TED2010
Sir Ken Robinson: Bring on the learning revolution!
Sir Ken Robinson: Silleni revolucionin e edukimit!
Filmed:
Readability: 3.4
9,209,583 views
Në këtë fjalim nxitës, qesharak, vazhdim i fjalimit legjendar të vitit 2006, Sir Ken Robinson vë në dukje rastin për një ndryshim radikal nga edukimi i standardizuar tek të mësuarit e personalizuar -- duke krijuar kushtet në të clat talentet e fëmijëve mund të lulëzojnë.
Ken Robinson - Author/educator
Creativity expert Sir Ken Robinson challenges the way we're educating our children. He champions a radical rethink of our school systems, to cultivate creativity and acknowledge multiple types of intelligence. Full bio
Creativity expert Sir Ken Robinson challenges the way we're educating our children. He champions a radical rethink of our school systems, to cultivate creativity and acknowledge multiple types of intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I was here four years ago,
0
1000
2000
Isha këtu katër vite më parë.
00:15
and I remember, at the time,
1
3000
2000
dhe më kujtohet, në atë kohë;
00:17
that the talks weren't put online.
2
5000
3000
prezantimet nuk viheshin online
00:20
I think they were given to TEDsters in a box,
3
8000
4000
Mendoj, ato u dhuroheshin pjesëmarrësve të TED në pako.
00:24
a box set of DVDs,
4
12000
2000
në një kuti me DVD.
00:26
which they put on their shelves, where they are now.
5
14000
3000
të cilat ata i vendosnin në dollap, aty ku akoma ndodhen.
00:29
(Laughter)
6
17000
2000
(të qeshura)
00:31
And actually, Chris called me
7
19000
2000
Në fakt, Chris më thirri
00:33
a week after I'd given my talk
8
21000
2000
një javë pas fjalimit tim
00:35
and he said, "We're going to start putting them online.
9
23000
2000
dhe tha, "Do të fillojmë t'i vejmë online.
00:37
Can we put yours online?" And I said, "Sure."
10
25000
3000
A mund ta vendosim edhe tënden online? Dhe unë u i thash, "Patjetër"
00:40
And four years later,
11
28000
2000
Dhe katër vite më vonë,
00:42
as I said, it's been seen by four ...
12
30000
2000
dhe siç thashë, është shikuar nga katër...
00:44
Well, it's been downloaded four million times.
13
32000
3000
është shkarkuar katër milion herë.
00:47
So I suppose you could multiply that by 20 or something
14
35000
3000
Kështu, supozoj ju do mund ta shumëzonit atë me rreth 20 herë
00:50
to get the number of people who've seen it.
15
38000
2000
për të nxjerrur numrin e personave që kanë parë atë.
00:52
And, as Chris says, there is a hunger
16
40000
4000
Dhe siç thotë Chris-i, është një uri
00:56
for videos of me.
17
44000
2000
për videot e mia.
00:58
(Laughter)
18
46000
3000
(Të qeshura)
01:01
(Applause)
19
49000
3000
(Aplauzë)
01:06
... don't you feel?
20
54000
1000
...a nuk e ndjeni ju?
01:07
(Laughter)
21
55000
3000
(Të qeshura)
01:12
So, this whole event has been an elaborate build-up
22
60000
3000
Pra, e tërë kjo ngjarje ka qenë një elaborim në ndërtim
01:15
to me doing another one for you, so here it is.
23
63000
4000
për mua për të dhënë një tjetër për ju, ja ku vie.
01:19
(Laughter)
24
67000
1000
(Të qeshura)
01:22
Al Gore spoke
25
70000
2000
Al Gore foli
01:24
at the TED conference I spoke at four years ago
26
72000
3000
në konferencën e TED katër vite më parë, aty ko fola edhe unë
01:27
and talked about the climate crisis.
27
75000
2000
dhe ai foli për krizën klimatike.
01:29
And I referenced that
28
77000
2000
dhe unë i bëra referencë të njëjtës
01:31
at the end of my last talk.
29
79000
2000
në fund të fjalimit tim.
01:33
So I want to pick up from there
30
81000
2000
Prandaj dua të vazhdoj nga aty
01:35
because I only had 18 minutes, frankly.
31
83000
3000
sepse kisha vetëm 18 minuta, sinqerisht.
01:38
So, as I was saying...
32
86000
2000
Pra, siç po thosha...
01:40
(Laughter)
33
88000
5000
(të qeshura)
01:48
You see, he's right.
34
96000
2000
Shikoni, ai ka të drejtë.
01:50
I mean, there is a major climate crisis, obviously,
35
98000
3000
Mendoj, është e qartë se e kemi një krizë klimatike.
01:53
and I think if people don't believe it, they should get out more.
36
101000
3000
Dhe mendoj, nëse njerëzit nuk e besojnë këtë duhet të dalin më shumë jashtë.
01:56
(Laughter)
37
104000
3000
(të qeshura)
01:59
But I believe there's a second climate crisis,
38
107000
3000
Por unë mendoj se është një krizë tjetër klimatike,
02:03
which is as severe,
39
111000
2000
që është po aq e rëndë,
02:05
which has the same origins,
40
113000
3000
dhe ka origjinë të njëjtë,
02:08
and that we have to deal with with the same urgency.
41
116000
3000
dhe të mirremi me të me të njëjtën urgjencë.
02:11
And I mean by this --
42
119000
2000
Dhe me këtë mendoj --
02:13
and you may say, by the way, "Look, I'm good.
43
121000
2000
ndërsa ju mund të thoni, "Shiko, jam mirë.
02:15
I have one climate crisis;
44
123000
2000
E kam një krizë klimatike;
02:17
I don't really need the second one."
45
125000
3000
S'më hyn në punë edhe një tjetër."
02:20
But this is a crisis of, not natural resources --
46
128000
2000
Por kjo është një krizë jo e resurseve natyrore,
02:22
though I believe that's true --
47
130000
3000
edhe pse besoj se ajo është e vërtetë,
02:25
but a crisis of human resources.
