ABOUT THE SPEAKER

Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.

Why you should listen

Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.

His three books This Is Your Brain on Music, The World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.

Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.

He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science.

More profile about the speaker
Daniel Levitin | Speaker | TED.com

TEDGlobal>London

Daniel Levitin: How to stay calm when you know you'll be stressed

Daniel Levitin: စိတ်ဖိစီးမှုခံရတော့မှာကို သိချိန်မှာ စိတ်တည်ငြိမ်အောင် နေနည်း။

Filmed: 2015-09-29

15,873,808 views

စိတ်ဖိစီးမှုခံရတဲ့အခါ သင်ဟာသင့်ရဲ့ အကောင်းဆုံး အနေအထား မဟုတ်တော့ပါ။ တကယ်တမ်းက စိတ်ဖိစီးမှုဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေတွေထဲကို ကော်တီဇော ထုတ်လွှတ်ဖို့ သင့်ရဲ့ ဦးနှောက်ဟာ ထောင်ချီပြီး ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်သွားပါပြီ။ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်တဲ့ ယုတ္တိတန်တဲ့ စဉ်းစားခြင်းတွေကို တားမြစ်နေတာဆိုပေမဲ့ သင့်ကို ဆက်လက်ရှင်သန်စေဖို့ ကူညီနေတာပါ၊ ပြောရရင်တော့ ခြင်္သေ့ တစ်ကောင်ရဲ့ တိုက်ခိုက်တာခံနေရတာပေါ့။ အာရုံကြောဆိုင်ရာသိပံပညာရှင် Daniel Levitin က သင့်ရဲ့စဉ်းစားတွေခေါ်မှုဟာ မကြည်မလင်ဖြစ်နေချိန်မှာ-..... စိတ်ဖိစီးတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ အလွန်အရေးပါတဲ့ အမှားအယွင်းတွေ ပြုလုပ်ခြင်းကနေ ရှောင်ရှားဖို့ နည်းလမ်းတစ်ခုရှိတယ်လို့ တွေးထင်မိတယ်။ pre-mortem အလေ့အကျင့်ပါ။ "တစ်ခါတစ်လေမှာတော့ ကျွန်တော်တို့တွေဟာ ကျရှုံးတော့မှာပဲလေ။ သဘောပေါက်နားလည်ရမှာက ဒီဆုံးရှုံးမှုတွေဟာ ဘာတွေ ဖြစ်စေလောက်တယ်ဆိုတာကို ကြိုတင် တွေးဖို့ပါ။"

Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13

A few years ago,
I broke into my own house.

0

1240

2560

နှစ်အနည်းငယ်က ကိုယ့်အိမ်ကို
ကိုယ်ဖျက်ဝင်ခဲ့တယ်။

00:16

I had just driven home,

1

4880

1216

ကားမောင်းလာခဲ့တာဖြစ်ပြီး

00:18

it was around midnight
in the dead of Montreal winter,

2

6120

2536

Montreal ဆောင်းရာသီရဲ့
အချမ်းဆုံးအချိန်ပေါ့။

00:20

I had been visiting my friend,
Jeff, across town,

3

8680

2296

မြို့တစ်ဘက်က သူငယ်ချင်း Jeff ဆီ လည်နေတာပါ။

00:23

and the thermometer on the front porch
read minus 40 degrees --

4

11000

4776

ဆင်ဝင်အရှေ့က အပူချိန်အမှတ်က
၄၀ ဒီဂရီအောက် ပြနေတယ်၊

00:27

and don't bother asking
if that's Celsius or Fahrenheit,

5

15800

3096

Celsius လား Fahrenheit လားမေးမနေနဲ့တော့၊

00:30

minus 40 is where the two scales meet --

6

18920

2456

၄၀ ဒီဂရီအောက်ဆို အမှတ်အသားတွေ ထိတာပဲ၊

00:33

it was very cold.

7

21400

1256

အရမ်းအေးတာပေါ့။

00:34

And as I stood on the front porch
fumbling in my pockets,

8

22680

3216

ဆင်ဝင်ရှေ့ရပ်ပြီး အိပ်ကပ်ထဲ
ဟိုစမ်းဒီစမ်းလုပ်တော့

00:37

I found I didn't have my keys.

9

25920

2256

သော့တွေမရှိတာသိလိုက်တယ်။

00:40

In fact, I could see them
through the window,

10

28200

2096

တကယ်တော့ သော့တွေကို
ပြတင်းပေါက်က မြင်နေရတယ်၊

00:42

lying on the dining room table
where I had left them.

11

30320

3096

ကျွန်တော် ကျန်ခဲ့တဲ့ ထမင်းစား
စားပွဲပေါ်မှာ ရှိနေတာလေ။

00:45

So I quickly ran around
and tried all the other doors and windows,

12

33440

3136

ဒီတော့ အမြန် လှည့်ပတ်ပြေးပြီး
အခြားတံခါးတွေ၊ ပြတင်းပေါက်တွေကို

00:48

and they were locked tight.

13

36600

1576

စမ်းကြည့်တော့ ကျပ်ပိတ်နေတယ်။

00:50

I thought about calling a locksmith --
at least I had my cellphone,

14

38200

3143

သော့ပြင်ဆရာ ခေါ်ဖို့ တွေးမိတယ်၊
ယုတ်စွအဆုံး ဆဲလ်ဖုန်းတော့ရှိတယ်လေ။

00:53

but at midnight, it could take a while
for a locksmith to show up,

15

41367

3329

ဒါပေမဲ့သန်းခေါင်ကြီး၊ သော့ပြင်ဆရာ
ရောက်ဖို့က အချိန်နည်းနည်းယူရနိုင်တယ်၊

00:56

and it was cold.

16

44720

2160

ပြီးတော့ အေးတယ်၊

01:00

I couldn't go back to my friend
Jeff's house for the night

17

48421

2715

အဲဒီညအတွက် Jeff ရဲ့အိမ် ပြန်သွားလို့က
မဖြစ်နိုင်ဘူး။

01:03

because I had an early flight
to Europe the next morning,

18

51160

2667

အကြောင်းက နောက်နေ့မနက် ဥရောပကို
လေယာဉ်စောစော စီးဖို့ရှိတော့

01:05

and I needed to get
my passport and my suitcase.

