Montreal winter,
2
6120
2536
było około północy, Montreal, środek zimy,
00:20
I had been visiting my friend,
Jeff, across town,
Jeff, across town,
3
8680
2296
odwiedzałem przyjaciela Jeffa
poza miastem,
poza miastem,
00:23
and the thermometer on the front porch
read minus 40 degrees --
read minus 40 degrees --
4
11000
4776
termometr na ganku
wskazywał minus 40 stopni
wskazywał minus 40 stopni
00:27
and don't bother asking
if that's Celsius or Fahrenheit,
if that's Celsius or Fahrenheit,
5
15800
3096
i nie pytajcie czy Celsjusza
czy Fahrenheita,
czy Fahrenheita,
00:30
minus 40 is where the two scales meet --
6
18920
2456
przy minus 40 obie skale się schodzą.
00:33
it was very cold.
7
21400
1256
Było bardzo zimno.
00:34
And as I stood on the front porch
fumbling in my pockets,
fumbling in my pockets,
8
22680
3216
I kiedy tak stałem na ganku,
grzebiąc w kieszeniach,
grzebiąc w kieszeniach,
00:37
I found I didn't have my keys.
9
25920
2256
okazało się, że nie mam kluczy.
00:40
In fact, I could see them
through the window,
through the window,
10
28200
2096
Dostrzegłem je przez okno.
00:42
lying on the dining room table
where I had left them.
where I had left them.
11
30320
3096
Leżały na stole w jadalni,
gdzie je zostawiłem.
gdzie je zostawiłem.
00:45
So I quickly ran around
and tried all the other doors and windows,
and tried all the other doors and windows,
12
33440
3136
Szybko okrążyłem dom,
sprawdzając pozostałe okna i drzwi,
sprawdzając pozostałe okna i drzwi,
00:48
and they were locked tight.
13
36600
1576
wszystkie były zamknięte.
00:50
I thought about calling a locksmith --
at least I had my cellphone,
at least I had my cellphone,
14
38200
3143
Pomyślałem o wezwaniu ślusarza
- miałem przy sobie komórkę,
- miałem przy sobie komórkę,
00:53
but at midnight, it could take a while
for a locksmith to show up,
for a locksmith to show up,
15
41367
3329
ale o północy
mogło chwilę potrwać zanim się zjawi,
mogło chwilę potrwać zanim się zjawi,
00:56
and it was cold.
16
44720
2160
a było zimno.
01:00
I couldn't go back to my friend
Jeff's house for the night
Jeff's house for the night
17
48421
2715
Nie mogłem wrócić na noc
do mojego przyjaciela Jeffa,
do mojego przyjaciela Jeffa,
01:03
because I had an early flight
to Europe the next morning,
to Europe the next morning,
18
51160
2667
jako że miałem nazajutrz
wcześnie rano samolot do Europy
wcześnie rano samolot do Europy
01:05
and I needed to get
my passport and my suitcase.
my passport and my suitcase.
19
53851
2239
i musiałem zabrać paszport i walizkę.
01:08
So, desperate and freezing cold,
20
56400
2496
Zdesperowany i zmarznięty
01:10
I found a large rock and I broke
through the basement window,
through the basement window,
21
58920
3616
znalazłem duży kamień
i rozbiłem nim okno w piwnicy.
i rozbiłem nim okno w piwnicy.
01:14
cleared out the shards of glass,
22
62560
1976
Sprzątnąłem resztki szkła,
01:16
I crawled through,
23
64560
1336
wczołgałem się do środka,
01:17
I found a piece of cardboard
and taped it up over the opening,
and taped it up over the opening,
24
65920
3416
znalazłem kawałek tektury
i przykleiłem do dziury.
i przykleiłem do dziury.
01:21
figuring that in the morning,
on the way to the airport,
on the way to the airport,
25
69360
2620
Uznałem, że rano w drodze na lotnisko
01:24
I could call my contractor
and ask him to fix it.
and ask him to fix it.
26
72004
2772
zadzwonię do właściciela budynku
i poproszę, żeby to naprawił.
i poproszę, żeby to naprawił.
01:26
This was going to be expensive,
27
74800
1477
Będzie to sporo kosztowało,
01:28
but probably no more expensive
than a middle-of-the-night locksmith,
than a middle-of-the-night locksmith,
28
76301
3555
ale prawdopodobnie mniej
niż ślusarz w środku nocy.
niż ślusarz w środku nocy.
01:31
so I figured, under the circumstances,
I was coming out even.
I was coming out even.
29
79880
4160
W tych okolicznościach
wychodziłem więc na zero.
wychodziłem więc na zero.
01:36
Now, I'm a neuroscientist by training
30
84920
2176
Z wykształcenia jestem neurobiologiem,
01:39
and I know a little bit
about how the brain performs under stress.
about how the brain performs under stress.
31
87120
4096
wiem co nieco o tym, jak mózg
zachowuje się pod wpływem stresu.
zachowuje się pod wpływem stresu.