48
133000
2000
Por një krizë e resurseve njerëzore.
02:27
I believe fundamentally,
49
135000
2000
Unë besoj, thelbësisht,
02:29
as many speakers have said during the past few days,
50
137000
2000
si shumë folës që folën gjatë ditëve të kaluara,
02:31
that we make very poor use
51
139000
3000
që shumë keq i shfrytëzojmë
02:34
of our talents.
52
142000
3000
talentet tona.
02:37
Very many people go through their whole lives
53
145000
2000
Shumë njerëz kalojnë tërë jetën e tyre
02:39
having no real sense of what their talents may be,
54
147000
3000
pa pasur sens të vërtetë rreth asaj se cilat mund të jenë talentet e tyre,
02:42
or if they have any to speak of.
55
150000
2000
apo nëse kanë ndonjë të flasin për të.
02:44
I meet all kinds of people
56
152000
2000
Takoj të gjithë llojet e njerëzve
02:46
who don't think they're really good at anything.
57
154000
3000
të cilët mendojnë se nuk janë të mirë për asgjë.
02:50
Actually, I kind of divide the world into two groups now.
58
158000
3000
Në fakt, në njëfarë mënyre e ndaj botën në dy grupe tani.
02:53
Jeremy Bentham, the great utilitarian philosopher,
59
161000
3000
Jeremy Bentham, folozof i madh utilitarian,
02:56
once spiked this argument.
60
164000
2000
filloi këtë argument një herë.
02:58
He said, "There are two types of people in this world:
61
166000
2000
Ai tha. "Në botë janë dy lloje njerëzish,
03:00
those who divide the world into two types
62
168000
2000
ata që ndajnë botën në dy lloje,
03:02
and those who do not."
63
170000
2000
dhe ata që s'e ndajnë."
03:04
(Laughter)
64
172000
3000
(të qeshura)
03:09
Well, I do.
65
177000
2000
Unë e ndaj.
03:11
(Laughter)
66
179000
2000
(të qeshura)
03:16
I meet all kinds of people
67
184000
2000
Takoj shumë njerëz
03:18
who don't enjoy what they do.
68
186000
3000
të cilët nuk kënaqen me atë që bëjnë.
03:21
They simply go through their lives
69
189000
2000
Ata thjesht kalojnë tërë jetën
03:23
getting on with it.
70
191000
2000
vetëm sa për të mbetur gjallë.
03:25
They get no great pleasure from what they do.
71
193000
2000
Ata nuk kanë ndonjë kënaqësi nga ajo që bëjnë.
03:27
They endure it rather than enjoy it
72
195000
3000
Ata më shumë e durojnë atë se sa kënaqen.
03:30
and wait for the weekend.
73
198000
3000
dhe mezi presin fundjavën.
03:33
But I also meet people
74
201000
2000
Por takoj edhe njerëz
03:35
who love what they do
75
203000
2000
që dashurojnë atë që bëjnë
03:37
and couldn't imagine doing anything else.
76
205000
2000
dhe s'mund të imagjinojnë të bëjnë diç tjetër.
03:39
If you said to them, "Don't do this anymore," they'd wonder what you were talking about.
77
207000
3000
Nëse u thua atyre "Mos e bëni më këtë, " ata do të habiteshin me atë që thoni.
03:42
Because it isn't what they do, it's who they are. They say,
78
210000
3000
Sepse ata thonë se ajo që bëjnë është ajo që janë.
03:45
"But this is me, you know.
79
213000
2000
"Kjo që bëj jam unë, e dini.
03:47
It would be foolish for me to abandon this, because
80
215000
2000
do ishte budallallëk të braktisja këtë, sepse
03:49
it speaks to my most authentic self."
81
217000
2000
kjo që bëj është vetvetja ime më autentike.
03:51
And it's not true of enough people.
82
219000
3000
Por kjo s'është e vërtetë për mjaft njerëz.
03:54
In fact, on the contrary, I think
83
222000
2000
Në fakt, është e kundërta, mendoj
03:56
it's still true of a minority of people.
84
224000
2000
shumë pak njerëz janë të tillë.
03:58
I think there are many
85
226000
2000
Dhe mendoj se ka shumë
04:00
possible explanations for it.
86
228000
2000
shpjegime të mundshme për këtë.
04:02
And high among them
87
230000
2000
Dhe ndër të parat
04:04
is education,
88
232000
2000
është edukimi,
04:06
because education, in a way,
89
234000
2000
sepse edukimi në njëfarë mënyre
04:08
dislocates very many people
90
236000
2000
zhvendosë/largon shumë njerëz
04:10
from their natural talents.
91
238000
2000
nga talenti i tyre natyral.
04:12
And human resources are like natural resources;
92
240000
3000
Resurset njerëzore janë sikur resurset natyrore;
04:15
they're often buried deep.
93
243000
2000
ato shpesh janë të groposura thellë.
04:17
You have to go looking for them,
94
245000
2000
Duhet të "mihësh" për t'i gjetur ato.
04:19
they're not just lying around on the surface.
95
247000
2000
Ato nuk shfaqen thjesht në sipërfaqe.
04:21
You have to create the circumstances where they show themselves.
96
249000
3000
Duhet të krijosh rrethanat ku ato mund të shfaqen.
04:24
And you might imagine
97
252000
2000
Dhe natyrisht siç pritet
04:26
education would be the way that happens,
98
254000
2000
ato do duhej të shfaqeshin përmes edukimit
04:28
but too often it's not.
99
256000
2000
Por shpesh, nuk ndodh ashtu.
04:30
Every education system in the world
100
258000
2000
Secili sistem i edukimit në botë
04:32
is being reformed at the moment
101
260000
2000
është duke u reformuar për momentin.
04:34
and it's not enough.
102
262000
2000
Por kjo s'mjafton.
04:36
Reform is no use anymore,
103
264000
2000
Reforma s'hyn më në punë,
04:38
because that's simply improving a broken model.
104
266000
3000
thjesht reforma dmth përmirësim i një modeli të prishur.