19

53851

2239

ပတ်စ်ပို့ နဲ့ ခရီးဆောင်အိတ်ယူဖို့
လိုသေးတယ်

01:08

So, desperate and freezing cold,

20

56400

2496

ဒါနဲ ကြံရာမရဖြစ်ပြီး
ခိုက်ခိုက်တုန်အောင်ချမ်းနေတယ်၊

01:10

I found a large rock and I broke
through the basement window,

21

58920

3616

ကျောက်တုံးကြီးတစ်တုံးကိုတွေ့မိပြီး
မြေအောက်ခန်းပြတင်းကို ခွဲလိုက်တယ်၊

01:14

cleared out the shards of glass,

22

62560

1976

မှန်စတွေကို ရှင်းလိုက်ပြီး

01:16

I crawled through,

23

64560

1336

တွားဝင်လိုက်တယ်၊

01:17

I found a piece of cardboard
and taped it up over the opening,

24

65920

3416

ကဒ်ထူစတစ်ခုကိုတွေ့ပြီး အပေါက်ကို
တိပ်နဲ့ကပ်လိုက်တယ်၊

01:21

figuring that in the morning,
on the way to the airport,

25

69360

2620

မှန်းထားတာက မနက် လေဆိပ်အသွားမှာ

01:24

I could call my contractor
and ask him to fix it.

26

72004

2772

ကန်ထရိုက်တာကို ဖုန်းဆက်ပြီး
ပြင်ခိုင်းမယ်ပေါ့။

01:26

This was going to be expensive,

27

74800

1477

ဒါ စျေးတော့ကြီးမှာပေါ့၊

01:28

but probably no more expensive
than a middle-of-the-night locksmith,

28

76301

3555

ဒါပေမဲ့ ညသန်းခေါင် သော့ပြင်ဆရာ
ထက်တော့ စျေးမကြီးလောက်ပါဘူး။

01:31

so I figured, under the circumstances,
I was coming out even.

29

79880

4160

ဒါနဲ့ တွက်မိတာက အခြေအနေအရ အရင်းပဲပေါ့ဗျာ။

01:36

Now, I'm a neuroscientist by training

30

84920

2176

ကျွန်တော်က လေ့ကျင့်မှုနဲ့
အာရုံကြောပညာရှင်ပါ

01:39

and I know a little bit
about how the brain performs under stress.

31

87120

4096

စိတ်ဖိစီးမှုအောက်မှာ ဦးနှောက်
အလုပ်လုပ်ပုံကို အနည်းအကျဉ်းသိပါတယ်။

01:43

It releases cortisol
that raises your heart rate,

32

91240

3536

ကိုတီဇောကို ထုတ်ပေးပြီး
နှလုံးခုန်တာကို တိုးမြင့်စေတယ်၊

01:46

it modulates adrenaline levels

33

94800

2256

အဒရီနလင်း အဆင့်ကို ညှိပေးပြီး

01:49

and it clouds your thinking.

34

97080

1480

အတွေးကို မကြည်မလင်ဖြစ်စေတယ်။

01:51

So the next morning,

35

99080

1976

ဒီတော့ နောက်မနက်

01:53

when I woke up on too little sleep,

36

101080

2456

အိပ်ရေမဝပဲ နိုးတော့၊

01:55

worrying about the hole in the window,

37

103560

2736

ပြတင်းပေါက်က အပေါက်ကို ပူပန်ရင်း၊

01:58

and a mental note
that I had to call my contractor,

38

106320

2776

ကန်ထရိုက်ကို ဖုန်းခေါ်ဖို့ စိတ်ကမှတ်ထားတာ၊

02:01

and the freezing temperatures,

39

109120

1696

ခိုက်တုန်အောင်ချမ်းတဲ့ အပူချိန်၊

02:02

and the meetings I had upcoming in Europe,

40

110840

2456

ဥရောပက လာမယ့် အစည်းအဝေးတွေ၊

02:05

and, you know, with all
the cortisol in my brain,

41

113320

3536

သိတဲ့အတိုင်း ဦးနှောက်ထဲက ကိုတီဇောဓာတ်၊

02:08

my thinking was cloudy,

42

116880

1376

မကြည်လင်တဲ့အတွေးနဲ့ပေါ့၊

02:10

but I didn't know it was cloudy
because my thinking was cloudy.

43

118280

3416

ဒါပေမဲ့ ကိုယ့်အတွေးက မကြည်လင်တော့
ကြည်မလင်ဖြစ်မှန်း မသိခဲ့ဘူးလေ။

02:13

(Laughter)

44

121720

1496

(ရယ်သံများ)

02:15

And it wasn't until I got
to the airport check-in counter,

45

123240

3256

ပြီးတော့ လေဆိပ် စာရင်းသွင်းတဲ့
နေရာရောက်မှ

02:18

that I realized I didn't have my passport.

46

126520

2256

ကိုယ့်မှာ ပတ်စပို့ ပါမလာမှန်း သိလိုက်တယ်။

02:20

(Laughter)

47

128800

2016

(ရယ်သံများ)

02:22

So I raced home in the snow
and ice, 40 minutes,

48

130840

3456

ဒါနဲ့ နှင်းထဲ၊ ရေခဲထဲမှာ အိမ်ကို
သုတ်ချေတင်၊ မိနစ် ၄၀ကြာနော်

02:26

got my passport,
raced back to the airport,

49

134320

2456

ပတ်စ်ပို့ယူ လေဆိပ်ကိုပြန်ပြေးခဲ့တယ်၊

02:28

I made it just in time,

50

136800

1816

အချိန်မီရုံတော့ ရောက်သွားတယ်၊

02:30

but they had given away
my seat to someone else,

51

138640

2239

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော့ခုံကို
သူများကို ပေးလိုက်ပြီ၊

02:32

so I got stuck in the back of the plane,
next to the bathrooms,

52

140903

2976

ဒါနဲ့ လေယာဉ်နောက်ဖက် သန့်စင်ခန်း
ဘေးက နောက်လှန်ချလို့မရတဲ့

02:35

in a seat that wouldn't recline,
on an eight-hour flight.

53

143903

3217

ခုံမှာ ညပ်မိသွာတော့တာပေါ့၊
၈နာရီ ခရီးစဉ်ဗျာ။

02:39

Well, I had a lot of time to think
during those eight hours and no sleep.

54

147880

3456

အင်း၊ ဒီ ၈ နာရီအတွင်း မအိပ်ပဲ စဉ်းစားဖို့
အချိန်အများကြီးရခဲ့တာပေါ့ဗျာ။

02:43

(Laughter)

55

151360

1136

(ရယ်သံများ)

02:44

And I started wondering,
are there things that I can do,

56

152520

2656

ဒီတော့ စတွေးမိတာက
ကိုယ်လုပ်နိုင်တာဘာရှိလဲ၊

02:47

systems that I can put into place,

57

155200

1936

ကိုယ် ကျင့်သုံးမယ့် စနစ်တွေဟာ

02:49

that will prevent bad things
from happening?