01:43
It releases cortisol
that raises your heart rate,
that raises your heart rate,
32
91240
3536
Uwalnia on kortyzol,
który zwiększa tętno,
który zwiększa tętno,
01:46
it modulates adrenaline levels
33
94800
2256
zwiększa poziom adrenaliny
01:49
and it clouds your thinking.
34
97080
1480
i zaburza myślenie.
01:51
So the next morning,
35
99080
1976
Następnego ranka zatem,
01:53
when I woke up on too little sleep,
36
101080
2456
kiedy obudziłem się niewyspany
01:55
worrying about the hole in the window,
37
103560
2736
zmartwiony dziurą w oknie,
01:58
and a mental note
that I had to call my contractor,
that I had to call my contractor,
38
106320
2776
pamiętałem o telefonie do serwisu
02:01
and the freezing temperatures,
39
109120
1696
i mroźnych temperaturach
02:02
and the meetings I had upcoming in Europe,
40
110840
2456
oraz nadchodzących spotkaniach w Europie,
02:05
and, you know, with all
the cortisol in my brain,
the cortisol in my brain,
41
113320
3536
i, wiecie, z całym kortyzolem w mózgu
02:08
my thinking was cloudy,
42
116880
1376
moje myślenie było zaburzone
02:10
but I didn't know it was cloudy
because my thinking was cloudy.
because my thinking was cloudy.
43
118280
3416
ale nie wiedziałem
o tym przez zaburzone myślenie.
o tym przez zaburzone myślenie.
02:13
(Laughter)
44
121720
1496
(śmiech)
02:15
And it wasn't until I got
to the airport check-in counter,
to the airport check-in counter,
45
123240
3256
Dopiero jak dotarłem do odprawy biletowej
02:18
that I realized I didn't have my passport.
46
126520
2256
zobaczyłem, że nie mam paszportu.
02:20
(Laughter)
47
128800
2016
( śmiech)
02:22
So I raced home in the snow
and ice, 40 minutes,
and ice, 40 minutes,
48
130840
3456
Pędziłem więc przez śnieg i mróz
przez 40 minut,
przez 40 minut,
02:26
got my passport,
raced back to the airport,
raced back to the airport,
49
134320
2456
wziąłem paszport
i pognałem z powrotem na lotnisko.
i pognałem z powrotem na lotnisko.
02:28
I made it just in time,
50
136800
1816
Ledwo zdążyłem,
02:30
but they had given away
my seat to someone else,
my seat to someone else,
51
138640
2239
a i tak oddali już moje miejsce
komuś innemu,
komuś innemu,
02:32
so I got stuck in the back of the plane,
next to the bathrooms,
next to the bathrooms,
52
140903
2976
a ja utknąłem z tyłu samolotu
obok toalet
obok toalet
02:35
in a seat that wouldn't recline,
on an eight-hour flight.
on an eight-hour flight.
53
143903
3217
w nierozkładanym siedzeniu
na 8 godzinny lot.
na 8 godzinny lot.
02:39
Well, I had a lot of time to think
during those eight hours and no sleep.
during those eight hours and no sleep.
54
147880
3456
Miałem dużo czasu na myślenie
przez 8 godzin bez snu.
przez 8 godzin bez snu.
02:43
(Laughter)
55
151360
1136
( śmiech)
02:44
And I started wondering,
are there things that I can do,
are there things that I can do,
56
152520
2656
I pomyślałem,
czy są rzeczy, które mogę zrobić
czy są rzeczy, które mogę zrobić
02:47
systems that I can put into place,
57
155200
1936
metody, które mogę wdrożyć,
02:49
that will prevent bad things
from happening?
from happening?
58
157160
2456
które zapobiegłyby złym rzeczom
02:51
Or at least if bad things happen,
59
159640
1896
lub, gdy już coś się zdarzy,
02:53
will minimize the likelihood
of it being a total catastrophe.
of it being a total catastrophe.
60
161560
5000
zminimalizują prawdopodobieństwo
katastrofy.
katastrofy.
02:59
So I started thinking about that,
61
167360
1576
Zacząłem o tym myśleć,
03:00
but my thoughts didn't crystallize
until about a month later.
until about a month later.
62
168960
2858
ale dopiero miesiąc później
doznałem olśnienia.
doznałem olśnienia.
03:03
I was having dinner with my colleague,
Danny Kahneman, the Nobel Prize winner,
Danny Kahneman, the Nobel Prize winner,
63
171842
3694
Jadłem obiad z kolegą
Dannym Kahnemanem, noblistą,
Dannym Kahnemanem, noblistą,
03:07
and I somewhat embarrassedly told him
about having broken my window,
about having broken my window,
64
175560
3376
i zawstydzony opowiedziałem mu
o wybitym oknie
o wybitym oknie
03:10
and, you know, forgotten my passport,
65
178960
2416
i o zapomnianym paszporcie.
03:13
and Danny shared with me
66
181400
1216
I Danny powiedział mi,
03:14
that he'd been practicing
something called prospective hindsight.
something called prospective hindsight.