04:41
What we need --
105
269000
2000
Ajo që na duhet --
04:43
and the word's been used many times during the course of the past few days --
106
271000
2000
një fjalë që është përdorur shumë gjatë ditëve të fundit
04:45
is not evolution,
107
273000
2000
nuk është një evolucion,
04:47
but a revolution in education.
108
275000
3000
por një revolucion në edukim.
04:50
This has to be transformed
109
278000
2000
Kjo duhet të transformohet
04:52
into something else.
110
280000
2000
në diçka tjetër.
04:54
(Applause)
111
282000
5000
(Aplauzë)
05:00
One of the real challenges
112
288000
2000
Një nga sfidat reale
05:02
is to innovate fundamentally
113
290000
2000
është të bësh inovacione fundamentale
05:04
in education.
114
292000
2000
në edukim.
05:06
Innovation is hard
115
294000
2000
Inovacionet janë të vështira
05:08
because it means doing something
116
296000
2000
sepse nënkuptohet të bësh diçka
05:10
that people don't find very easy, for the most part.
117
298000
2000
që për njerëzit nuk është e lehtë të bëhet.
05:12
It means challenging what we take for granted,
118
300000
3000
Dmth, të sfidohet ajo që ne e marrim si të kryer
05:15
things that we think are obvious.
119
303000
3000
të sfidohen gjërat që mendojmë se janë të qarta.
05:18
The great problem for reform
120
306000
2000
Problemi i madh për reformat
05:20
or transformation
121
308000
2000
ose transformimet
05:22
is the tyranny of common sense;
122
310000
2000
vie nga tirania e logjikës së zakonshme.
05:24
things that people think,
123
312000
2000
gjërat për të cilat njerëzit mendojnë,
05:26
"Well, it can't be done any other way because that's the way it's done."
124
314000
2000
"Po, kjo gjë nuk mund të bëhet ndryshe sepse kjo është e vetmja mënyrë që bëhet."
05:28
I came across a great quote recently from Abraham Lincoln,
125
316000
3000
Së fundmi e kam gjetur një thënie nga Abraham Lincoln,
05:31
who I thought you'd be pleased to have quoted at this point.
126
319000
3000
për të cilin mendova se ju do kënaqesit të dëgjonit tani.
05:34
(Laughter)
127
322000
2000
(të qeshura)
05:36
He said this in December 1862
128
324000
3000
Në dhjetor të 1862 ai tha këtë
05:39
to the second annual meeting of Congress.
129
327000
3000
në takimin e dytë vjetor të Kongresit.
05:43
I ought to explain that I have no idea what was happening at the time.
130
331000
3000
Më duhet t'iu them se nuk kam ide se çka ishe duke ndodhur atëherë.
05:48
We don't teach American history in Britain.
131
336000
2000
Ne në Britani nuk mësojmë historinë Amerikane.
05:50
(Laughter)
132
338000
2000
(të qeshura)
05:52
We suppress it. You know, this is our policy.
133
340000
3000
Ne e suprimojmë atë. E dini, kjo është politika jonë.
05:55
(Laughter)
134
343000
2000
(të qeshura)
05:58
So, no doubt, something fascinating was happening in December 1862,
135
346000
2000
Pra, pa dyshim diçka fascinante ishte duke ndodhur në dhjetor të 1862,
06:00
which the Americans among us
136
348000
2000
për të cilën do të dëgjojnë tani
06:02
will be aware of.
137
350000
2000
Amerikanët që ndodhen mes nesh.
06:05
But he said this:
138
353000
2000
Por ai tha këtë:
06:07
"The dogmas
139
355000
2000
Dogmat
06:09
of the quiet past
140
357000
2000
nga e kaluara e heshtur
06:11
are inadequate to the stormy present.
141
359000
3000
janë inadekuate për të tashmen e stuhishme.
06:14
The occasion
142
362000
2000
Mundësia
06:16
is piled high with difficulty,
143
364000
2000
arrihet me shumë vështërsi
06:18
and we must rise with the occasion."
144
366000
3000
dhe ne duhet të ngrihemi së bashku me mundësinë.
06:21
I love that.
145
369000
2000
Më pëlqen kjo.
06:23
Not rise to it, rise with it.
146
371000
3000
Jo t'i kundërvihemi, por të ngrihemi me të.
06:27
"As our case is new,
147
375000
2000
Siç rasti ynë është i ri
06:29
so we must think anew
148
377000
3000
ne duhet të mendojë rishtas
06:32
and act anew.
149
380000
3000
dhe veprojmë me gjëra të reja
06:35
We must disenthrall ourselves,
150
383000
3000
Ne duhet të çlirojmë vetveten
06:38
and then we shall save our country."
151
386000
3000
dhe pastaj të shpëtojmë vendin tonë
06:41
I love that word, "disenthrall."
152
389000
2000
E dua këtë fjalë "çlirojmë"
06:43
You know what it means?
153
391000
2000
E dini çka do të thotë në këtë rast?
06:45
That there are ideas that all of us are enthralled to,
154
393000
3000
Të gjithë ne jemi të ngulfatur nga ide të ndryshme
06:48
which we simply take for granted
155
396000
2000
të cilat i marrim si të sakta
06:50
as the natural order of things, the way things are.
156
398000
2000
si natyrale, ashtu siç janë.
06:52
And many of our ideas
157
400000
2000
Dhe shumë nga idetë tona
06:54
have been formed, not to meet the circumstances of this century,
158
402000
3000
janë formuar, jo për t'u përballur me rrethanat e këtij shekulli
06:57
but to cope with the circumstances of previous centuries.
159
405000
3000
por, për t'u përballur me ato të shekujve të kaluar.
07:00
But our minds are still hypnotized by them,
160
408000
2000
Dhe mendjet tona janë të hipnotizuara nga to.
07:02
and we have to disenthrall ourselves of some of them.
161
410000
3000
Dhe neve na duhet të çlirohemi nga ato.
07:05
Now, doing this is easier said than done.