58

157160

2456

အဆိုးတွေဖြစ်ခြင်းကနေ တားဆီးနိုင်မလားပေါ့။

02:51

Or at least if bad things happen,

59

159640

1896

ဒါမှမဟုတ် အဆိုးတွေဖြစ်လာရင်

02:53

will minimize the likelihood
of it being a total catastrophe.

60

161560

5000

အနည်းဆုံးတော့ လုံးလုံးကြီး ဒုက္ခရောက်
နိုင်ခြေကိုတော့ နည်းစေနိုင်မှာပေါ့။

02:59

So I started thinking about that,

61

167360

1576

ဒါနဲ့ ဒီအကြောင်း စတွေးမိပေမဲ့

03:00

but my thoughts didn't crystallize
until about a month later.

62

168960

2858

တစ်လာကြာပြီးနောက်မှပဲ
စိတ်ကူးတွေက ပုံပေါ်လာခဲ့တယ်။

03:03

I was having dinner with my colleague,
Danny Kahneman, the Nobel Prize winner,

63

171842

3694

ကျွန်တော့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်နိုဘယ်ဆုရှင်
Danny Kahneman နဲ့ ညစာစားနေတုန်းပေါ့၊

03:07

and I somewhat embarrassedly told him
about having broken my window,

64

175560

3376

ပြတင်းပေါက်ကွဲတဲ့အကြောင်းကို
သူ့ကို ခပ်ရှက်ရှက်နဲ့ပဲ ပြောမိတယ်၊

03:10

and, you know, forgotten my passport,

65

178960

2416

ပြီးတော့ သိတယ်နော် ၊
ပတ်စ်ပို့မေ့တဲ့ အကြောင်းပေါ့၊

03:13

and Danny shared with me

66

181400

1216

Danny က သူလေ့ကျင့်နေတဲ့

03:14

that he'd been practicing
something called prospective hindsight.

67

182640

4496

ရှေ့ဖြစ်လာမှာကို ပြန်ပြောင်းတွေးခြင်း
ဆိုတာကို ကျွန်တော်နဲ့ မျှဝေတယ်။

03:19

(Laughter)

68

187160

1736

(ရယ်သံများ)

03:20

It's something that he had gotten
from the psychologist Gary Klein,

69

188920

3143

သူဟာ ဒါကို ဒီအကြောင်း
အရင်နှစ်အနည်းငယ်တုန်းက ရေးခဲ့တဲ့

03:24

who had written about it
a few years before,

70

192087

2049

စိတ်ပညာရှင် Gary Klein ဆီကနေရတာပါ၊

03:26

also called the pre-mortem.

71

194160

2096

pre-mortem လို့လည်းခေါ်ပါတယ်။

03:28

Now, you all know what the postmortem is.

72

196280

1953

ကဲ သေပြီးခွဲစိတ်တာတော့ အားလုံးသိပါတယ်။

03:30

Whenever there's a disaster,

73

198257

1479

ကပ်ဘေးဆိုက်တဲ့အခါတိုင်း

03:31

a team of experts come in and they try
to figure out what went wrong, right?

74

199760

4296

ကျွမ်းကျင်သူအဖွဲ့ ရောက်လာပြီး ဘာတွေ
မှားယွင်းသွားတယ်ဆိုတာ မှန်းဆကြတယ်မို့လား။

03:36

Well, in the pre-mortem, Danny explained,

75

204080

2416

အင်း pre-mortem မှာကျတော့
Danny ရှင်းပြတာက

03:38

you look ahead and you try to figure out
all the things that could go wrong,

76

206520

3896

သင်ဟာ ရှေ့ကိုကြိုပြီး မှားယွင်း
သွားနိုင်တာတွေကို မှန်းဆတယ်၊

03:42

and then you try to figure out
what you can do

77

210440

2576

ပြီးတော့ ဒါတွေ မဖြစ်အောင်
တားဆီးဖို့၊ ဒါမှမဟုတ်

03:45

to prevent those things from happening,
or to minimize the damage.

78

213040

3496

ပျက်အစီးလျော့နည်းဖို့ လုပ်နိုင်တာတွေကို
တွက်ချက်တယ် ။

03:48

So what I want to talk to you about today

79

216560

2936

ဒီတော့ ဒီနေ့ပြောချင်တာက

03:51

are some of the things we can do
in the form of a pre-mortem.

80

219520

3536

ကျွန်တော်တို့ pre-mortem ပုံစံနဲ့
လုပ်နိုင်တဲ့ တစ်ချို့အရာတွေ အကြောင်းပါ။

03:55

Some of them are obvious,
some of them are not so obvious.

81

223080

2896

တစ်ချို့ဟာတွေက သိသာပြီး
တစ်ချို့ကျတော့ အရမ်းမသိသာဘူး။

03:58

I'll start with the obvious ones.

82

226000

1936

သိသာတာတွေနဲ့ စပါမယ်။

03:59

Around the home, designate a place
for things that are easily lost.

83

227960

5080

အိမ်ဝန်းကျင်မှာ အလွယ်တကူ ပျောက်တာနိုင်တွေ
အတွက် နေရာတစ်ခု သတ်မှတ်လိုက်ပါ။

04:05

Now, this sounds
like common sense, and it is,

84

233680

3856

ကဲ ဒါတော့ လူတိုင်းသိတဲ့ပုံပေါက်ပေမဲ့

04:09

but there's a lot of science
to back this up,

85

237560

2536

ဒါကိုထောက်ပံ့တဲ့ သိပံပညာ အများကြီးရှိတယ်။

04:12

based on the way our spatial memory works.

86

240120

3296

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေရာလပ်ဆိုင်ရာမှတ်ဉာဏ်
အလုပ်လုပ်ပုံကို အခြေခံပါတယ်။

04:15

There's a structure in the brain
called the hippocampus,

87

243440

2856

ဦးနှောက်မှာ hippocampus လို့ခေါ်တဲ့
တည်ဆောက်မှု တစ်ခုရှိပြီး

04:18

that evolved over tens
of thousands of years,

88

246320

2936

ဒါဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲတာ နှစ်ပေါင်း
သောင်းနဲ့ချီရှိပြီး

04:21

to keep track of the locations
of important things --

89

249280

3776

အရေးကြီးတဲ့ အရာတွေရဲ့ တည်နေရာတွေကို
မှတ်ထားဖို့ပါ--

04:25

where the well is,
where fish can be found,

90

253080

2416

ရေတွင်းရှိရာမှာ ငါးတွေ့နိုင်တဲ့၊

04:27

that stand of fruit trees,

91

255520

2496

သစ်သီးပင်တွေရှိတဲ့၊

04:30

where the friendly and enemy tribes live.