67
182640
4496
że ćwiczy coś zwanego
"potencjalne przewidywanie po fakcie"
"potencjalne przewidywanie po fakcie"
03:19
(Laughter)
68
187160
1736
( śmiech)
03:20
It's something that he had gotten
from the psychologist Gary Klein,
from the psychologist Gary Klein,
69
188920
3143
Usłyszał o tym od
psychologa Garyego Kleina,
psychologa Garyego Kleina,
03:24
who had written about it
a few years before,
a few years before,
70
192087
2049
który opisał to kilka lat wcześniej,
03:26
also called the pre-mortem.
71
194160
2096
określano to również "pre-mortem".
03:28
Now, you all know what the postmortem is.
72
196280
1953
Wszyscy wiecie czym jest postmortem.
03:30
Whenever there's a disaster,
73
198257
1479
Jak tylko mamy katastrofę,
03:31
a team of experts come in and they try
to figure out what went wrong, right?
to figure out what went wrong, right?
74
199760
4296
zespół ekspertów zbiera się i analizuje
co poszło nie tak.
co poszło nie tak.
03:36
Well, in the pre-mortem, Danny explained,
75
204080
2416
W przypadku pre-mortem, wg Danniego,
03:38
you look ahead and you try to figure out
all the things that could go wrong,
all the things that could go wrong,
76
206520
3896
patrzysz w przód i próbujesz przewidzieć
wszystko co może pójść nie tak,
wszystko co może pójść nie tak,
03:42
and then you try to figure out
what you can do
what you can do
77
210440
2576
a następnie przewidujesz co możesz zrobić,
03:45
to prevent those things from happening,
or to minimize the damage.
or to minimize the damage.
78
213040
3496
by zapobiec tym zdarzeniom
lub zminimalizować ich skutki.
lub zminimalizować ich skutki.
03:48
So what I want to talk to you about today
79
216560
2936
Chciałbym wam dziś powiedzieć
03:51
are some of the things we can do
in the form of a pre-mortem.
in the form of a pre-mortem.
80
219520
3536
co możemy zrobić w ramach pre-mortem.
03:55
Some of them are obvious,
some of them are not so obvious.
some of them are not so obvious.
81
223080
2896
Niektóre metody są oczywiste,
inne nie do końca.
inne nie do końca.
03:58
I'll start with the obvious ones.
82
226000
1936
Zacznę od tych oczywistych.
03:59
Around the home, designate a place
for things that are easily lost.
for things that are easily lost.
83
227960
5080
Wyznacz w domu miejsce na rzeczy,
które szybko się gubią.
które szybko się gubią.
04:05
Now, this sounds
like common sense, and it is,
like common sense, and it is,
84
233680
3856
Wydaje się to zdroworozsądkowe,
04:09
but there's a lot of science
to back this up,
to back this up,
85
237560
2536
ale jest wiele dowodów na poparcie tego,
04:12
based on the way our spatial memory works.
86
240120
3296
opierających się na funkcjonowaniu
naszej pamięci przestrzennej.
naszej pamięci przestrzennej.
04:15
There's a structure in the brain
called the hippocampus,
called the hippocampus,
87
243440
2856
Istnieje struktura w mózgu
zwana hipokamp,
zwana hipokamp,
04:18
that evolved over tens
of thousands of years,
of thousands of years,
88
246320
2936
która ewoluowała
przez dziesiątki tysięcy lat
przez dziesiątki tysięcy lat
04:21
to keep track of the locations
of important things --
of important things --
89
249280
3776
tak, aby zapamiętywać lokalizację
istotnych rzeczy:
istotnych rzeczy:
04:25
where the well is,
where fish can be found,
where fish can be found,
90
253080
2416
gdzie jest studnia,
gdzie można znaleźć ryby,
gdzie można znaleźć ryby,
04:27
that stand of fruit trees,
91
255520
2496
układ drzew owocowych,
04:30
where the friendly and enemy tribes live.
92
258040
2616
gdzie żyją przyjazne,
a gdzie wrogie plemiona.
a gdzie wrogie plemiona.
04:32
The hippocampus is the part of the brain
93
260680
1905
Hipokamp jest częścią mózgu,
04:34
that in London taxicab drivers
becomes enlarged.
becomes enlarged.
94
262609
3487
która jest powiększona
u londyńskich taksówkarzy.
u londyńskich taksówkarzy.
04:38
It's the part of the brain
that allows squirrels to find their nuts.
that allows squirrels to find their nuts.
95
266120
3696
To część mózgu, która pozwala wiewiórkom
znaleźć orzechy.
znaleźć orzechy.
04:41
And if you're wondering,
somebody actually did the experiment
somebody actually did the experiment
96
269840
2858
I gdybyście się zastanawiali,
miał już miejsce eksperyment,
miał już miejsce eksperyment,
04:44
where they cut off
the olfactory sense of the squirrels,
the olfactory sense of the squirrels,
97
272722
2774
w którym wycięto wiewiórkom
zmysł węchu
zmysł węchu
04:47
and they could still find their nuts.
98
275520
1816
a one nadal znajdowały orzechy.
04:49
They weren't using smell,
they were using the hippocampus,
they were using the hippocampus,
99
277360
2816
Nie używały zapachu,
używały hipokampu,
używały hipokampu,
04:52
this exquisitely evolved mechanism
in the brain for finding things.
in the brain for finding things.