162
413000
3000
është shumë lehtë të thuhet se sa të bëhet.
07:08
It's very hard to know, by the way, what it is you take for granted. (Laughter)
163
416000
3000
është shumë vështirë të dijmë se çka marrim si të pranuar/saktë
07:11
And the reason is that you take it for granted.
164
419000
3000
dhe arsyeja është sepse e marrim si të tillë
07:14
So let me ask you something you may take for granted.
165
422000
3000
Më lejoni tu pyes për diçka që e merrni si të kryer.
07:17
How many of you here are over the age of 25?
166
425000
3000
Sa nga ju ketu jeni më shumë se 25 vjeç?
07:20
That's not what I think you take for granted,
167
428000
2000
Mendoj se këtë s'e merrni si të saktë.
07:22
I'm sure you're familiar with that already.
168
430000
2000
Jam i sigurt se të gjitë e dini këtë.
07:24
Are there any people here under the age of 25?
169
432000
3000
A ka këtu njerëz nën 25 vjeç?
07:27
Great. Now, those over 25,
170
435000
3000
Mirë. Tani, ata mbi 25 vjeç
07:30
could you put your hands up if you're wearing your wristwatch?
171
438000
3000
a mund t'i ngrisni duart nëse mbani orë dore?
07:33
Now that's a great deal of us, isn't it?
172
441000
3000
Pra, shumica nga ne apo?
07:36
Ask a room full of teenagers the same thing.
173
444000
3000
Bëj një pyetje të tillë një dhome të mbushur me adoleshent.
07:39
Teenagers do not wear wristwatches.
174
447000
2000
Adoleshentët nuk mbajnë orë dore.
07:41
I don't mean they can't or they're not allowed to,
175
449000
2000
Nuk them që s'munden apo nuk u lejohet,
07:43
they just often choose not to.
176
451000
2000
por ata zgjedhin të mos e bëjnë këtë.
07:45
And the reason is, you see, that we were brought up
177
453000
2000
Arsyeja për këtë është se ne jemi rritur
07:47
in a pre-digital culture, those of us over 25.
178
455000
3000
në kulturën pre-dixhitale, pra ne mbi 25 vjeç.
07:50
And so for us, if you want to know the time
179
458000
2000
Dhe për ne, nëse duam të dijmë kohën,
07:52
you have to wear something to tell it.
180
460000
2000
duhet të vëmë orën në dorë për të parë.
07:54
Kids now live in a world which is digitized,
181
462000
3000
Fëmijët tani jetojnë në botë dixhitale,
07:57
and the time, for them, is everywhere.
182
465000
2000
dhe koha, për ta, është çdokund.
07:59
They see no reason to do this.
183
467000
2000
Ata nuk e shohin të arsyeshme të bartin orë.
08:01
And by the way, you don't need to do it either;
184
469000
2000
Dhe, meqë ra fjalë, as ju s'keni nevojë të bëni atë.
08:03
it's just that you've always done it and you carry on doing it.
185
471000
3000
por, ju e keni bërë atë gjithmonë dhe vazhdoni ta bëni.
08:06
My daughter never wears a watch, my daughter Kate, who's 20.
186
474000
3000
Vajza ime kurrë nuk bart orë, vajza ime Kate që është 20 vjeç.
08:09
She doesn't see the point.
187
477000
2000
Ajo nuk gjen arsye për të.
08:11
As she says, "It's a single function device."
188
479000
3000
dhe ajo thotë, "është pajisje me një funksion të vetëm"
08:14
(Laughter)
189
482000
5000
(të qeshura)
08:19
"Like, how lame is that?"
190
487000
3000
"Sikur - çfarë budallalëku është?
08:22
And I say, "No, no, it tells the date as well."
191
490000
2000
Dhe unë i them "Jo, jo, prit, tregon edhe datën"
08:24
(Laughter)
192
492000
4000
(të qeshura)
08:29
"It has multiple functions."
193
497000
3000
"Ka funksione të shumfishta."
08:32
But, you see, there are things we're enthralled to in education.
194
500000
3000
E shikoni, ka gjëra të tilla në edukim nga të cilat jemi të ngulfatur.
08:35
Let me give you a couple of examples.
195
503000
2000
Tani ju tregoj disa shembuj.
08:37
One of them is the idea of linearity:
196
505000
3000
Një nga shembujt është ideja e linearitetit,
08:40
that it starts here and you go through a track
197
508000
3000
që fillon këtu, dhe ju ndiqni shtegun (edukimin nga fillimi në fund),
08:43
and if you do everything right, you will end up
198
511000
2000
dhe nëse bën gjithçka siç duhet, atëherë
08:45
set for the rest of your life.
199
513000
2000
keni bërë zgjidhje për tërë jetën.
08:49
Everybody who's spoken at TED has told us implicitly,
200
517000
2000
Të gjithë ata që kanë folur në TED kanë thënë në mënyrë implicite,
08:51
or sometimes explicitly, a different story:
201
519000
3000
edhe nganjëherë eksplicite, një tregim tjetër,
08:54
that life is not linear; it's organic.
202
522000
3000
që jeta nuk është lineare, por është organike.
08:57
We create our lives symbiotically
203
525000
2000
Ne krijojmë në jetën tonë në mënyrë simbiotike
08:59
as we explore our talents
204
527000
2000
derisa eksplorojmë talentet tona
09:01
in relation to the circumstances they help to create for us.
205
529000
3000
që janë në relacion me rrethanat që na ndihmojnë për të krijuar.
09:04
But, you know, we have become obsessed
206
532000
2000
Por ju e dini, ne jemi bërë obsesiv
09:06
with this linear narrative.
207
534000
2000
me këtë përshkrim linear.
09:08
And probably the pinnacle for education
208
536000
2000
Mbase qëllimi kryesor i edukimit
09:10
is getting you to college.
209
538000
2000
është për të arritur në kolegje.
09:12
I think we are obsessed with getting people to college.
210
540000
3000
Mendoj se të gjithë ne jemi të obsesionuar për të dërguar njerëz në kolegj,
09:15
Certain sorts of college.