92

258040

2616

ဖော်ရွေမှုနဲ့ ရန်သူ
လူတန်းစားတွေ နေတဲ့နေရာပါ။

04:32

The hippocampus is the part of the brain

93

260680

1905

hippocampus ဟာ လန်ဒန်က
တက္ကစီမောင်းသူတွေ

04:34

that in London taxicab drivers
becomes enlarged.

94

262609

3487

ပုံကြီးချဲ့လာတဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့
အစိတ်အပိုင်းပါ။

04:38

It's the part of the brain
that allows squirrels to find their nuts.

95

266120

3696

ရှဉ့်တွေကို အခွံမာသီးတွေ ရှာခွင့်ပေးတဲ့
ဦးနှောက်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပါ။

04:41

And if you're wondering,
somebody actually did the experiment

96

269840

2858

ခင်ဗျား အံ့သြနေမယ်ဆိုရင်
လူတစ်ယောက်ကတော့

04:44

where they cut off
the olfactory sense of the squirrels,

97

272722

2774

ရှဥိ်တွေရဲ့ ဂန္ဓာရုံကို ဖြတ်ပြီး
တကယ်ပဲ စမ်းသပ်ခဲ့တယ်။

04:47

and they could still find their nuts.

98

275520

1816

သူတို့ဟာ အခွံမာသီးတွေ ရှာနိုင်တုန်းပဲ။

04:49

They weren't using smell,
they were using the hippocampus,

99

277360

2816

သူတို့ဟာ အနံကို သုံးကြတာမဟုတ်ပဲ
hippocampus ကိုသုံးနေတာပါ၊

04:52

this exquisitely evolved mechanism
in the brain for finding things.

100

280200

5016

ဦးနှောက်ထဲက ဒီ သိမ်မွေ့စွာ ဖြစ်ပေါ်ပြောင်း
လဲတဲ့ ယန္တရားဟာ ပစ္စည်းတွေရှာဖို့ပါ

04:57

But it's really good for things
that don't move around much,

101

285240

3736

ဒါပေမဲ့ ဟိုသည် မရွေ့တဲ့ ပစ္စည်းတွေ
အတွက်တော့ တော်တော်ကောင်းတယ်၊

05:01

not so good for things that move around.

102

289000

2456

လျှောက်ရွေ့နေတာတွေကျတော့
သိပ်မကောင်းလှဘူး။

05:03

So this is why we lose car keys
and reading glasses and passports.

103

291480

4296

ဒါကြောင့်ပဲ ကားသော့တွေ၊ စာကြည့်
မျက်မှန်တွေနဲ့ ပတ်စ်ပို့တွေပျောက်တာပေါ့။

05:07

So in the home,
designate a spot for your keys --

104

295800

2496

ဒီတော့ အိမ်မှာ သော့တွေအတွက်
နေရာ တစ်ခု သတ်မှတ်ထားပါ။

05:10

a hook by the door,
maybe a decorative bowl.

105

298320

2856

ချိတ်ကို တံခါးနားမှာ၊ အလှဆင်အိုးလဲ
ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပေါ့။

05:13

For your passport, a particular drawer.

106

301200

2096

ပတ်စ်ပို့ကျတော့ သီးသန့် အံဆွဲတစ်ခုပေါ့။

05:15

For your reading glasses,
a particular table.

107

303320

2776

စာကြည့်မျက်မှန်တွေကို
သီးသန့် စားပွဲတစ်လုံး။

05:18

If you designate a spot
and you're scrupulous about it,

108

306120

3456

ခင်ဗျားဟာ နေရာတစ်ခု သတ်မှတ်ပြီး
စေ့စပ်သေချာတယ်ဆိုရင်

05:21

your things will always be there
when you look for them.

109

309600

2816

ခင်ဗျားရှာတဲ့ အခါမှာ ပစည်းတွေက
အဲဒီမှာ အမြဲရှိနေပါလိမ့်မယ်။

05:24

What about travel?

110

312440

1216

ခရီးထွက်တော့ရော။

05:25

Take a cell phone picture
of your credit cards,

111

313680

2376

ဖုန်းနဲ့ကိုယ့် ခရက်ဒစ်ကဒ်၊
ယာဉ်မောင်းလိုင်စင်၊

05:28

your driver's license, your passport,

112

316080

2296

ပတ်စ်ပို့တွေကို ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီး
ကိုယ့်ဘာသာ

05:30

mail it to yourself so it's in the cloud.

113

318400

2256

အီးမေးလ်ပို့လိုက်တော့
လေထဲရောက်သွားတယ်

05:32

If these things are lost or stolen,
you can facilitate replacement.

114

320680

4376

ပျောက်တာတို့၊ အခိုးခံရတာတို့ဆို
အသစ်လဲလို့လွယ်တာပေါ့။

05:37

Now these are some rather obvious things.

115

325080

2616

ကဲ ဒါတွေက သိသာတဲ့ပစ္စည်းတွေပါ။

05:39

Remember, when you're under stress,
the brain releases cortisol.

116

327720

3536

စိတ်ဖိစီးတဲ့အခါ ဦးနှောက်က
ကိုတီဇောထုတ်တာကိုတော့ သတိရပါ၊

05:43

Cortisol is toxic,
and it causes cloudy thinking.

117

331280

3216

ကိုတီဇောက အဆိပ်ဖြစ်ပြီး
မကြည်လင်တဲ့ အတွေးတွေဖြစ်စေတယ်။

05:46

So part of the practice of the pre-mortem

118

334520

2536

ဒီတော့ pre-mortem ရဲ့
လေ့ကျင့်မှု အစိတ်အပိုင်းက

05:49

is to recognize that under stress
you're not going to be at your best,

119

337080

4256

စိတ်ဖိစီးမှုအောက်မှာ ကိုယ်ဟာ အကောင်းဆုံး
မဟုတ်ဘူးဆိုတာလက်ခံထားပြီး

05:53

and you should put systems in place.

120

341360

2296

ကိုယ့်စနစ်တွေကို နေရာချသင့်တယ်ဆိုတာပါ။

05:55

And there's perhaps
no more stressful a situation

121

343680

2936

ဖြစ်နိုင်တာက ဆေးဘက်ဆိုငိရာ
ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့ ထိပ်တိုက်တွေ့

05:58

than when you're confronted
with a medical decision to make.