100
280200
5016
znakomicie rozwiniętego mechanizmu mózgu
do znajdowania rzeczy.
do znajdowania rzeczy.
04:57
But it's really good for things
that don't move around much,
that don't move around much,
101
285240
3736
Ale jest on dobry dla rzeczy,
które się za bardzo nie przemieszczają,
które się za bardzo nie przemieszczają,
05:01
not so good for things that move around.
102
289000
2456
nie tak dobry dla rzeczy ruszających się.
05:03
So this is why we lose car keys
and reading glasses and passports.
and reading glasses and passports.
103
291480
4296
Dlatego gubimy kluczyki do samochodu,
okulary do czytania i paszport.
okulary do czytania i paszport.
05:07
So in the home,
designate a spot for your keys --
designate a spot for your keys --
104
295800
2496
Zatem w domu wyznacz miejsce
dla swoich kluczy -
dla swoich kluczy -
05:10
a hook by the door,
maybe a decorative bowl.
maybe a decorative bowl.
105
298320
2856
hak przy drzwiach,
może ozdobną miskę.
może ozdobną miskę.
05:13
For your passport, a particular drawer.
106
301200
2096
Konkretną szufladę na paszport,
05:15
For your reading glasses,
a particular table.
a particular table.
107
303320
2776
konkretny stół na okulary.
05:18
If you designate a spot
and you're scrupulous about it,
and you're scrupulous about it,
108
306120
3456
Jeżeli wyznaczysz miejsce
i będziesz go przestrzegał,
i będziesz go przestrzegał,
05:21
your things will always be there
when you look for them.
when you look for them.
109
309600
2816
twoje rzeczy zawsze tam będą,
gdy będziesz ich szukał.
gdy będziesz ich szukał.
05:24
What about travel?
110
312440
1216
Co z podróżami?
05:25
Take a cell phone picture
of your credit cards,
of your credit cards,
111
313680
2376
Zrób zdjęcie swoich kart kredytowych.
05:28
your driver's license, your passport,
112
316080
2296
swojego prawa jazdy, paszportu,
05:30
mail it to yourself so it's in the cloud.
113
318400
2256
wyślij je do siebie,
żeby były w "chmurze".
żeby były w "chmurze".
05:32
If these things are lost or stolen,
you can facilitate replacement.
you can facilitate replacement.
114
320680
4376
Jeżeli zgubią się lub zostaną skradzione,
ułatwi ci to ich wymianę.
ułatwi ci to ich wymianę.
05:37
Now these are some rather obvious things.
115
325080
2616
To te raczej oczywiste rzeczy.
05:39
Remember, when you're under stress,
the brain releases cortisol.
the brain releases cortisol.
116
327720
3536
Pamiętaj, gdy jesteś zestresowany,
mózg wydziela kortyzol.
mózg wydziela kortyzol.
05:43
Cortisol is toxic,
and it causes cloudy thinking.
and it causes cloudy thinking.
117
331280
3216
Kortyzol jest toksyczny
i to powoduje zaburzenie myślenia.
i to powoduje zaburzenie myślenia.
05:46
So part of the practice of the pre-mortem
118
334520
2536
Zatem częścią ćwiczenia pre-mortem
05:49
is to recognize that under stress
you're not going to be at your best,
you're not going to be at your best,
119
337080
4256
jest uznanie, że w stresie
nie będziesz w najlepszej formie
nie będziesz w najlepszej formie
05:53
and you should put systems in place.
120
341360
2296
i że musisz mieć wdrożone systemy.
05:55
And there's perhaps
no more stressful a situation
no more stressful a situation
121
343680
2936
Nie ma bardziej stresującej sytuacji,
05:58
than when you're confronted
with a medical decision to make.
with a medical decision to make.
122
346640
3416
niż gdy musisz
podjąć decyzję dotyczącą zdrowia.
podjąć decyzję dotyczącą zdrowia.
06:02
And at some point, all of us
are going to be in that position,
are going to be in that position,
123
350080
3296
I prędzej czy później
każdy z nas będzie w pozycji,
każdy z nas będzie w pozycji,
06:05
where we have to make
a very important decision
a very important decision
124
353400
2376
gdzie musi podjąć bardzo ważną decyzję
06:07
about the future of our medical care
or that of a loved one,
or that of a loved one,
125
355800
3296
dotyczącą przyszłego leczenia
swojego bądź swoich bliskich,
swojego bądź swoich bliskich,
06:11
to help them with a decision.
126
359120
1656
pomóc im w decyzji.
06:12
And so I want to talk about that.
127
360800
1616
I o tym też chcę powiedzieć.
06:14
And I'm going to talk about
a very particular medical condition.
a very particular medical condition.