211
543000
2000
lloje të ndryshme kolegjesh.
09:17
I don't mean you shouldn't go to college, but not everybody needs to go
212
545000
2000
Nuk them se nuk duhet shkuar në kolegj, por jo të gjithë kanë nevojë të shkojnë,
09:19
and not everybody needs to go now.
213
547000
2000
dhe jo të gjithë kanë nevojë të shkojnë menjëherë.
09:21
Maybe they go later, not right away.
214
549000
2000
Ndoshta shkojnë më vonë, jo menjëherë.
09:23
And I was up in San Francisco a while ago
215
551000
2000
Në San Francisco isha ulur
09:25
doing a book signing.
216
553000
2000
duke nëshkuar libra.
09:27
There was this guy buying a book, he was in his 30s.
217
555000
2000
Aty ishte një burrë duke blerë një libër, ishte në të 30-tat.
09:29
And I said, "What do you do?"
218
557000
2000
Unë e pyeta, "Më se mirresh?"
09:31
And he said, "I'm a fireman."
219
559000
3000
Ai u përgjigj, "Jam zjarrfikës."
09:34
And I said, "How long have you been a fireman?"
220
562000
2000
Dhe unë i thashë, "Sa kohë ka që je zjarrfikës?"
09:36
He said, "Always. I've always been a fireman."
221
564000
2000
Ai tha, "Gjithmonë, gjithmonë kam qenë zjarrfikës."
09:38
And I said, "Well, when did you decide?"
222
566000
2000
Dhe unë e pyeta, "Po mirë, kur ke vendosur për këtë?"
09:40
He said, "As a kid." He said, "Actually, it was a problem for me at school,
223
568000
3000
Ai tha, "Si fëmij." Ai tha, "Në fakt, ishte problem për mua në shkollë,
09:43
because at school, everybody wanted to be a fireman."
224
571000
3000
sepse në shkollë, të gjithë donin të bëheshin zjarffikës."
09:46
He said, "But I wanted to be a fireman."
225
574000
3000
Ai tha, "Dhe unë doja të bëhesha zjarrfikës."
09:49
And he said, "When I got to the senior year of school,
226
577000
3000
Dhe ai tha, "Kur arrita në vitin e fundit në shkollë,
09:52
my teachers didn't take it seriously.
227
580000
3000
mësuesit mendonin se po tallesha.
09:55
This one teacher didn't take it seriously.
228
583000
2000
Një nga mësuesit nuk e mori seriozisht.
09:57
He said I was throwing my life away
229
585000
2000
Ai më thoshte se po rrënoja jetën
09:59
if that's all I chose to do with it;
230
587000
2000
nëse do të bëja vetëm atë
10:01
that I should go to college, I should become a professional person,
231
589000
3000
se do të duhej të shkoja në kolegj, dhe të bëhesha profesionist
10:04
that I had great potential
232
592000
2000
që kisha potencial të madh
10:06
and I was wasting my talent to do that."
233
594000
2000
dhe se po humbisja talentin nëse bëhesha i tillë."
10:08
And he said, "It was humiliating because
234
596000
2000
Dhe ai tha, "Ishte e turpshme sepse
10:10
he said it in front of the whole class and I really felt dreadful.
235
598000
2000
mësuesi m'i tha këto para të gjithë klasës, dhe unë u ndjeva i trembur.
10:12
But it's what I wanted, and as soon as I left school,
236
600000
2000
Por, ajo ishte çka unë desha, dhe posa kalova shkollën,
10:14
I applied to the fire service and I was accepted."
237
602000
3000
aplikova për shërbimin e zjarrfikësve dhe u pranova."
10:17
And he said, "You know, I was thinking about that guy recently,
238
605000
2000
Dhe ai tha, "E di, së fundmi isha duke menduar për mësuesin,
10:19
just a few minutes ago when you were speaking, about this teacher,"
239
607000
3000
posa ti më fole unë fillova të mendoj për të.
10:22
he said, "because six months ago,
240
610000
2000
sepse para gjashtë muajsh
10:24
I saved his life."
241
612000
2000
Unë i shpëtova jetën atij"
10:26
(Laughter)
242
614000
2000
Të qeshura)
10:28
He said, "He was in a car wreck,
243
616000
2000
Ai tha, "Ai ishte në aksident veturash,
10:30
and I pulled him out, gave him CPR,
244
618000
3000
e nxora nga aty, i dhash ndihmën e parë,
10:33
and I saved his wife's life as well."
245
621000
3000
i shpëtova jetën e gruas së tij poashtu."
10:36
He said, "I think he thinks better of me now."
246
624000
2000
Ai tha, "Tani mendoj se ai mendon më mirë për mua."
10:38
(Laughter)
247
626000
2000
(Të qeshura)
10:40
(Applause)
248
628000
5000
(Aplauzë)
10:46
You know, to me,
249
634000
2000
E dini, për mua
10:48
human communities depend upon
250
636000
2000
bashkësitë njerëzore varen
10:50
a diversity of talent,
251
638000
2000
nga diversiteti i talenteve.
10:52
not a singular conception of ability.
252
640000
3000
dhe jo nga një koncept i vetëm i një shkathtësie.
10:55
And at the heart of our challenges --
253
643000
2000
Dhe në zemër të sfidave tona --
10:57
(Applause)
254
645000
2000
(Aplauzë)
10:59
At the heart of the challenge
255
647000
2000
Në zemër të sfidës
11:01
is to reconstitute our sense of ability
256
649000
2000
është rekonstituimi i sensit të shkathtësive tona
11:03
and of intelligence.
257
651000
2000
dhe inteligjencës.
11:05
This linearity thing is a problem.
258
653000
2000
Kjo gjëja e linearitetit është problem.
11:07
When I arrived in L.A.
259
655000
2000
Kur arrita në L.A.
11:09
about nine years ago,
260
657000
2000
rreth nëntë vite më parë,
11:11
I came across a policy statement --
261
659000
3000
E pash një deklaratë të një rregulloreje
11:14
very well-intentioned --
262
662000
2000
që kishte qëllim të mirë,
11:16
which said, "College begins in kindergarten."