122

346640

3416

ချိန်ထက်ပိုပြီး စိတ်ဖိစီးတဲ့
အခြေအနေ မရှိဘူးဆိုတာပါ။

06:02

And at some point, all of us
are going to be in that position,

123

350080

3296

တစ်ချိန်ချိန်မှာတော့ ကျွန်တော်တို့
အားလုံးဟာ အရမ်းအရေးကြီးတဲ့

06:05

where we have to make
a very important decision

124

353400

2376

ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကိုချဖို့
အခြေအနေမှာ ရောက်ကြမှာပါ။

06:07

about the future of our medical care
or that of a loved one,

125

355800

3296

ကိုယ့်အနာဂတ် ဆေးဝါးစောင့်ရှောက်မှု
ဒါမှမဟုတ် ကိုယ် ချစ်သူတွေအတွက်

06:11

to help them with a decision.

126

359120

1656

ကူညီဆုံးဖြတ်ပေးဖို့ပေါ့။

06:12

And so I want to talk about that.

127

360800

1616

ဒါကို ကျွန်တော် ပြောချင်ပါတယ်။

06:14

And I'm going to talk about
a very particular medical condition.

128

362440

3016

အရမ်းကို ထူးခြားတဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ
အခြေအနေတစ်ရပ်ကို ပြောမလို့ပါ။

06:17

But this stands as a proxy for all kinds
of medical decision-making,

129

365480

3536

ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်
ချတာ အားလုံးကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

06:21

and indeed for financial decision-making,
and social decision-making --

130

369040

4016

တကယ်တော့ ငွေရေးကြေးရေးဆိုင်ရာ၊
လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ အတွက်..

06:25

any kind of decision you have to make

131

373080

2256

ဘာဆုံးဖြတ်ချက်တွေပဲချရ၊ ချရ

06:27

that would benefit from a rational
assessment of the facts.

132

375360

4016

ဖြစ်ရပ်မှန်တွေရဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရားပါတဲ့
အကဲဖြတ်ချက်ကနေ အကျိုးရှိပါလိမ့်မယ်။

06:31

So suppose you go to your doctor
and the doctor says,

133

379400

3136

ခင်ဗျား ဆရာဝန်ဆီသွားတယ်ဆိုပါစို့၊
ဆရာဝန်က

06:34

"I just got your lab work back,
your cholesterol's a little high."

134

382560

4120

"ခင်ဗျားရဲ့ ဆေးစစ်တာပြန်ရပြီ၊
ကိုလက်စထရော နည်းနည်းမြင့်နေတယ်" တဲ့၊

06:39

Now, you all know that high cholesterol

135

387240

3016

ကဲ ဒီတော့ သိတဲ့အတိုင်း
ကိုလက်စထရောမြင့်တာဟာ

06:42

is associated with an increased risk
of cardiovascular disease,

136

390280

4136

နှလုံးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ရောဂါ၊ နှလုံးဖောက်
ပြန်မှု၊ လေဖြတ်တာတွေ ဖြစ်နိုင်မှုနဲ့

06:46

heart attack, stroke.

137

394440

1416

ဆက်စပ်နေတယ်လေ။

06:47

And so you're thinking

138

395880

1216

ဒါနဲ့ ခင်ဗျား ကိုလက်စထရော

06:49

having high cholesterol
isn't the best thing,

139

397120

2096

မြင့်တာအကောင်းဆုံးမဟုတ်တာတွေးမိတယ်။

06:51

and so the doctor says,
"You know, I'd like to give you a drug

140

399240

3016

ပြီးတော့ ဆရာဝန်က" သိလား၊ ကိုလက်စထရော ကျတဲ့

06:54

that will help you
lower your cholesterol, a statin."

141

402280

2776

ဆေးတစ်မျိုးပေးချင်တယ်။ စတာတင်ပါ။

06:57

And you've probably heard of statins,

142

405080

1896

စတာတင်ကို ခင်ဗျား ကြားဖူးနိုင်လောက်တယ်၊

06:59

you know that they're among
the most widely prescribed drugs

143

407000

2810

သိတဲ့အတိုင်း ဒီဆေးဟာ ယနေ့ တစ်ကမ္ဘာလုံး
ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်

07:01

in the world today,

144

409834

1174

အညွှန်းဆုံး ဆေးပါ၊ ဒါတွေ

07:03

you probably even know
people who take them.

145

411032

2079

သောက်တဲ့သူတွေတောင်
ခင်ဗျား သိလောက်တယ်။

07:05

And so you're thinking,
"Yeah! Give me the statin."

146

413135

2381

ဒီတော့ တွေးမိတာက"ဟုတ်
ကျွန်တော့ကို စတာတင်ပေးဗျာ။"

07:07

But there's a question
you should ask at this point,

147

415541

2435

ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ
ပထမဆုံးမေးသင့်တဲ့ မေးခွန်းက

07:10

a statistic you should ask for

148

418000

1856

ခင်ဗျားမေးသင့်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုပါ၊

07:11

that most doctors
don't like talking about,

149

419880

2456

ဆရာဝန်အများစု မပြောချင်တဲ့၊

07:14

and pharmaceutical companies
like talking about even less.

150

422360

3160

ပိုလျော့မယ်ဆိုတောင်ဆေးကုမ္ပဏီတွေ
ပြောချင်ကြပါတယ်။

07:18

It's for the number needed to treat.

151

426800

2376

ကုသဖို့လိုတဲ့ အရေအတွက်ပါ။

07:21

Now, what is this, the NNT?

152

429200

1976

ကဲ NNT ဆိုတာကဘာလဲ

07:23

It's the number of people
that need to take a drug

153

431200

3056

ဒါက ဆေးသောက်ဖို့ (သို့)
ခွဲစိတ်ခန်းဝင်ဖို့ (သို့)

07:26

or undergo a surgery
or any medical procedure

154

434280

2856

လူတစ်ယောက် မသက်သာခင် ဆေးကုသမု
အဆင့်တစ်ခုခုမှာ

07:29

before one person is helped.

155

437160

2376

လိုအပ်တဲ့ လူအရေအတွက်ပါ။

07:31

And you're thinking,
what kind of crazy statistic is that?

156

439560

2856

ဒီတော့ ခင်ဗျားတွေးမိတာက
ဒီကိန်းဂဏန်းက ဘာကြောင်တာလဲဟ၊

07:34

The number should be one.