128
362440
3016
I zamierzam powiedzieć o
bardzo konkretnym schorzeniu,
bardzo konkretnym schorzeniu,
06:17
But this stands as a proxy for all kinds
of medical decision-making,
of medical decision-making,
129
365480
3536
ale jest ono przykładem
dla wszystkich decyzji medycznych,
dla wszystkich decyzji medycznych,
06:21
and indeed for financial decision-making,
and social decision-making --
and social decision-making --
130
369040
4016
jak i decyzji finansowych
społecznych,
społecznych,
06:25
any kind of decision you have to make
131
373080
2256
wszelkich decyzji, które musisz podjąć,
06:27
that would benefit from a rational
assessment of the facts.
assessment of the facts.
132
375360
4016
a które zyskają na racjonalnej
ocenie faktów.
ocenie faktów.
06:31
So suppose you go to your doctor
and the doctor says,
and the doctor says,
133
379400
3136
Przypuśćmy, ze idziesz do lekarza
i słyszysz:
i słyszysz:
06:34
"I just got your lab work back,
your cholesterol's a little high."
your cholesterol's a little high."
134
382560
4120
"Mam właśnie Pańskie wyniki-
Pana cholesterol jest trochę za wysoki."
Pana cholesterol jest trochę za wysoki."
06:39
Now, you all know that high cholesterol
135
387240
3016
Wszyscy wiemy, że wysoki cholesterol
06:42
is associated with an increased risk
of cardiovascular disease,
of cardiovascular disease,
136
390280
4136
wiąże się z podwyższonym ryzykiem
chorób sercowo-naczyniowych,
chorób sercowo-naczyniowych,
06:46
heart attack, stroke.
137
394440
1416
ataku serca, wylewu.
06:47
And so you're thinking
138
395880
1216
Myślisz więc,
06:49
having high cholesterol
isn't the best thing,
isn't the best thing,
139
397120
2096
podwyższony cholesterol
nie jest najlepszy,
nie jest najlepszy,
06:51
and so the doctor says,
"You know, I'd like to give you a drug
"You know, I'd like to give you a drug
140
399240
3016
a lekarz mówi:
"Przepiszę Panu lek,
"Przepiszę Panu lek,
06:54
that will help you
lower your cholesterol, a statin."
lower your cholesterol, a statin."
141
402280
2776
statynę, który pomoże obniżyć cholesterol"
06:57
And you've probably heard of statins,
142
405080
1896
Zapewne słyszałeś o statynach,
06:59
you know that they're among
the most widely prescribed drugs
the most widely prescribed drugs
143
407000
2810
wiesz, że to jedne z najczęściej
przepisywanych leków
przepisywanych leków
07:01
in the world today,
144
409834
1174
na świecie.
07:03
you probably even know
people who take them.
people who take them.
145
411032
2079
Zapewne znasz osoby,
które je zażywają.
które je zażywają.
07:05
And so you're thinking,
"Yeah! Give me the statin."
"Yeah! Give me the statin."
146
413135
2381
i stwierdzasz:
"Tak, proszę przepisać statyny"
"Tak, proszę przepisać statyny"
07:07
But there's a question
you should ask at this point,
you should ask at this point,
147
415541
2435
Ale powinieneś w tym momencie zapytać,
07:10
a statistic you should ask for
148
418000
1856
poprosić o statystykę,
07:11
that most doctors
don't like talking about,
don't like talking about,
149
419880
2456
o której lekarze rozmawiają niechętnie,
07:14
and pharmaceutical companies
like talking about even less.
like talking about even less.
150
422360
3160
a koncerny farmaceutyczne
jeszcze mniej.
jeszcze mniej.
07:18
It's for the number needed to treat.
151
426800
2376
Chodzi o "liczbę wymagających leczenia"
(NNT)
(NNT)
07:21
Now, what is this, the NNT?
152
429200
1976
Czym jest ta liczba? NNT?
07:23
It's the number of people
that need to take a drug
that need to take a drug
153
431200
3056
Liczba ludzi, którzy muszą wziąć lek
07:26
or undergo a surgery
or any medical procedure
or any medical procedure
154
434280
2856
lub przejść operację,
czy inny zabieg,
czy inny zabieg,
07:29
before one person is helped.
155
437160
2376
zanim pomoże to jednej osobie.
07:31
And you're thinking,
what kind of crazy statistic is that?
what kind of crazy statistic is that?
156
439560
2856
I myślisz,
co to za szalona statystyka.
co to za szalona statystyka.
07:34
The number should be one.
157
442440
1216
Powinno to być "1" .
07:35
My doctor wouldn't prescribe
something to me
something to me
158
443680
2056
Mój lekarz nie przepisze mi czegoś,
07:37
if it's not going to help.
159
445760
1285
co nie pomoże.
07:39
But actually, medical practice
doesn't work that way.
doesn't work that way.
160
447069
2484
Niestety, pomoc lekarska
nie działa w ten sposób.
nie działa w ten sposób.
07:41
And it's not the doctor's fault,
161
449578
1531
I to nie wina lekarzy,
07:43
if it's anybody's fault,
it's the fault of scientists like me.
it's the fault of scientists like me.
162
451134
2919
ale jeżeli to niczyja wina,
to jest to wina naukowców, jak ja.
to jest to wina naukowców, jak ja.
07:46
We haven't figured out
the underlying mechanisms well enough.
the underlying mechanisms well enough.