263
664000
3000
e cila thoshte, "Kolegji fillon në kindergarten" (Kopsht fëmijësh)
11:21
No, it doesn't.
264
669000
2000
No, nuk fillon
11:23
(Laughter)
265
671000
3000
(të qeshura)
11:26
It doesn't.
266
674000
2000
Nuk fillon.
11:28
If we had time, I could go into this, but we don't.
267
676000
3000
Sikur të kisha kohë do flisja në detaje për këtë, por s'kemi.
11:31
(Laughter)
268
679000
2000
(të qeshura)
11:33
Kindergarten begins in kindergarten.
269
681000
2000
Kindergarten fillon në Kindergarten.
11:35
(Laughter)
270
683000
2000
(të qeshura)
11:37
A friend of mine once said,
271
685000
2000
Një mik imi njëherë tha,
11:39
"You know, a three year-old is not half a six year-old."
272
687000
3000
"E dini, një fëmij tre vjeç nuk është gjysma e një fëmiu gjashtë vjeç."
11:42
(Laughter)
273
690000
2000
(të qeshura)
11:44
(Applause)
274
692000
5000
(Aplauzë)
11:49
They're three.
275
697000
2000
është tre.
11:51
But as we just heard in this last session,
276
699000
2000
Por ashtu siç dëgjuam në sesionin e fundit,
11:53
there's such competition now to get into kindergarten --
277
701000
3000
tash ka një konkurrencë të madhe për t'u pranuar në kinderkarten,
11:56
to get to the right kindergarten --
278
704000
2000
në kindergarten të duhur,
11:58
that people are being interviewed for it at three.
279
706000
3000
saqë njerëzit po intervistohen për t'u pranuar në moshën 3 vjeç
12:03
Kids sitting in front of unimpressed panels,
280
711000
2000
Fëmijë që ulen përball paneleve serioze,
12:05
you know, with their resumes,
281
713000
2000
e dini, fëmijë me rezymetë e tyre
12:07
(Laughter)
282
715000
3000
(të qeshura)
12:10
flipping through and saying, "Well, this is it?"
283
718000
2000
duke u shfletuar nga panelet dhe duke thënë, "Vetëm kaq, kjo është e gjitha?"
12:12
(Laughter)
284
720000
2000
(të qeshura)
12:14
(Applause)
285
722000
3000
(Aplauzë)
12:17
"You've been around for 36 months, and this is it?"
286
725000
3000
Jeni lindur qe 36 muaj dhe vetëm kaq e keni rezymenë?"
12:20
(Laughter)
287
728000
7000
(të qeshura)
12:27
"You've achieved nothing -- commit.
288
735000
3000
"S'keni arritur asgjë. Fund.
12:30
Spent the first six months breastfeeding, the way I can see it."
289
738000
3000
Paskeni çuar dëm 6 muaj duke pirë gji, me sa po shoh unë."
12:33
(Laughter)
290
741000
3000
(të qeshura)
12:38
See, it's outrageous as a conception, but it [unclear].
291
746000
3000
E shihni, është fyes si koncept, por i tërheq njerëzit.
12:41
The other big issue is conformity.
292
749000
2000
çështja tjetër e madhe është konformiteti.
12:43
We have built our education systems
293
751000
2000
Ne kemi ndërtuar sistemet tona të edukimit
12:45
on the model of fast food.
294
753000
2000
në model të "fast food".
12:47
This is something Jamie Oliver talked about the other day.
295
755000
3000
Jamie Oliver foli diç dje në lidhje me këtë.
12:50
You know there are two models of quality assurance in catering.
296
758000
2000
E dini, janë dy modele të sigurimit të cilësisë në zinxhirin e ushqimeve
12:52
One is fast food,
297
760000
2000
E para është "fast food" (ushqim i shpejtë, p.sh. hamburger)
12:54
where everything is standardized.
298
762000
2000
ku gjithçka është e standardizuar.
12:56
The other are things like Zagat and Michelin restaurants,
299
764000
2000
Dhe tjetra është sikur restaurantet Zagat dhe Michelin,
12:58
where everything is not standardized,
300
766000
2000
ku asgjë nuk është e standardizuar,
13:00
they're customized to local circumstances.
301
768000
2000
por përshtaten për rrethanat lokale.
13:02
And we have sold ourselves into a fast food model of education,
302
770000
3000
Dhe ne kemi hedhur veten në modelin "fast food" të edukimit.
13:05
and it's impoverishing our spirit and our energies
303
773000
3000
Dhe ai po na varfëron shpirtin dhe energjinë tonë,
13:08
as much as fast food is depleting our physical bodies.
304
776000
3000
po aq sa "fast food" po shterron trupin tonë.
13:11
(Applause)
305
779000
5000
(aplauzë)
13:17
I think we have to recognize a couple of things here.
306
785000
2000
Mendoj se duhet konsideruar disa gjëra këtu.
13:19
One is that human talent is tremendously diverse.
307
787000
3000
E para është që talenti njerëzor është skajshmërisht i ndryshëm
13:22
People have very different aptitudes.
308
790000
2000
Njerëzit kanë prirje të ndryshme
13:24
I worked out recently that
309
792000
2000
Së mundmi u mendova që
13:26
I was given a guitar as a kid
310
794000
2000
edhe mua më kishin dhënë një kitarë
13:28
at about the same time that Eric Clapton got his first guitar.
311
796000
3000
pothuaj në të njëjtën moshë sikur Eric Claptonit.
13:32
You know, it worked out for Eric, that's all I'm saying.
312
800000
3000
E dini, funksionoi për Erikun, vetëm kaq them.
13:35
(Laughter)
313
803000
2000
(të qeshura)
13:37
In a way, it did not for me.
314
805000
2000
(Në njëfarë mënyre nuk funksionoi për mua.
13:39
I could not get this thing to work
315
807000
3000
Nuk mund të luaja në të
13:42
no matter how often or how hard I blew into it.