157

442440

1216

အရေအတွက်က တစ်ပဲဖြစ်သင့်တာ၊

07:35

My doctor wouldn't prescribe
something to me

158

443680

2056

ဒါက မသက်သာဘူးဆိုရင် ဆရာဝန်က တစ်ခုခု

07:37

if it's not going to help.

159

445760

1285

ညွှန်းတော့မှာမဟုတ်ဘူး။

07:39

But actually, medical practice
doesn't work that way.

160

447069

2484

ဒါပေမဲ့ တကယ်က
ဆေးကုသမှုမှာ ဒီနည်းနဲ့ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။

07:41

And it's not the doctor's fault,

161

449578

1531

ဒါဟာ ဆရာဝန် အပြစ်မဟုတ်ဘူး။

07:43

if it's anybody's fault,
it's the fault of scientists like me.

162

451134

2919

တစ်ဦးဦးရဲ့ အပြစ်ဆိုရင် ကျွန်တော့လို
သိပ္ပံညာရှင်တွေ အပြစ်ပါ။

07:46

We haven't figured out
the underlying mechanisms well enough.

163

454077

2865

ကျွန်တော်တို့ အခြေခံကျတဲ့
ယန္တရားကို ကျကျနန မမှန်းဆမိဘူး။

07:48

But GlaxoSmithKline estimates

164

456966

2410

ဒါပေမဲ့ GlaxoSmithKline ကခန့်မှန်းတာက

07:51

that 90 percent of the drugs work
in only 30 to 50 percent of the people.

165

459400

4976

ဆေး ၉၀ % က လူဦးရေရဲ့ ၂၀ %၊
၃၀ % လောက်မှာပဲ အလုပ်ဖြစ်တယ်တဲ့။

07:56

So the number needed to treat
for the most widely prescribed statin,

166

464400

3816

ဒီတော့ အကျယ်ပြန့်ဆုံးညွှန်းကြတဲ့ စတာတင်
အတွက် ကုသဖို့ အရေအတွက်လိုတာပေါ့။

08:00

what do you suppose it is?

167

468240

2136

ဒါကို ဘယ်လိုမြင်ကြသလဲ။

08:02

How many people have to take it
before one person is helped?

168

470400

2816

လူတစ်ယောက် မသက်သာခင်
လူဘယ်နှစ်ယောက် သောက်ဖို့လိုလဲ။

08:05

300.

169

473240

1200

၃၀၀ ပါ။

08:07

This is according to research

170

475075

1381

ဒါက သုသေငနပြုသူတွေဖြစ်တဲ့

08:08

by research practitioners
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,

171

476480

3496

Jerome Groopman နဲ့ Pamela Hartzband
တို့ရဲ့ သုသေသနအရ

08:12

independently confirmed by Bloomberg.com.

172

480000

2776

Bloomberg.com
ကနေ သီးသန့် အတည်ပြုချက်ပါ။

08:14

I ran through the numbers myself.

173

482800

2400

ဂဏန်းတွေက ကျွန်တော့ ဘာသာ
လှန်လှောထားတာပါ။

08:17

300 people have to
take the drug for a year

174

485920

2376

နှလုံးဖောက်ပြန်မှု၊ လေဖြတ်ခြင်း၊
အခြား ဆိုးဝါးတဲ့

08:20

before one heart attack, stroke
or other adverse event is prevented.

175

488320

3976

ရောဂါတွေကို မတားဆီးနိုင်ခင်
တစ်နှစ်မှာ လူ ၃၀၀ သောက်ဖို့လိုပါတယ်။

08:24

Now you're probably thinking,

176

492320

1381

ကဲ ခင်ဗျား တွေးနေနိုင်တာက

08:25

"Well, OK, one in 300 chance
of lowering my cholesterol.

177

493725

2811

အိုကေ ၃၀၀ မှာ ၁ ဦး
ကိုလက်စထရော လျှောချဖို့ အခွင့်ရှိတယ်၊

08:28

Why not, doc? Give me
the prescription anyway."

178

496560

2216

လုပ်ရမှာပေါ့ ဆရာ၊
ဘာဖြစ်ဖြစ် ဒီဆေးညွှန်းပေးပါ။

08:30

But you should ask at this point
for another statistic,

179

498800

2856

ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ နောက်ထပ်
မေးသင့်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းက

08:33

and that is, "Tell me
about the side effects." Right?

180

501680

2576

ဒါပါ။ "ဘေးထွက် ဆိုကျိုးတွေကို
ပြောပါဦး။ ဟုတ်တယ်နော်၊"

08:36

So for this particular drug,

181

504280

1656

ဒီတော့ ဒီသီးသန့်ဆေး အတွက်

08:37

the side effects occur
in five percent of the patients.

182

505960

3656

လူနာ ၅ % ဟာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးဖြစ်ပါတယ်။

08:41

And they include terrible things --

183

509640

1667

ဆိုးဆိုးဝါးဝါးတွေ ပါဝင်တယ်။

08:43

debilitating muscle and joint pain,
gastrointestinal distress --

184

511331

4444

ကြွက်သား အားအင်ကုန်ခမ်းခြင်း၊ အဆစ်
နာကျင်မှု၊ အစာအိမ်နဲ့ဆိုင်တဲ့ ဒုက္ခတွေပါ။

08:47

but now you're thinking, "Five percent,

185

515799

1859

ဒါပေမဲ့ ခင်းဗျားတွေးနေတာက ၅%၊

08:49

not very likely
it's going to happen to me,

186

517682

2014

ငါတော့ မဖြစ်နိုင်လောက်ပါဘူး၊

08:51

I'll still take the drug."

187

519720

1238

ဒီဆေးပဲ သောက်မယ်။

08:52

But wait a minute.

188

520982

1194

ဒါနဲ့ ခဏနေဦး၊

08:54

Remember under stress
you're not thinking clearly.

189

522200

2336

စိတ်ဖိစီးမှုအောက်မှာ
အတွေးမရှင်းနိုင်တာ သတိရပါ။

08:56

So think about how you're going
to work through this ahead of time,

190

524560

3165

ဒီတော့ ဒါကို ဘယ်လို ကြိုတင်
ကျော်ဖြတ်သွားမလဲဆိုတာ စဉ်းစားပါ။

08:59

so you don't have to manufacture
the chain of reasoning on the spot.

191

527750

3198

ဒီတော့ ခင်ဗျား ဆင်ခြင်မှု ကွင်းဆက်ကို
ချက်ချင်း ထုတ်ဖို့မလိုပါဘူး။

09:02

300 people take the drug, right?
One person's helped,

192

530973

2492

လူ ၃၀၀ ဒီဆေးကို သောက်တယ်လား၊
တစ်ယောက် သက်သာတယ်၊

09:05

five percent of those 300
have side effects,

193

533489

2407

လူ ၃၀၀ မှာ ၅% က ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးဖြစ်တယ်၊

09:07

that's 15 people.