163
454077
2865
Nie zbadaliśmy wystarczająco
podstawowych mechanizmów .
podstawowych mechanizmów .
07:48
But GlaxoSmithKline estimates
164
456966
2410
Glaxo, Smith, Kline szacują,
07:51
that 90 percent of the drugs work
in only 30 to 50 percent of the people.
in only 30 to 50 percent of the people.
165
459400
4976
że 90% leków działa tylko na
30-50% ludzi,
30-50% ludzi,
07:56
So the number needed to treat
for the most widely prescribed statin,
for the most widely prescribed statin,
166
464400
3816
zatem liczba wymagających leczenia
dla najczęściej przepisywanych statyn
dla najczęściej przepisywanych statyn
08:00
what do you suppose it is?
167
468240
2136
ile według was wynosi?
08:02
How many people have to take it
before one person is helped?
before one person is helped?
168
470400
2816
Ile osób musi ją zażyć
zanim komuś pomoże?
zanim komuś pomoże?
08:05
300.
169
473240
1200
300
08:07
This is according to research
170
475075
1381
Pokazują to badanie
08:08
by research practitioners
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,
171
476480
3496
przeprowadzone przez lekarzy
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,
08:12
independently confirmed by Bloomberg.com.
172
480000
2776
niezależnie potwierdzone przez
Bloomberg.com.
Bloomberg.com.
08:14
I ran through the numbers myself.
173
482800
2400
Przejrzałem te liczby.
08:17
300 people have to
take the drug for a year
take the drug for a year
174
485920
2376
300 osób musi brać lek przez rok,
08:20
before one heart attack, stroke
or other adverse event is prevented.
or other adverse event is prevented.
175
488320
3976
zanim uniknie się jednego ataku serca,
wylewu czy innych powikłań.
wylewu czy innych powikłań.
08:24
Now you're probably thinking,
176
492320
1381
Teraz zapewne myślicie:
08:25
"Well, OK, one in 300 chance
of lowering my cholesterol.
of lowering my cholesterol.
177
493725
2811
"Ok, jeden do stu, że uda się
zmniejszyć cholesterol,
zmniejszyć cholesterol,
08:28
Why not, doc? Give me
the prescription anyway."
the prescription anyway."
178
496560
2216
dlaczego nie? Proszę wypisać receptę"
08:30
But you should ask at this point
for another statistic,
for another statistic,
179
498800
2856
Ale powinieneś poprosić
o kolejną statystykę,
o kolejną statystykę,
08:33
and that is, "Tell me
about the side effects." Right?
about the side effects." Right?
180
501680
2576
a mianowicie "Jakie są efekty uboczne?"
08:36
So for this particular drug,
181
504280
1656
Dla tego konkretnego leku
08:37
the side effects occur
in five percent of the patients.
in five percent of the patients.
182
505960
3656
efekty uboczne występują
u 5 procent pacjentów
u 5 procent pacjentów
08:41
And they include terrible things --
183
509640
1667
i obejmują okropne rzeczy:
08:43
debilitating muscle and joint pain,
gastrointestinal distress --
gastrointestinal distress --
184
511331
4444
osłabienie mięśni i bóle stawów,
zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
08:47
but now you're thinking, "Five percent,
185
515799
1859
Lecz teraz myślisz
" Pięć procent,
" Pięć procent,
08:49
not very likely
it's going to happen to me,
it's going to happen to me,
186
517682
2014
małe szanse,
że spotka to akurat mnie
że spotka to akurat mnie
08:51
I'll still take the drug."
187
519720
1238
będę brał leki."
08:52
But wait a minute.
188
520982
1194
Ale zaczekaj.
08:54
Remember under stress
you're not thinking clearly.
you're not thinking clearly.
189
522200
2336
Pamiętaj, że w stresie nie myślisz jasno,
08:56
So think about how you're going
to work through this ahead of time,
to work through this ahead of time,
190
524560
3165
więc z wyprzedzeniem pomyśl
jak z tym się uporasz,
jak z tym się uporasz,
08:59
so you don't have to manufacture
the chain of reasoning on the spot.
the chain of reasoning on the spot.
191
527750
3198
żebyś nie musiał na miejscu
tworzyć ciągu argumentów.
tworzyć ciągu argumentów.
09:02
300 people take the drug, right?
One person's helped,
One person's helped,
192
530973
2492
300 osób zażyje lek, tak?
Pomoże on jednej osobie,
Pomoże on jednej osobie,
09:05
five percent of those 300
have side effects,
have side effects,
193
533489
2407
u pięciu procent wystąpią efekty uboczne,
09:07
that's 15 people.
194
535920
1480
co daje 15 osób.
09:09
You're 15 times more likely
to be harmed by the drug
to be harmed by the drug
195
537800
3896
Masz zatem 15 razy większe szanse,
że lek ci zaszkodzi,
że lek ci zaszkodzi,
09:13
than you are to be helped by the drug.
196
541720
2816
niż że może on ci pomóc.
09:16
Now, I'm not saying whether you
should take the statin or not.
should take the statin or not.
197
544560
2905
I nie mówię teraz, czy powinieneś zażyć
statyny czy nie.
statyny czy nie.