316
810000
2000
pavarsisht sa shpesh apo shumë i fryeja.
13:44
(Laughter) It just wouldn't work.
317
812000
2000
Thjesht nuk punonnte.
13:49
But it's not only about that.
318
817000
2000
Kjo ska të bëj vetëm më përpjekjet.
13:51
It's about passion.
319
819000
2000
Ka të bëj me pasionin.
13:53
Often, people are good at things they don't really care for.
320
821000
2000
Shpesh njerëzit janë të mirë në gjëra për të cilat vërtetë nuk brengosen
13:55
It's about passion,
321
823000
2000
Ka të bëj me pasionin
13:57
and what excites our spirit and our energy.
322
825000
3000
dhe me atë që eksciton shpirtin dhe energjinë tonë.
14:00
And if you're doing the thing that you love to do, that you're good at,
323
828000
3000
Dhe nëse jeni duke bërë atë që e doni, dhe në të cilën jeni të mirë
14:03
time takes a different course entirely.
324
831000
3000
atëherë koha merr nje kahje krejtësisht tjetër.
14:06
My wife's just finished writing a novel,
325
834000
3000
Gruaja ime sapo ka përfunduar së shkruari një roman
14:09
and I think it's a great book,
326
837000
2000
dhe unë mendoj se është një libër i mirë,
14:11
but she disappears for hours on end.
327
839000
3000
por ajo zhdukej me orë duke e shkruar.
14:14
You know this, if you're doing something you love,
328
842000
2000
E dini këtë, nëse bëni diçka që e doni,
14:16
an hour feels like five minutes.
329
844000
3000
një orë duket sikur pesë minuta.
14:19
If you're doing something that doesn't resonate with your spirit,
330
847000
2000
Nëse bëni di;ka që nuk rezonon me shpirtin tuaj,
14:21
five minutes feels like an hour.
331
849000
2000
pesë minuta duken sikur një orë.
14:23
And the reason so many people are opting out of education
332
851000
3000
Dhe arsyeja pse shumë njerëz janë duke u larguar nga edukimi
14:26
is because it doesn't feed their spirit,
333
854000
2000
është sepse edukimi nuk u ushqen shpirtin,
14:28
it doesn't feed their energy or their passion.
334
856000
3000
as energjinë dhe as pasionin.
14:31
So I think we have to change metaphors.
335
859000
3000
Prandaj mendoj se duhet të ndryshojmë metaforat.
14:34
We have to go from what is essentially an industrial model of education,
336
862000
3000
Neve na duhet të kalojmë nga ajo që thjesht është sistem industrial i edukimit,
14:37
a manufacturing model,
337
865000
2000
model manufakturial,
14:39
which is based on linearity
338
867000
2000
i cili është i bazuar në linearitet
14:41
and conformity and batching people.
339
869000
3000
dhe konformitet dhe që grumbullon njerëz.
14:44
We have to move to a model
340
872000
2000
Na duhet të kalojmë në një model
14:46
that is based more on principles of agriculture.
341
874000
3000
që është i bazuar më shumë në parimet e agrikulturës.
14:49
We have to recognize that human flourishing
342
877000
3000
Na duhet të marrim parasysh se lulëzimi i njerëzve
14:52
is not a mechanical process;
343
880000
2000
nuk është një proces mekanik,
14:54
it's an organic process.
344
882000
2000
por është një proces organik.
14:56
And you cannot predict the outcome of human development.
345
884000
3000
Nuk mund të parashikohet rezultati i zhvillimit të njerëzve;
14:59
All you can do, like a farmer,
346
887000
2000
por e tëra që mund të bëhet është sikur bujku,
15:01
is create the conditions under which
347
889000
2000
që krijon parakushtet në të cilat
15:03
they will begin to flourish.
348
891000
2000
ata fillojnë të lulëzojnë.
15:05
So when we look at reforming education and transforming it,
349
893000
3000
Dhe kur shikojmë reformimin dhe transformimin e edukimit,
15:08
it isn't like cloning a system.
350
896000
3000
nuk duhet konsideruar si një sistem klonimi.
15:11
There are great ones, like KIPP's; it's a great system.
351
899000
2000
Ka mjaft modele sikur ai i KIPPs, është një sistem i shkëlqyer.
15:13
There are many great models.
352
901000
2000
Ka shumë modele të shkëlquera.
15:15
It's about customizing to your circumstances
353
903000
3000
Ka ta bëj me përshtatjen në rrethanat tuaja,
15:18
and personalizing education
354
906000
2000
dhe personalizimi i edukimit
15:20
to the people you're actually teaching.
355
908000
2000
për njerëzit që jeni duke i edukuar.
15:22
And doing that, I think,
356
910000
2000
Mendoj, duke e bërë atë
15:24
is the answer to the future
357
912000
2000
gjindet përgjigja për të ardhmen
15:26
because it's not about scaling a new solution;
358
914000
3000
sepse s'ka të bëj me shkallëzimin e një solucioni të ri
15:29
it's about creating a movement in education
359
917000
2000
por ka të bëj me krijimin e një lëvizje në edukim
15:31
in which people develop their own solutions,
360
919000
3000
në të cilin pastaj njerëzit bëjnë zgjidhjet e tyre,
15:34
but with external support based on a personalized curriculum.
361
922000
3000
por me mbështetje nga jashtë bazuar në planprogram të personalizuar.
15:37
Now in this room,
362
925000
2000
Tani, në këtë dhomë,
15:39
there are people who represent
363
927000
2000
ka njerëz që prezantojnë
15:41
extraordinary resources in business,
364
929000
2000
resurse të jashtëzakonshme në biznes
15:43
in multimedia, in the Internet.
365
931000
2000
multimedia dhe internet.
15:45
These technologies,
366
933000
2000
Këto teknologji,
15:47
combined with the extraordinary talents of teachers,
367
935000
3000
në kombinim me talentet e jashtëzakonshme të mësuesve
15:50
provide an opportunity to revolutionize education.