194

535920

1480

ဒါဆို ၁၅ ယောက်ပေါ့။

09:09

You're 15 times more likely
to be harmed by the drug

195

537800

3896

ဒီဆေးက သက်သာစေတာထက်
၁၅ ဆတောင် ပိုပြီး

09:13

than you are to be helped by the drug.

196

541720

2816

ဒုက္ခပေးနိုင်တာပေါ့။

09:16

Now, I'm not saying whether you
should take the statin or not.

197

544560

2905

အခုဟာက စတာတင် သောက်သင့်၊
မသင့် ကျွန်တော်ပြောတာ မဟုတ်ပါဘူး။

09:19

I'm just saying you should have
this conversation with your doctor.

198

547489

3143

ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ဆရာဝန်နဲ့
စကားစမြည်ပြောသင့်တယ်လို့ ပြောနေခြင်းပါ။

09:22

Medical ethics requires it,

199

550656

1320

ဆေးပညာကျင့်ဝတ်မှာ လိုပါတယ်။

09:24

it's part of the principle
of informed consent.

200

552000

2296

ဒါဟာ သတင်းပေးတဲ့
သဘောတူမှု မူရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပါ။

09:26

You have the right to have access
to this kind of information

201

554320

3216

စွန့်စားမယ်၊ မစွန့်စားဘူးဆိုတာ
စပြောဆိုဖို့

09:29

to begin the conversation about whether
you want to take the risks or not.

202

557560

3896

ဒီ သတင်းအချက်အလက်မျိုး ရရှိဖို့
ခင်ဗျားမှာ အခွင့်အရေးရှိပါတယ်။

09:33

Now you might be thinking

203

561480

1216

လန့်စရာ တန်ဘိုး အတွက်

09:34

I've pulled this number
out of the air for shock value,

204

562720

2696

ဒီကိန်းကို ကြုံရာက
ဆွဲထုတ်ထားတာလို့ ထင်ချင်ထင်နေမယ်။

09:37

but in fact it's rather typical,
this number needed to treat.

205

565440

3256

ဒါပေမဲ့ ဒါက တော်တော်လေး ဖြစ်နေကျပါ။

09:40

For the most widely performed surgery
on men over the age of 50,

206

568720

4616

အသက် ၅၀ ကျော် အမျိုးသားတွေကို
ကင်ဆာဆီးကျိတ်ထုတ်ရာမှာ

09:45

removal of the prostate for cancer,

207

573360

2216

အများဆုံးလုပ်ဆောင်တဲ့ ခွဲစိတ်မှုအတွက်

09:47

the number needed to treat is 49.

208

575600

2576

ကုသဖို့ လိုအပ်တဲ့ အရေအတွက်က ၄၉ ပါ။

09:50

That's right, 49 surgeries are done
for every one person who's helped.

209

578200

4176

ဟုတ်ပါတယ်၊ ခွဲစိတ်ကုသမှု ၄၉ ခုမှာ
လူတစ်ယောက် သက်သာပါတယ်။

09:54

And the side effects in that case
occur in 50 percent of the patients.

210

582400

4656

ပြီးတော့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကတော့
လူနာများရဲ့ ၅၀ % မှာဖြစ်ပါတယ်။

09:59

They include impotence,
erectile dysfunction,

211

587080

2856

ဒါတွေကတော့ ပန်းသေခြင်း၊
လိင်တံ မတောင့်ခြင်း၊

10:01

urinary incontinence, rectal tearing,

212

589960

2776

ဆီးမထိန်းနိုင်ခြင်း၊ စအိုစုတ်ပြဲခြင်း၊

10:04

fecal incontinence.

213

592760

1456

ဝမ်းမထိန်းနိင်ခြင်းတွေ ပါတယ်။

10:06

And if you're lucky, and you're one
of the 50 percent who has these,

214

594240

3496

ကံကောင်းပြီး ဒါဖြစ်သူ ၅၀ ထဲက
တစ်ယောက်ဆိုရင် ၁ နှစ် ၂ နှစ်ခံပါလိမ့်မယ်။

10:09

they'll only last for a year or two.

215

597760

2040

ဒီတော့ pre-mortem ဆိုတာရဲ့

10:12

So the idea of the pre-mortem
is to think ahead of time

216

600880

3616

ရည်ရွယ်ချက်က စကားပြောဆိုခြင်းကို

10:16

to the questions
that you might be able to ask

217

604520

2536

ရှေ့ဆက်တွန်းပေးတဲ့ ကိုယ်မေးနိုင်လောက်တဲ့

10:19

that will push the conversation forward.

218

607080

2376

မေးခွန်းတွေကို ကြိုတင်တွေးထားဖို့ပါ။

10:21

You don't want to have to manufacture
all of this on the spot.

219

609480

3096

ဒါအကုန်လုံးကို ချက်ချင်း
ထုတ်ဖို့မလိုပါဘူး။

10:24

And you also want to think
about things like quality of life.

220

612600

2896

ဘဝရဲ့အရည်အသွေးလို
အရာတွေကို လည်း ခင်ဗျား တွေးချင်ပါတယ်၊

10:27

Because you have a choice oftentimes,

221

615520

1776

ခဏခဏ ရွေးချယ်မှ တစ်ခု ရှိတတ်လို့ပါ။

10:29

do you I want a shorter life
that's pain-free,

222

617320

2296

နာကျင်မှုကင်းတဲ့ ပိုတိုတောင်းတဲ့ ဘဝလား

10:31

or a longer life that might have
a great deal of pain towards the end?

223

619640

3776

ဒါမှမဟုတ် အဆုံးသတ်တိုင် နာကျင်မှုတွေ
ရှိနိုင်တဲ့ အသက်ပိုရှည်တဲ့ဘဝလားပေါ့။

10:35

These are things to talk about
and think about now,

224

623440

2416

ဒါတွေကို အခု ကိုယ့်မိသားစု၊
ကိုယ့် အချစ်ဆုံးတွေနဲ့

10:37

with your family and your loved ones.

225

625880

1816

ပြောဆို၊ စဉ်းစားဖို့ပါ။

10:39

You might change your mind
in the heat of the moment,

226

627720

2496

သွေးပူတုန်းမှာ ကိုယ့်စိတ်ဟာ
ပြောင်းနိုင်ပေမဲ့

10:42

but at least you're practiced
with this kind of thinking.