09:19
I'm just saying you should have
this conversation with your doctor.
this conversation with your doctor.
198
547489
3143
Mówię tylko, że powinieneś porozmawiać
z lekarzem.
z lekarzem.
09:22
Medical ethics requires it,
199
550656
1320
Wymaga tego etyka lekarska,
09:24
it's part of the principle
of informed consent.
of informed consent.
200
552000
2296
stanowi to część zasady
świadomej zgody.
świadomej zgody.
09:26
You have the right to have access
to this kind of information
to this kind of information
201
554320
3216
Masz prawo mieć dostęp
do tego typu informacji,
do tego typu informacji,
09:29
to begin the conversation about whether
you want to take the risks or not.
you want to take the risks or not.
202
557560
3896
do podjęcia rozmowy o tym,
czy chcesz podjąć ryzyko.
czy chcesz podjąć ryzyko.
09:33
Now you might be thinking
203
561480
1216
Możesz teraz myśleć,
09:34
I've pulled this number
out of the air for shock value,
out of the air for shock value,
204
562720
2696
że zmyśliłem tę liczbę,
żeby wywołać szok,
żeby wywołać szok,
09:37
but in fact it's rather typical,
this number needed to treat.
this number needed to treat.
205
565440
3256
ale liczba wymagających leczenia
jest raczej typowa.
jest raczej typowa.
09:40
For the most widely performed surgery
on men over the age of 50,
on men over the age of 50,
206
568720
4616
Przy najpowszechniejszym zabiegu
wśród mężczyzn powyżej pięćdziesiątki-
wśród mężczyzn powyżej pięćdziesiątki-
09:45
removal of the prostate for cancer,
207
573360
2216
usunięcia prostaty z powodu nowotworu,
09:47
the number needed to treat is 49.
208
575600
2576
liczba wymagających leczenia
wynosi 49.
wynosi 49.
09:50
That's right, 49 surgeries are done
for every one person who's helped.
for every one person who's helped.
209
578200
4176
Naprawdę, wykonuje się 49 zabiegów
na jedną wyleczoną osobę.
na jedną wyleczoną osobę.
09:54
And the side effects in that case
occur in 50 percent of the patients.
occur in 50 percent of the patients.
210
582400
4656
A efekty uboczne w tym przypadku
występują u 50% pacjentów.
występują u 50% pacjentów.
09:59
They include impotence,
erectile dysfunction,
erectile dysfunction,
211
587080
2856
Obejmują one impotencje,
zaburzenia erekcji,
zaburzenia erekcji,
10:01
urinary incontinence, rectal tearing,
212
589960
2776
nietrzymanie moczu,
uszkodzenia odbytnicy,
uszkodzenia odbytnicy,
10:04
fecal incontinence.
213
592760
1456
nietrzymanie stolca.
10:06
And if you're lucky, and you're one
of the 50 percent who has these,
of the 50 percent who has these,
214
594240
3496
I jeśli masz szczęście,
a jesteś wśród tych 50% pacjentów
a jesteś wśród tych 50% pacjentów
10:09
they'll only last for a year or two.
215
597760
2040
skutki potrwają tylko przez rok lub dwa.
10:12
So the idea of the pre-mortem
is to think ahead of time
is to think ahead of time
216
600880
3616
Ideą pre-mortem jest zatem
myślenie wprzód
myślenie wprzód
10:16
to the questions
that you might be able to ask
that you might be able to ask
217
604520
2536
o pytaniach, które będziesz mógł zadać,
10:19
that will push the conversation forward.
218
607080
2376
a które posuną rozmowę do przodu.
10:21
You don't want to have to manufacture
all of this on the spot.
all of this on the spot.
219
609480
3096
Nie musisz tworzyć
wszystkiego na poczekaniu.
wszystkiego na poczekaniu.
10:24
And you also want to think
about things like quality of life.
about things like quality of life.
220
612600
2896
I zawsze pomyśl o takich rzeczach,
jak jakość życia,
jak jakość życia,
10:27
Because you have a choice oftentimes,
221
615520
1776
ponieważ często masz wybór,
10:29
do you I want a shorter life
that's pain-free,
that's pain-free,
222
617320
2296
czy chcesz krótsze, bezbolesne życie,
10:31
or a longer life that might have
a great deal of pain towards the end?
a great deal of pain towards the end?
223
619640
3776
czy dłuższe życie, które może
wiązać się bólem do samego końca.
wiązać się bólem do samego końca.
10:35
These are things to talk about
and think about now,
and think about now,
224
623440
2416
Należy pomyśleć i porozmawiać
o tym już teraz
o tym już teraz
10:37
with your family and your loved ones.
225
625880
1816
z rodziną i najbliższymi.
10:39
You might change your mind
in the heat of the moment,
in the heat of the moment,
226
627720
2496
Możesz zmienić zdanie
pod wpływem chwili,
pod wpływem chwili,
10:42
but at least you're practiced
with this kind of thinking.
with this kind of thinking.
227
630240
3056
ale przynajmniej już jesteś obeznany
z takim sposobem myślenia.
z takim sposobem myślenia.