368
938000
3000
ofrojnë një mundësi për të bërë revolucion në edukim.
15:53
And I urge you to get involved in it
369
941000
2000
Dhe unë ju kërkoj që të përfshiheni në të
15:55
because it's vital, not just to ourselves,
370
943000
2000
sepse është me rëndësi vitale, jo vetëm për ne,
15:57
but to the future of our children.
371
945000
2000
por për të ardhmen e fëmijëve tanë
15:59
But we have to change from the industrial model
372
947000
2000
por, na duhet të ndryshojmë nga modeli industrial
16:01
to an agricultural model,
373
949000
2000
në atë agrikulturor,
16:03
where each school can be flourishing tomorrow.
374
951000
3000
në të cilin secila shkollë mund të lulëzoj të nesërmen.
16:06
That's where children experience life.
375
954000
2000
Aty ku fëmijët jetojnë.
16:08
Or at home, if that's where they choose to be educated
376
956000
2000
Ose në shtëpi, nëse ata zgjedhin të edukohen
16:10
with their families or their friends.
377
958000
2000
me familjet apo miqtë.
16:12
There's been a lot of talk about dreams
378
960000
2000
Ka pasur shumë fjalime për ëndrrat
16:14
over the course of this few days.
379
962000
3000
gjatë ditëve të fundit.
16:17
And I wanted to just very quickly ...
380
965000
2000
Dhe unë desha shumë shpejt --
16:19
I was very struck by Natalie Merchant's songs last night,
381
967000
3000
U preka shumë nga këngët e NAtalie Merchant mbrëmë,
16:22
recovering old poems.
382
970000
2000
rikthim i poemave të vjetra.
16:24
I wanted to read you a quick, very short poem
383
972000
2000
Dhe unë deshta t'iu lexoj shpejt një poemë të shkurtër.
16:26
from W. B. Yeats, who some of you may know.
384
974000
3000
nga ë.B Yeats, të cilin mbase disa nga ju e njihni.
16:29
He wrote this to his love,
385
977000
2000
Ai shkroi këtë për të dashurën e vet
16:31
Maud Gonne,
386
979000
2000
Maud Gonne,
16:33
and he was bewailing the fact that
387
981000
3000
dhe ai kishte parasysh faktin që
16:36
he couldn't really give her what he thought she wanted from him.
388
984000
3000
ai mendonte që nuk mund t'i ipte asaj atë që ajo kërkonte nga ai
16:39
And he says, "I've got something else, but it may not be for you."
389
987000
3000
Dhe ai thotë, "Unë kam diçka tjetër, por mund të mos jetë për ty."
16:42
He says this:
390
990000
2000
Ai thotë këtë:
16:44
"Had I the heavens' embroidered cloths,
391
992000
3000
Sikur t'i kisha pëlhurat e qëndisura të qiellit,
16:47
Enwrought with gold
392
995000
2000
praruar me ar
16:49
and silver light,
393
997000
2000
dhe dritë argjendi
16:51
The blue and the dim
394
999000
2000
të kaltërta dhe zbehta
16:53
and the dark cloths
395
1001000
2000
dhe pëlhura të errëta
16:55
Of night and light and the half-light,
396
1003000
3000
nga nata dhe drita dhe gjysmë-drita,
16:58
I would spread the cloths under your feet:
397
1006000
3000
Do shtroja këto pëlhura nën këmbët tua;
17:01
But I, being poor,
398
1009000
3000
Por unë, meqë jam i varfër,
17:04
have only my dreams;
399
1012000
3000
kam vetëm ëndrrat
17:07
I have spread my dreams under your feet;
400
1015000
3000
dhe kam shtruar ëndrrat nën këmbët tua;
17:10
Tread softly
401
1018000
2000
shkel butësisht
17:12
because you tread on my dreams."
402
1020000
3000
sepse po shkel në ëndrrat e mia."
17:15
And every day, everywhere,
403
1023000
3000
Dhe çdo ditë, çdokund
17:18
our children spread their dreams beneath our feet.
404
1026000
3000
fëmijët tonë shtrijnë ëndrrat e tyre nën këmbët tona
17:21
And we should tread softly.
405
1029000
3000
Dhe ne duhet ecur butësisht.
17:24
Thank you.
406
1032000
2000
Faleminderit.
17:26
(Applause)
407
1034000
17000
(aplauzë)
17:43
Thank you very much.
408
1051000
2000
Faleminderit shumë.
ABOUT THE SPEAKER
Ken Robinson - Author/educatorCreativity expert Sir Ken Robinson challenges the way we're educating our children. He champions a radical rethink of our school systems, to cultivate creativity and acknowledge multiple types of intelligence.
Why you should listen
Why don't we get the best out of people? Sir Ken Robinson argues that it's because we've been educated to become good workers, rather than creative thinkers. Students with restless minds and bodies -- far from being cultivated for their energy and curiosity -- are ignored or even stigmatized, with terrible consequences. "We are educating people out of their creativity," Robinson says. It's a message with deep resonance. Robinson's TED Talk has been distributed widely around the Web since its release in June 2006. The most popular words framing blog posts on his talk? "Everyone should watch this."
A visionary cultural leader, Sir Ken led the British government's 1998 advisory committee on creative and cultural education, a massive inquiry into the significance of creativity in the educational system and the economy, and was knighted in 2003 for his achievements. His 2009 book, The Element: How Finding Your Passion Changes Everything, is a New York Times bestseller and has been translated into 21 languages. A 10th anniversary edition of his classic work on creativity and innovation, Out of Our Minds: Learning to be Creative, was published in 2011. His 2013 book, Finding Your Element: How to Discover Your Talents and Passions and Transform Your Life, is a practical guide that answers questions about finding your personal Element. In his latest book, Creative Schools: The Grassroots Revolution That’s Transforming Education, he argues for an end to our outmoded industrial educational system and proposes a highly personalized, organic approach that draws on today’s unprecedented technological and professional resources to engage all students.
Ken Robinson | Speaker | TED.com