227

630240

3056

အနည်းဆုံးတော့
ဒီစဉ်းစားခြင်းမျိုးနဲ့ လေ့ကျင့်ထားပါ။

10:45

Remember, our brain under stress
releases cortisol,

228

633320

4616

ကျွန်တော်တို့ ဦးနောက်က စိတ်ဖိစီးမှု
အောက်မှာ ကိုတီဇောထုတ်တာ သတိရပါ။

10:49

and one of the things
that happens at that moment

229

637960

2336

လောလောဆယ်မှာ စနစ်တပြုံလုံးကို

10:52

is a whole bunch on systems shut down.

230

640320

1936

ပိတ်ချလိုက်နိုင်တဲ့ ဖြစ်ရပ်မျိုးပါ။

10:54

There's an evolutionary reason for this.

231

642280

1905

ဒါအတွက် ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်
အကြောင်းရှိတယ်။

10:56

Face-to-face with a predator,
you don't need your digestive system,

232

644209

3407

သားရဲနဲ့ ရင်ဆိုင်လိုက်ပါ၊
ကိုယ့် အစာချေဖျက်တဲ့ စနစ်၊

10:59

or your libido, or your immune system,

233

647640

2456

ရာဂဆန္ဒ၊ ခုခံအားစနစ်တွေ မလိုပါဘူး။

11:02

because if you're body is expending
metabolism on those things

234

650120

3656

အကြောင်းက ကိုယ့်ခန္ဓာဟာ
ဒါတွေပေါ်မှာ ဇီဝဖြစ်စဉ်ကို သုံးစွဲနေပြီး

11:05

and you don't react quickly,

235

653800

1656

အမြန် မတုံ့ပြန်ဘူးဆိုရင် ခင်ဗျားဟာ

11:07

you might become the lion's lunch,
and then none of those things matter.

236

655480

3976

ခြင်္သေ့ရဲ့နေ့လည်စာ ဖြစ်သွားလောက်လို့ပါ။
ပြီးတော့ ဒါတွေ တစ်ခုမှ အရေးမပါဘူးလေ။

11:11

Unfortunately,

237

659480

1416

ဖြစ်ချင်တော့

11:12

one of the things that goes out the window
during those times of stress

238

660920

3616

Danny Kahneman နဲ့ သူ့အဖော်တွေပြသလိုပဲ
စိတ်ဖိစီးမှုဟာ ယုတ္တိတန်ပြီး

11:16

is rational, logical thinking,

239

664560

1976

ဆီလျော်နေတဲ့ ဒီအချိန်တွအတွင်းမှာ

11:18

as Danny Kahneman
and his colleagues have shown.

240

666560

3416

ဒီအထဲက တစ်ခုဟာ ပြတင်းကနေ ထွက်သွားတယ်။

11:22

So we need to train ourselves
to think ahead

241

670000

3176

ဒီတော့ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးတွေကို
ကြိုတင်တွေးမိဖို့

11:25

to these kinds of situations.

242

673200

2256

ကိုယ့်ကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ဖို့လိုပါတယ်။

11:27

I think the important point here
is recognizing that all of us are flawed.

243

675480

6176

ဒီမှာ အရေးကြီးတဲ့အချက်က အားလုံးမှာ
အားနည်းချက်ရှိတာကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းပါ။

11:33

We all are going to fail now and then.

244

681680

2856

တစ်ခါတစ်လေမှာတော့ ကျွန်တော်တို့တွေဟာ
ကျရှုံးတော့မှာပဲလေ။

11:36

The idea is to think ahead
to what those failures might be,

245

684560

3616

သဘောပေါက်နားလည်ရမှာက
ဒီဆုံးရှုံးမှုတွေဟာ ဘာတွေ

11:40

to put systems in place
that will help minimize the damage,

246

688200

3896

ဖြစ်လောက်တယ်ဆိုတာကို ကြိုတွေးဖို့၊
အပျက်အစီး နည်းစေဖို့ စနစ်တွေကို

11:44

or to prevent the bad things
from happening in the first place.

247

692120

3520

နေရာကျအောင်လုပ်ဖို့ ဒါမှမဟုတ် အဆိုးတွေ
ဖြစ်ေစမှာကို တားဆီးဖို့ပါ။

11:48

Getting back to that
snowy night in Montreal,

248

696280

2656

Montreal က နှင်းကျတဲ့ညကို ပြန်သွားရင်း

11:50

when I got back from my trip,

249

698960

1736

ခရီးကနေ ပြန်ရောက်တော့

11:52

I had my contractor install
a combination lock next to the door,

250

700720

3856

ကန်ထရိုက်ကို တံခါးဘေးမှာ
နံပါတ်သော့ တပ်ခိုင်းလိုက်တယ်၊

11:56

with a key to the front door in it,
an easy to remember combination.

251

704600

3536

အရှေ့တံခါးထဲမှာ သော့တစ်ချောင်းနဲ့ပေါ့၊
နံပါတ်ကို မှတ်မိလွယ်အောင်ပေါ့။

12:00

And I have to admit,

252

708160

1216

ကျွန်တော် ဝန်ခံရမှာက

12:01

I still have piles of mail
that haven't been sorted,

253

709400

3416

ကျွန်တော့မှာ မရွေးထုတ်ရသေးတဲ့စာတွေ၊

12:04

and piles of emails
that I haven't gone through.

254

712840

2576

မစစ်ရသေးတဲ့ အီးမေးလ်တွေ
တစ်ပုံကြီးရှိပါတယ်။

12:07

So I'm not completely organized,

255

715440

1776

ဒီတော့ လုံးဝ စနစ်မကျတဲ့သူပါ၊

12:09

but I see organization
as a gradual process,

256

717240

3136

ဒါပေမဲ့ စီစဉ်မှုဆိုတာဟာ ညင်သာတဲ့
လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပြီး ကျွန်တော်

12:12

and I'm getting there.

257

720400

1216

အဲဒီဆီကို ဦးတည်လျက် သွားနေပါတယ်။

12:13

Thank you very much.

258

721640

1216

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

12:14

(Applause)

259

722880

4392

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.

Why you should listen

Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.

His three books This Is Your Brain on Music, The World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.

Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.

He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science.

More profile about the speaker
Daniel Levitin | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Daniel Levitin: စိတ်ဖိစီးမှုခံရတော့မှာကို သိချိန်မှာ စိတ်တည်ငြိမ်အောင် နေနည်း။ | TED Talk | TED.com