10:45
Remember, our brain under stress
releases cortisol,
releases cortisol,
228
633320
4616
Pamiętaj, nasz mózg pod wpływem stresu
uwalnia kortyzol
uwalnia kortyzol
10:49
and one of the things
that happens at that moment
that happens at that moment
229
637960
2336
i jedną z rzeczy, która się wtedy dzieje,
10:52
is a whole bunch on systems shut down.
230
640320
1936
jest wyłączenie się wielu układów.
10:54
There's an evolutionary reason for this.
231
642280
1905
Ma to swoje ewolucyjne wyjaśnienie.
10:56
Face-to-face with a predator,
you don't need your digestive system,
you don't need your digestive system,
232
644209
3407
Będąc twarzą w twarz z drapieżnikiem,
nie potrzebujesz układu trawienia
nie potrzebujesz układu trawienia
10:59
or your libido, or your immune system,
233
647640
2456
libido, czy też układu odpornościowego,
11:02
because if you're body is expending
metabolism on those things
metabolism on those things
234
650120
3656
gdyż jeśli twoje ciało skupi metabolizm
na tych układach,
na tych układach,
11:05
and you don't react quickly,
235
653800
1656
i nie zareagujesz szybko
11:07
you might become the lion's lunch,
and then none of those things matter.
and then none of those things matter.
236
655480
3976
skończysz jako przekąska lwa
i nic z tego nie będzie się liczyć.
i nic z tego nie będzie się liczyć.
11:11
Unfortunately,
237
659480
1416
Niestety,
11:12
one of the things that goes out the window
during those times of stress
during those times of stress
238
660920
3616
jedną z rzeczy, które wyłączamy
w momentach stresu
w momentach stresu
11:16
is rational, logical thinking,
239
664560
1976
jest racjonalne, logiczne myślenie,
11:18
as Danny Kahneman
and his colleagues have shown.
and his colleagues have shown.
240
666560
3416
jak zostało to pokazane przez Kahnemana
i jego kolegów.
i jego kolegów.
11:22
So we need to train ourselves
to think ahead
to think ahead
241
670000
3176
Musimy więc ćwiczyć myślenie w przód
11:25
to these kinds of situations.
242
673200
2256
o tego typu sytuacjach.
11:27
I think the important point here
is recognizing that all of us are flawed.
is recognizing that all of us are flawed.
243
675480
6176
Myślę, że istotne jest, byśmy uznali,
że nikt z nas nie jest bez wad.
że nikt z nas nie jest bez wad.
11:33
We all are going to fail now and then.
244
681680
2856
Wszyscy od czasu do czasu
poniesiemy porażkę.
poniesiemy porażkę.
11:36
The idea is to think ahead
to what those failures might be,
to what those failures might be,
245
684560
3616
Ideą jest, byśmy przewidzieli z góry
jakie porażki na nas czekają,
jakie porażki na nas czekają,
11:40
to put systems in place
that will help minimize the damage,
that will help minimize the damage,
246
688200
3896
by wdrożyć systemy,
które pomogą zminimalizować szkody
które pomogą zminimalizować szkody
11:44
or to prevent the bad things
from happening in the first place.
from happening in the first place.
247
692120
3520
lub zapobiec wydarzeniu się złych rzeczy.
11:48
Getting back to that
snowy night in Montreal,
snowy night in Montreal,
248
696280
2656
Wracając do tamtej śnieżnej nocy
w Montrealu
w Montrealu
11:50
when I got back from my trip,
249
698960
1736
gdy wróciłem z wyjazdu,
11:52
I had my contractor install
a combination lock next to the door,
a combination lock next to the door,
250
700720
3856
zainstalowano mi kłódkę z szyfrem
przy drzwiach
przy drzwiach
11:56
with a key to the front door in it,
an easy to remember combination.
an easy to remember combination.
251
704600
3536
z kluczem do frontowych drzwi w środku,
z łatwym do zapamiętania kodem.
z łatwym do zapamiętania kodem.
12:00
And I have to admit,
252
708160
1216
I muszę przyznać,
12:01
I still have piles of mail
that haven't been sorted,
that haven't been sorted,
253
709400
3416
wciąż mam mnóstwo
nieposortowanych maili
nieposortowanych maili
12:04
and piles of emails
that I haven't gone through.
that I haven't gone through.
254
712840
2576
i mnóstwo maili,
przez które nie przeszedłem,
przez które nie przeszedłem,
12:07
So I'm not completely organized,
255
715440
1776
więc nie jestem w pełni zorganizowany
12:09
but I see organization
as a gradual process,
as a gradual process,
256
717240
3136
ale postrzegam organizację
jako stopniowy proces,
jako stopniowy proces,
12:12
and I'm getting there.
257
720400
1216
i wciąż zmierzam do celu.
12:13
Thank you very much.
258
721640
1216
Dziękuję bardzo!
12:14
(Applause)
259
722880
4392
( Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Daniel Levitin - NeuroscientistDaniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.
Why you should listen
Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.
His three books This Is Your Brain on Music, The World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.
Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.
He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science.
Daniel Levitin | Speaker | TED.com